Oftalmoloji göz yapısını ve göz hastalıklarını inceleyen tıp bilim dalıdır ve Yunanca “opthalmos”tan türemiştir. Ayrıca sadece insan gözünü değil hayvanlarında göz yapısını incelemektedir çünkü sonuç olarak iki göz türü birbirine benzemektedir. Oftalmoloji, gözle ilgili tıbbi durumların incelenmesidir. Göz doktorları bu organın tıbbi ve cerrahi tedavisinde uzmanlaşmış doktorlardır. Genel muayenehane doktoru katarakt, göz enfeksiyonu, optik sinir problemleri veya diğer göz hastalıkları belirtileri gösterirse kişiyi göz doktoruna yönlendirir.
Göz Doktoru Nedir?
Oftalmolog katarakt, göz enfeksiyonları ve optik sinir problemlerini incelerken göz doktoru ise, gözle ilgili durumların teşhis ve tedavisinde uzmanlaşmış tıp doktorudur. Kişi göz doktoru olmak ve kariyerinde ilerlemek istiyorsa bazı adımları atması gerekmektedir. Bu adımlar aşağıdaki gibidir:
• Tıp Fakültesi’ne girmeye hak kazanmalıdır
• 6 sene tıp okumalıdır.
• 6 sene sonunda meslekte ilerlemek için ve uzmanlaşmak için merak duyduğu alanı seçmelidir.
• Kişi TUS’ta başarılı olmuşsa 4 sene daha asistanlık eğitimi alır. Ayrıca 4 sene boyunca aldığı asistanlık eğitimi ise uygulama ve teori derslerini görerek mesleğe hazırlanma adına ilk adımlarını da atar.
• Tez hazırlayarak tezin kabulü ile göz doktoru olmak için bir adım daha atar ve son bir sınava girerek “göz doktoru” unvanını almaya da hak kazanabilir.
Bazı oftalmologlar, birçok oftalmoloji alt dallarından birinde bir veya iki yıl boyunca eğitim alır. Bu oftalmoloji alt dalları aşağıdaki gibidir:
• Glakom
• Kornea
• Retina
• Üveit
• Kırma ameliyatı
• Pediatri
• Nöro-oftalmoloji
• Plastik ve rekonstrüktif cerrahi
• Oküler onkoloji
Ayrıca, gözün hassas kısımlarında son derece karmaşık ameliyatlar yapmak için normal oftalmologlardan daha kapsamlı bir şekilde eğitim görürler.
Hangi Koşullar Ele Alınır?
Göz doktorları hemen hemen tüm göz koşullarının ve görsel sorunların teşhis, önleme ve tedavilerinden sorumludur. Bununla birlikte, uzman olmayan oftalmologlar belirli durumları tedavi etme ve izleme eğilimindedir. Bu hastalıklar aşağıdaki gibidir:
• Glakom
• Maküler dejenerasyon ve diyabetik retinopati gibi retina koşulları
• Kornea koşulları
• Katarakt
• Çocuk veya çocukluk çağı göz koşullarını içeren vakalar
• Optik sinir problemleri, anormal göz hareketleri, çift görme ve bazı görme kaybı gibi nörolojik bir neden veya bileşeni olan olgular
• Rekonstrüktif cerrahi veya ileri görme tedavisi gibi karmaşık cerrahi prosedürleri içeren vakalar
Göz doktorunun tıbbi eğitimi de, doğrudan gözle ilgili olmayan durumların belirtilerini fark etmelerini sağlayabilmektedir. Bu gibi durumlarda, kişileri uygun tedavi için yönlendirirler. Birçok oftalmolog, göz ve görme koşullarının nedenlerine ayrıca olası tedavilere odaklanan bir tür bilimsel araştırmaya da katılmaktadırlar.
Hangi Prosedürleri Uygularlar?
Pek çok göz doktoru, gözler üzerinde cerrahi prosedürler üstlenirler. Çoğu oftalmolog, çok çeşitli tıbbi ve cerrahi prosedürleri gerçekleştirmek üzere eğitilmiş ve sertifikalandırılmıştır. Göz doktorunun düzenli olarak uyguladığı prosedürler, çalıştıkları uygulama tipi ve uzmanlık gibi birkaç faktöre bağlıdır. Göz doktorunun uygulayacağı en yaygın günlük prosedürlerden bazıları, hafif göz problemleri, görme sorunlarının teşhisi ve izlenmesidir. Alt uzmanlıkların sıkça uyguladıkları prosedürler bulunmaktadır. Bu uyguladıkları prosedürler aşağıdaki gibidir:
• Orta-şiddetli göz koşullarının tanı ve takibi
• Katarakt ameliyatı
• Glokom ameliyatı
• Görüşü düzeltmek için refraktif cerrahi
• Kanser tedavisi
• Travma veya doğum anormalliklerini onarmak için rekonstrüktif cerrahi, örneğin çapraz gözler
• Kronik veya şiddetli gözyaşı kanalı enfeksiyonları veya tıkanmaları
• Neoplazm (tümör, kist veya yabancı cisim) çıkarılması
• Diyabetik retinopati veya bağışıklık koşulları gibi diğer durumlarla ilgili vakaların izlenmesi veya danışmanlık yapılması
• Yüz yapısı işlevini ve görünümünü değiştirmek için göz ve yüz etrafındaki enjeksiyonlar
• Yırtık veya müstakil retinaların onarımı
• Kornea nakli
Göz Doktoruna Hangi Durumlarda Gidilmesi Gerekir?
Çoğu kişi bir oftalmolog tarafından muayene edilir çünkü kronik veya aşırı görme sorunlarıyla karşılaşırlar. Bu belirtiler aşağıdaki gibidir:
• Şişkin gözler
• Azaltılmış, çarpık, engellenmiş veya çift görme
• Aşırı yırtılma
• Göz kapağı anormallikleri veya problemleri
• Işıklar etrafında renkli daireler veya haleler görmek
• Yanlış hizalanmış gözler
• Görüş alanında kayan nokta adı verilen siyah lekeler veya dizeler
• Işık parlamaları görmek
• Açıklanamayan göz kızarıklığı
• Periferik görme kaybı
Kişi, semptomlarını içermesi halinde göz doktoru tarafından acil tedaviye ihtiyaç duyabilmektedir. Bu semptomlar aşağıdaki gibidir:
• Ani görme kaybı veya değişiklikler
• Ani veya şiddetli göz ağrısı
• Göz yaralanması
Kişi, göz koşulları riskini artırabilecek koşulları veya faktörleri varsa, göz doktoruna sevk edilmektedir. Bu risk faktörlerini arttırabilecek koşullar ve faktörler aşağıdaki gibidir:
• Yüksek tansiyon
• Diyabet
• Göz koşullarında aile öyküsü
• HIV
• Tiroit koşulları, örneğin Graves hastalığı
Amerikan Oftalmoloji Akademisi, kişilerin 40 yaşlarına kadar tam tıbbi göz muayenesi yapmalarını önermektedir, böylece oftalmolog göz sağlığı için temel profil oluşturabilmektedir. Göz sağlığı taban çizgisine sahip olmak önemlidir, çünkü doktorların genellikle göze çarpmayan ve tespit edilmesi zor olan göz veya görme değişikliklerini tespit etmelerini veya izlemelerini kolaylaştırmaktadır. Sağlıklı bireyler bile aniden ciddi göz koşullarını yaşayabilmektedir.
Diğer Göz Doktorları
Görme testleri ve göz muayeneleri bir optometristin yapabileceği prosedürlerdir. Göz doktorlarının aksine, optometristler ve gözlükçüler tıbbi doktor değildirler. Bununla birlikte, üç ayrı mesleğin üyeleri aynı ofiste veya uygulama da çalışabilmektedirler. Optometristler, birincil vizyon bakımı sağlayan sağlık profesyonelleridir. Çoğu optometrist uyguladıkları prosedürler ülke, bireysel uygulamalar veya klinikler arasında değişmektedir. Bu prosedürler aşağıdaki gibidir:
• Görme testi ve göz muayenesi yapmak
• Düzeltici lensleri reçete etmek
• Görme değişikliklerinin yönetilmesine ve izlenmesine yardımcı olmak
• Glokom ve katarakt gibi özel uzmanlık gerektiren koşulların belirtilerini tespit etmek
• Belirli durumları yönetmeye yardımcı olacak ilaçlar reçete etmek
Gözlükçüler bir tür sağlık bakım teknisyenidir. Kontakt lensler, gözlük camları ve çerçeveleri de dâhil olmak üzere düzeltici görsel aygıtların tasarlanmasına, onaylanmasına, seçilmesine veya kullanımına yardımcı olmak için özel olarak eğitilmişlerdir. Gözlükçüler hastalıkları teşhis edemez veya tedavi edemez ve göz doktorlarının reçete ve kılavuzlarına uymak zorundadırlar. Göz doktorları ile sıkça çalışan diğer göz sağlığı profesyonelleri vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Oftalmik tıp asistanları: Bu teknisyenler birçok farklı test uygular ve oftalmologlara yardımcı olurlar
• Oftalmik teknisyenler: Bu daha iyi eğitimli veya deneyimli sağlık görevlileri, oftalmologların daha karmaşık testler ve küçük ofis ameliyatları yapmalarına yardımcı olurlar
• Oftalmik fotoğrafçı: Bu uzmanlar, göz koşullarını belgelemeye yardımcı olan gözlerin resimlerini oluşturmak için özel kameralar ve fotoğraf yöntemleri kullanırlar.
• Oftalmik hemşire: Bu sağlık klinisyenleri hemşirelik eğitimi konusunda uzmanlaşmıştır ve oftalmologların ameliyatlara yardımcı olma veya ilaç enjekte etme gibi teknik görevleri yerine getirmelerine yardımcı olurlar
Göz doktorları, gözleri ve görüşü içeren koşulları teşhis ve tedavi etmek için uzmanlık eğitimi almış tıp doktorlarıdır. Çok çeşitli tıbbi ve görme testleri, küçük ofis prosedürleri ve bazı ameliyatlar gerçekleştirirler. Bazı oftalmologlar, belirli prosedürler, gözün bölümleri veya insan grupları ile ilgilenen belirli bir oftalmoloji dalında uzmanlaşmıştır. Kişi, göz rahatsızlığı riskinin daha yüksek olması veya sıklıkla görme sorunlarına neden olan sağlık koşullarının olması durumunda göz doktorunu da görünmelidir. Göz sağlığı otoritelerine göre, çoğu kişi göz sağlığı ile ilgili temel bir profil oluşturmak için göz doktoruna 40 yaşından önce tam bir göz muayenesi yaptırmalıdır.
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu