Öfke Nedir? Öfke Yönetimi Nasıl Yapılmalıdır?

Öfke, yaşamın sürdürülmesi için son derece gerekli olan bir duygudur. Genellikle; İstediğini alamama, karşılanmayan beklentiler, haksız bir davranışa maruz kalma, kaçırılan fırsatlar, engellemeler, kıskançlıklar, reddedilme, sevilmeme, kavgalar, arkadaş ve iş kaybı gibi durumlarda ortaya çıkar. Öfke, uygun bir şekilde ifade edildiğinde son derece sağlıklı bir duygudur. Fakat öfke kontrolden çıkacak kadar yıkıcı bir hale geldiğinde, kişiyi ve çevresini tam anlamıyla mutsuz bir yaşamın içine sürüklemektedir. Burada öfkeyi yaşayan kişi için, öfkenin kontrolü; öfkeye maruz kalan için ise, gelen bu öfke ile nasıl başa çıkacağı önemli bir problemdir ve kişinin hayatında oldukça önemli problemlere yol açabilmektedir.

Kontrol Altına Alınamayan Öfkenin Sonuçları

Öfke son derece doğal, evrensel ve sağlıklı bir duygu olsa da uygun şekilde ifade edilmediği zaman kişide bazı olumsuz durumların yaşanmasına yol açar. Kişide meydana gelen bu olumsuz durumlardan ise şu şekilde bahsedebiliriz:
• Baş ağrıları,
• Solunum problemleri,
• Mide rahatsızlıkları,
• Böbrek ve üreme fonksiyonlarında problemler,
• Eklem iltihabı,
• Cilt problemleri,
• Sinir sistemi rahatsızlıkları,
• Kan şekerinin yükselmesi,
• Dolaşım sorunları,
• Kişide var olan fiziksel birtakım rahatsızlıkların kötüleşmesi,
• Kan basıncının ve nabzın artması,
• Kas ağrıları,
• Zor ve sık sık nefes alma
• Konsantrasyon bozukluğu,
• Unutkanlık,
• Düşük performans,
• Dikkatsizlik,
• Uykusuzluk,
• Sigara tiryakiliği,
• Alkolizm,
• Huzursuzluk,
• Aşırı yemek yeme,
• Acelecilik gibi fiziksel, zihinsel ve davranışsal pek çok kontrol edilemeyen öfke nedeniyle ortaya çıkabilir.

Öfke Yönetimi Neye Yardımcı Olur?

Öfkeyi dışarıya doğru salmanın son derece sağlıklı bir davranış biçimi olduğunu, öfkenizin haklı olduğunu ya da saygı duyulmak için öfkeye ihtiyacınız olduğunu düşünebilirsiniz. Ancak gerçekte öfkenin ilişkilerinize çok fazla zarar verdiğini, başarınızın önüne geçtiğini, yargınızı zedelediğini de bilmelisiniz. İşte bu gibi durumların önüne geçebilmek için de öfkenizi kontrol altına alıp onu yönetmeniz gerekecektir.

Öfke Yönetiminin Amacı

İnsanların birçoğu öfke yönetiminin öfkeyi tam anlamıyla bastırmak olduğunu düşünür. Ancak hiç öfkelenmemek de sağlıklı bir durum değildir. Öfke son derece normal bir duygudur ve onu bastırmaya çalışsanız da o, tekrar ortaya çıkacaktır. Bu durumda öfke yönetiminin gerçek amacı, öfkeyi bastırmak değil, arkasında yatan mesajı anlayıp onu kontrolü kaybetmeden ifade edebilmektir. Eğer bunu başarabilirseniz sadece iyi hissetmekle kalmayıp aynı zamanda ihtiyaçlarınızı da karşılayacaksınız. Bu sayede yaşamınızdaki çatışmaları çok daha iyi bir şekilde kontrol edebileceksiniz ve insanlar ile ilişkilerinizi güçlendirebileceksiniz.

Bu konuda uzmanlaşmak çok fazla uğraş isteyecektir fakat pratik yaptıkça bu durum daha da kolay bir hale gelecektir. Başarı sağladığınız takdirde de her an çok daha iyi ilişkiler kurabilecek, hedeflerinize adım adım yaklaşabilecek ve son derece tatmin edici bir yaşam süreceksiniz.

Öfke Yönetiminde Uygulaması Gereken Adımlar

Öfke yönetiminde uygulanacak olan ilk adım, bireyin kendi duygularının farkına varmasıdır. Çünkü insanlar yetişmiş olduğu ortamın koşullarına uygun olarak çocukluk döneminde bazı duyguları bastırmayı öğrenirler. Örnek vermek gerekirse bazı yetişme ortamlarında öfkesini göstermek, erkekler için uygun olduğu halde kız çocuğu için uygun değildir. Bu durum sonucunda kız çocuğunun bu hissi ifade etmekten uzak kalması istenir. Öfkesini ifade etmesi istenmeyen çocuklar da büyüdüklerinde öfkelerini tanımakta zorluk çekerler. Bu durum da kişilerde zamanla depresyon veya öfke şikayet davranışına dönüşür.
İkinci adım ise, kişinin on saniye boyunca derin nefes alıp vermesidir. Bu şekilde kişi, öfkesinin farkına varıp iç beyinin hakimiyetinden sıyrılarak denetimi akıl ve düşüncenin bulunduğu ön beyine aktarabilir. Ancak bunu uygulayan herkesin öfkesini kontrol altına alabileceği söylenemez; fakat ona kadar saymak bazen böyle bir imkan yaratabilir.
Öfke yönetiminde uygulanacak olan üçüncü adım, öfkemizin temelindeki sürecin farkına varmaktır. Çünkü öfkeniz karşılanmayan bir beklentiden dolayı ortaya çıkabilir. Bu bakımdan sürecin farkına varmak önemlidir.
Dördüncü adım ise, bu sürecin kaynağında kişinin egosu mu yer alıyor yoksa hayatın gerçekleri mi, onun farkına varmaktır. Örnek vermek gerekirse kendisine yalan söylenildiği için öfkelenmek değerler ihlaline girerken, “bana ters baktı” gibi nedenlerle kızmak ise ego kaynaklıdır.
Öfke yönetiminde uygulanacak olan beşinci adımda, ego kaynaklı olan öfke, kişinin nefsini terbiye etme imkanı olarak değerlendirmelidir. Bunu başarabilen kişi hayatı boyunca devamlı olarak bir gelişim süreci yaşarken nefsini terbiye etmeyen kişi ise bir çatışmadan diğerine savrulmaya mahkum olur.
Altıncı adımda hayatın gerçeklerinden kaynaklanan öfkenin farkına vardığında bireyin soracağı soru büyük önem taşır. Bu soru ise, kısa vadeli olan geçici bir durum ile mi yoksa sürekli ve kalıcı olan bir durum ile mi karşı karşıyayım?
Yedinci adımda ise karar verilmesi gerekli olan etki alanı içinde ne gibi şeylerin yapılabileceğidir. Örnek vermek gerekirse; yanlış bilgi veren bir satıcıya yaklaşımınızla, aileden birinin yalan söylemesine karşı yaklaşımınız arasında bazı farklar olmalıdır. Birinci durumda mağazanın yöneticisi ile bir defa konuşmak yeterli görüldüğü halde diğerinde uzun süreli takibi yapılması gereken bir durum vardır. Bazı durumlarda da durum tamamıyla kişiden bağımsız olabilir. Örneğin; sizi tehlikeye düşüren bir sürücünün arabası ile hızlı bir şekilde oradan uzaklaşması gibi. Bu durumda etki alanının sınırlarını iyi bilmek kişinin son derece olgun, gerçekçi ve kendini tanıyan biri olmasını gerektirir.
Öfke yönetiminde uygulanacak olan son adım ise “değer mi?” sorusunu sorabilmektir. İçinizde, “Evet” cevabını buluyorsanız eğer hemen stratejiler geliştirmeye başlamanız gerekecektir. “Hayır,” cevabını buluyorsanız da enerjinizi ve zamanınızı çöpe atmamak adına yapacağınız en doğru şey, öncelik verdiğiniz bir alana yönelmek olacaktır.

Yazar: Sevinç Urgenç