Rambutan meyvesi, Malezya’ya özgüdür; dünyanın batı bölgelerin de yaşayan birçok kişi, rambutan meyvesine yabancıdır. Bu meyve, şeffaf beyazımsı eti ve ortadaki tohumun ile liçe ve longan meyvesine benzemektedir. Bu üç meyve ayn familyadandır. Benzer olmalarına rağmen kabukları bu üç meyveyi birbirinden ayırır. Bu meyve kolayca ayırt edilebilir, çünkü saça benzeyen yeşil ve kırmızı sivri tüyleri vardır. Rambutan ağacı genellikle yaklaşık 80 feet yüksekliğe kadar uzar ve bu meyvelerin bol olduğu Asya’da, tropikal iklimlerde yetişirler. Bu bitki aynı zamanda Avustralya ve Orta Amerika gibi dünyanın farklı bölgelerinde de ekilmiştir.
Rambutan ve Liçi Meyveler Nasıl Ayrılır?
Her ne kadar rambutan ve liçi aynı aileden gelse de, bileşenleri ve besin içerikleri bakımından belirgin farklılıkları vardır. Liçi pürüzlü bir kabuğa sahiptir, rambutan ise dikenli bir görünüme sahiptir. Besinler açısından, liçi diyet lifi, fosfor, magnezyum D ve C vitaminleri gibi bol miktarda vitamin ve mineraller içerir. Ayrıca kişinin dayanıklılığını ve bağışıklığını geliştirmeye yardımcı olan bir polifenol olan oligonol içerir. Diğer taraftan diyet lifi bakımından Rambutan liçe göre daha yüksektir. Rambutan oligonol içermese de, anemi ve gastrointestinal kanama riskini azaltmaya yardımcı olabilecek yüksek miktarda demire sahiptir.
Bu iki meyve lezzetleri bakımından karşılaştırıldığında bazıları rambutanın tadını liçeye göre daha keskin ve daha yoğun olduğunu iddia ederlerken, bazıları ise rambutanın da liçiye benzer bir tadı veya daha tatlı olduğunu iddia etmektedirler. Bununla birlikte, bu meyvelerin her ikisi de tatlı bir aromaya sahiptirler. Liçinin ve rambutanın dış kabuğu alındığında birbirine benzerken, verim alanlarının sağlık yararları açısından oldukça eşit kılan belirgin farklılıkları vardır.
Rambutan Meyve ve Bitki Kullanımları
Rambutan meyvesinin yararları olduğu gibi ağacının kendisinin de farklı şekillerde yararlı olduğu için sadece meyveye odaklanılmamaktadır. Rambutan ağacının yararlarından bazıları aşağıda ki gibidir:
• Rambutan yaprakları temel saç bakımı için kullanılabilir. Yaprakları bir macun şeklinde ezilir ve üzerine su eklenir, fazla oluşan suyu süzülür. Elde edilen öz saça ve saç derisine uygulanır. Bu karışım daha sağlıklı saça sahip olmayı sağlayabilir.
• Rambudan yaprakları yükselen ateşi de tedavi etmek için kullanılabilir. Birkaç yaprak üç bardak suda kaynatılır ve süzülür. Ateşin düşmesine yardımcı olmak için bu karışım günde üç kez içilmelidir.
• Rambudan yaprakları baş ağrısını gidermek için de kullanılabilir. Yapraklar ezilir ve ağrıyan bölgelere konulur. Ayrıca migren ağrılarını hafifletmek için ya da şakaklara uygulanabilir.
• Rambutan tohumları cilt sağlığının geliştirilmesine yardımcı olabilir. Tohumları bir macun haline getirilir ve cilde uygulayarak daha net ve daha düzgün bir görünüm elde edilebilir. Bu Macunu düzenli kullanmak cildin uzun vadede daha yumuşak ve sağlıklı olmasına yardımcı olabilir.
New Straits Times’ta yayınlanan bir habere göre, tohumlar şeker hastalarına da yardımcı olabilmektedir. Rambutan tohumları küçük parçalara ayrılır ve birkaç gün kurumaya bırakılır. Kuruyan tohumlar ince bir toz haline getirilerek sıcak suyla karıştırılır. Günde üç kez yemeklerden içilmelidir ve bu karışım, kan şekerini sağlıklı seviyelerde tutmaya yardımcı olabilir.
Rambutan’ın Sağlığa Faydaları
Rambutan meyvesi, tatlı, sulu, küçük, vitamin ve minerallerden oluşan bir meyvedir. Küçük boyutlarına rağmen, bağışıklık sisteminin sağlıklı kalması için önemli olan 40 miligram rambutan meyvesi önemli miktarda C vitamini içerir ve iyi bir bakır kaynağıdır. Vücudun yapısında vücudun sadece sınırlı bir miktarına ihtiyacı olsa da bakır, kan damarlarını, bağışıklık sistemini, kemikleri ve kırmızı kan hücrelerinin üretimini en iyi durumda tutmak için demir ile birlikte çalışır. Rambutan ayrıca iyi bir demir kaynağıdır, bu meyvenin alınması özellikle kırmızı kan hücrelerinin bakımı ve üretimi için faydalıdır. Rambutan meyvesinin diğer yararları aşağıda ki gibidir:
• Sağlıklı sindirimi destekler: Rambutan’ın yüksek lif içeriği gıda metabolizmasına yardımcı olur ve kabızlığı önlemektedir. Rambutan ayrıca düşük kalorili olup kilo vermeye yardımcı olabilir ve ani açlık hissini engelleyebilir.
• Patojenleri yok eder: Rambutan, vücudun enfeksiyonlarla savaşmasına yardımcı olan antiseptik özellikleri ile ünlüdür. Meyve de ayrıca mikropların öldürülmesine ve kanser riskinin azaltılmasına yardımcı olabilecek yüksek miktarda antioksidanlar bulunur.
• Bağırsak parazitlerini öldürür: Bir çalışmaya göre rambutan tohumlarının, midede ki parazitleri gidermeye yardımcı olabilecek anti bakteriyel özelliklere sahip olduğunu göstermektedir. Ancak, tohumların insan tüketimine uygun olmadan önce kavrulması veya kaynatılması gerektiğine dikkat edilmelidir.
• Kemik sağlığına teşvik eder: Rambutan’ın fosfor içeriği kemik sağlığına iyi geldiği bilinmektedir. Ayrıca fosfor enerji üretimine ve depolanmasına yardımcı olur.
• Serbest radikalleri temizlemeye yardımcı olur: Rambutan kabuğu, serbest radikal temizleyici olarak işlev gören yüksek miktarda gallik asit içerir. Bu bileşik, kanser riskini ve ayrıca oksidatif hasarları azaltmaya yardımcı olabilir.
Rambutan Yetiştirmek İçin İpuçları
Rambutan ağacı yetiştirmek için, yetiştirilmesi gerekilen alan ve iklimin sıcaklığı göz önünde bulundurulması gereken iki temel unsurdur. Rambutan yetiştiriciliği, sıcaklık ve neme duyarlılığı nedeniyle kolay değildir, çünkü öncelikle tropik bir meyvedir. Ilıman iklimi nedeniyle Florida ve Kaliforniya, rambutan yetiştirebilecek en iyi ülkeler arasındadır, ancak yine de sıcaklıktaki ani düşüşlerin büyümesini etkileyebileceğini unutulmamalıdır.
Tohumdan rambutan yetiştirme düşünülüyorsa, kum ve organik kompostla karıştırılmış toprağı, drenaj delikleri olan küçük bir kaba konulmalıdır. Daha sonra tohumlar toprakla hafifçe örtülür ve filizlenmesi için 10 ila 21 gün beklenir. Kırılganlığı nedeniyle, ağaç dışarıya nakledilmeye hazır olmadan önce yaklaşık iki yıl kapalı alanda tutulmalıdır. Rambutan ekerken çok dikkatli olunmalıdır, çünkü düşük sıcaklıklara uzun süre maruz kalması bitkiyi öldürebilir. Bu gereklilikleri kontrol altında tutulduğunda, bir rambutan ağacı yetiştirilebilir.
Rambutan Nasıl Yenir?
Rambutan meyveleri bazen taze olarak ağaçtan toplanır ve genellikle çiğ yenir. Meyve, kabuğun ortasında ayrılana kadar hafifçe sıkılır ve kabuğu çıkartılır, ortadaki tohumun etrafından yenilir. Rambutan içini tohumlarından ayırmak için bir bıçak da kullanılabilir.
Rambutan Besin Değerleri
Bu meyve vücudunu performansını korumasına veya artırmasına yardımcı olabilecek çok çeşitli besinler içermektedir. Bir porsiyon boyutu çiğ 00 gram rambutan’ın besin değerleri aşağıda ki gibidir:
Rambutan besin değerleri
Amt. Porsiyon başına % günlük değer
Kalori 68
Yağdaki kaloriler 2,7
Toplam karbonhidrat 16 g % 5
Diyet lifi 2,8 g % 11
Şekere 13,2 g
Protein 0,9 g
B1 Vitamini % 1 C vitaminin % 66
Kalsiyum % 1 demir % 3
Bakır % 9 manganez % 10
Potasyum % 5 çinko % 1
Günlük değerlerin yüzdesi, 2.000 kalori diyetine dayanır. Günlük değerleri kalori gereksinimlerine bağlı olarak daha yüksek veya daha düşük olabilir.
Rambutan Sağlıklı Yemek Tarifleri
Yaz rambutan köri: Rambutan ayrıca yemeklere tropikal tatlılık vermek için tariflere eklenebilir. Hatta gelato ve puding gibi geleneksel tatlılara da dâhil edilir. Aslında, rambutan tarifleri, meyvenin dünya çapında daha fazla tanınmasıyla yıllar içinde daha karışık hale gelmiştir. Birçok insanın sevdiği asırlık bir yemek tarifi olan köri ve Jake Cohen’in içinde rambutan tarifi aşağıda ki gibidir;
Malzemeler
• 1 çay kaşığı zerdeçal
• 1 adet soyulmuş ve ince dilimlenmiş havlıcan (galangal) kökü
• 2 bardak Hindistan cevizi sütü
• Kişniş ve garnitür
• 4 diş iri doğranmış sarımsak
• 8 adet rambutan
• 2 su bardağı ev yapımı tavuk suyu
• Servis için limon dilimleri
• 4 boy kireç yaprağı
• 2 yemek kaşığı hindistancevizi yağı
• İnce ve küçük doğranmış kemiksiz ve derisiz tavukgöğsü
• 3 adet kırmızı tay şili biberi
• 2 soyulmuş, özlü ve küp halinde kesilmiş küçük ananas,
• 1 yemek kaşığı balık sosu
• 1 tutam Doğranmış, pasolu dış tabakaları çıkarılmış ve iç kısım ince dilimlenmiş limon otu
• 1 orta boy ince dilimlenmiş sarı soğan
• 2 çay kaşığı bal
Yapılışı:
• Sarımsak, kireç yaprağı, şili, limon otu, havlıcan ve zerdeçal kaba bir köri ezmesi oluşana kadar ezilir.
• Küçük bir soyma bıçağıyla, rambutanlar dış kabukları soyulur. Yumuşak eti tohumdan ayırılır ve eti bir kaba koyulur.
• Bir tencerede, orta ateşte 1 çorba kaşığı hindistancevizi yağı ısıtılır. Ananas eklenir ve yaklaşık dört dakika hafifçe karamelleşene kadar karıştırılır ve ananaslar bir tabağa alınır. Kalan yağla soğanlar eklenir. Dört dakika boyunca kızarana kadar karıştırarak pişirilir. Daha sonra köri ezmesi eklenir ve kokusu çıkana kadar yaklaşık iki dakika daha karıştırılır.
• Hindistan cevizi suyu ve et suyu üzerine dökülerek kaynatılır ve ocağın altı kısılır, yaklaşık 20 dakika kadar karıştırarak pişirilir. Tavuk koyulur ve yaklaşık 8 dakika pişene kadar kaynamaya bırakılmalıdır. Doğranmış ananas ve rambutan eklenir, meyveler ısınıncaya kadar yaklaşık iki dakika daha pişirilir.
• Köri ocaktan alınır ve balık sosu ile bal karıştırılır. En son olarak kişniş ile süslenir, sıcak olarak limon dilimleri ve kahverengi pirinç ile servis edilir.
Rambutan meyvesini denemekten korkulmamalıdır. Herkes rambutan meyvesine aşina olmasa da, tatlı tadıyla birçok kişi tarafından sevilir. İşlenmiş şekerli gıdalara iyi bir alternatif gibi görünse de, aşırı rambutan tüketimi sağlık üzerinde olumsuz etkileri olabileceği unutulmamalıdır. Rambutan, insülin direncini artırabilen ve çok çeşitli olumsuz etkilere neden olabilen fruktoz içerir. Orta derecede rambutan tüketildiğinde, sağlık için bir risk oluşturmadan faydalarından yararlanmak mümkündür.
Kaynakça:
thespruceeats.com
organicfacts.ne
medicaldaily.com
foodfacts.mercola.com
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu