“Sağlık” sözcüğü, tam bir duygusal ve fiziksel esenlik halini ifade eder. İnsanların bu sağlık durumunu korumasına yardımcı olmak için sağlık hizmetleri vardır.
2015 yılında, Birleşik Devletler (ABD) nüfusu, sağlık harcamalarına yaklaşık 3,2 trilyon dolar harcadı; ancak bu harcamaya rağmen, ABD Ulusal Araştırma Konseyi tarafından 2013 yılında yayınlanan bir çalışma, Amerikalıların daha genç yaşta öldüklerini ve diğer gelişmiş ülkelerdeki insanlara göre daha fazla hastalık ve yaralanma yaşadıklarını göstermiştir.
Sağlığa hızlı bakış
İyi bir sağlık, stresi idare edebilmenin ve uzun, aktif bir yaşamın merkezinde yer alır.
İşte sağlıkla ilgili bazı önemli noktalar:
Sağlık; fiziksel, zihinsel ve sosyal refah olarak tanımlanabilir ve dolu bir yaşam sürmek için bir kaynak olarak tanımlanabilir. Sadece hastalığın yokluğuna değil, aynı zamanda hastalıklardan ve diğer problemlerden kurtulma ve iyileşme yeteneğini de ifade eder.
İyi bir sağlık; genetik, çevre, ilişkiler ve eğitimi de içinde barındırır. Sağlıklı bir beslenme, egzersiz, hastalık taraması ve hastalıkla baş etme stratejileri, bir kişinin sağlığını geliştirebilir.
Sağlık Nedir?
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 1948’de, sağlığı bugün de kullanılan bir ifadeyle tanımladı.
“Sağlık, yalnızca hastalık ya da sakatlığın olmaması değil; tam bir fiziksel, zihinsel ve sosyal refah durumudur.” WHO, 1948.
1986’da WHO, sağlığın şu şekilde olduğunu açıkladı:
“Yaşamın amacı değil, yaşamın bir kaynağıdır. Sağlık, sosyal ve kişisel kaynakların yanı sıra fiziksel kapasitelerin üzerinde duran olumlu bir kavramdır.”
Bu; sağlığın, bireyin daha geniş bir toplumdaki işlevini destekleyen bir kaynak olduğu anlamına gelir. Sağlıklı bir yaşam tarzı, yaşamı sürdürebilmenin yollarını sunar.
Araştırmacılar sağlığı, insan bedeninin yeni tehditlere ve sıkıntılara uyum sağlama yeteneği olarak tanımlamışlardır. Bunu, son yıllarda yapılan çalışmalar ve modern bilimle birlikte insanların hastalıklara karşı farkındalıklarının artmasına dayandırıyorlar.
Sağlık Türleri
Zihinsel ve fiziksel sağlık, en çok üzerinde durulan iki tür sağlıktır. Bundan başka “ruhsal sağlık”, “duygusal sağlık” ve “maddi sağlık”tan bahsediliyor. Bunlar ayrıca düşük stres seviyelerine ve zihinsel ve fiziksel esenliğe bağlanmıştır.
Fiziksel sağlık
Fiziksel sağlığa sahip bir insanda bedensel işlevler sadece hastalık eksikliği değil; düzenli egzersiz, dengeli beslenme ve yeterli dinlenmeden dolayı en yüksek performansta çalışır. Gerektiğinde dengeyi korumak için tedavi edilir.
Fiziksel refah, hastalık riskini azaltmak için sağlıklı bir yaşam tarzını sürdürmeyi içerir. Örneğin, fiziksel sağlığı korumak, bir kişinin nefes ve kalp işlevinin dayanıklılığını, kas gücünü, esnekliğini ve vücut yapısını koruyabilir ve geliştirebilir.
Fiziksel sağlık ve esenlik aynı zamanda yaralanma veya sağlık sorununa yol açacak riskleri azaltmaya yardımcı olur. Örneğin işyerindeki tehlikeleri en aza indirgemek, güvenli cinsel ilişkide bulunmak, iyice temizlenmek veya tütün, alkol veya yasadışı uyuşturucu kullanımından kaçınmaktır.
Akıl sağlığı
Ruh sağlığı, kişinin duygusal, sosyal ve psikolojik refahını ifade eder. Ruh sağlığı, tam aktif bir yaşam tarzı için fiziksel sağlık kadar önemlidir.
Ruh sağlığını tanımlamak, fiziksel sağlığı tanımlamaya göre daha zordur; çünkü çoğu durumda tanı, kişinin kendi deneyimine ilişkin algısına bağlıdır. Bunun yanında tetkiklerdeki gelişmelerle birlikte, bazı akıl hastalıklarına ait bulgular artık BT taramalarında ve genetik testlerde “görünür” hale gelmektedir.
Ruh sağlığı sadece; depresyon, anksiyete veya başka bir bozukluğun yokluğu değildir. Ruh sağlığı için depresyon veya diğer ruhsal bozuklukların bulunmamasının dışında aşağıdaki hususlar da yerine getirilmelidir:
Hayatın tadını çıkarın,
Geçirilen zor zamanlardan sonra yine eskisi gibi olun,
Dengeyi sağlayın,
Sıkıntıya uyum sağlayın,
Kendinizi üvenli hissedin ve güvende olun,
Potansiyelinizi gerçekleştirin.
Fiziksel ve zihinsel sağlık birbirine bağlıdır. Kronik hastalık kişinin rutin görevlerini yerine getirme yeteneğini etkiliyorsa, bu durum maddi problemler nedeniyle depresyon ve strese yol açabilir.
Depresyon, anoreksiya veya nevroz gibi zihin kaynaklı hastalıklar vücut ağırlığını ve işlevini etkileyebilir.
Farklı türlerden ziyade, sağlığa bir bütün olarak yaklaşmak önemlidir.
Sağlıklı olmak için gereken şeyler
Sağlık çok çeşitli faktörlere bağlıdır. Bir insan, bir dizi genle doğar ve bazı insanlarda, sıra dışı bir genetik model, sağlık problemlerine yol açabilir.
Çevresel faktörler sağlık üzerinde rol oynamaktadır. Bazen çevre tek başına sağlığı etkilemek için yeterlidir. Bazen de çevresel tetikleyici, genetik olarak duyarlı bir kişide hastalığa neden olabilir.
Sağlık hizmetlerine erişim de önemlidir; ancak WHO, aşağıdaki faktörlerin sağlık üzerinde daha büyük bir etkiye sahip olabileceğini göstermektedir:
Bir insanın yaşadığı yer,
Çevrenin durumu,
Genetik yapı,
Gelir seviyesi,
Eğitim seviyesi,
Arkadaş ve aile ile ilişkiler sağlık üzerinde etkilere sahiptir.
Sosyal ve ekonomik çevre: Bir ailenin veya topluluğun ne kadar zengin olduğuyla ilgilidir.
Fiziksel çevre: Bir bölgede var olan parazitler veya kirlilik seviyeleri ile ilgilidir.
Kişinin özellikleri ve davranışları: Bir kişinin doğduğu genler ve onların yaşam tarzı seçimleriyle ilgilidir.
Daha düşük sosyo-ekonomik statüye sahip olan insanların maddi zorluklar, evliliklerin aksaması ve işsizlik gibi gündelik yaşamla ilgili streslerin yanı sıra dışlanma gibi sosyal durumları de yaşama olasılığı, sosyo-ekonomik açıdan daha iyi durumda olan kişilere oranla daha yüksektir. Bütün bunlar sağlığı riske sokan durumlardır.
Düşük sosyoekonomik statü genellikle sağlık hizmetlerine daha az erişim anlamına gelir. Evrensel sağlık hizmetlerine sahip gelişmiş ülkelerdeki insanlar, evrensel sağlık hizmeti olmayan gelişmiş ülkelerdeki insanlardan daha uzun yaşam beklentilerine sahiptir.
Kültürel konular sağlığı etkileyebilir. Bir toplumun gelenek ve görenekleri sağlık üzerinde iyi ya da kötü bir etkiye sahip olabilir. Örneğin Akdeniz çevresinde insanların yüksek miktarda meyve, sebze ve zeytin tüketmesi ve aile ile bir arada yemek yemesinin diğer milletlere oranla daha sağlıklı olması buna bir örnektir.
Stresi yönetim şekli sağlığı nasıl etkiler?
Sorunlarını unutabilmek için sigara içen, alkol ya da uyuşturucu kullanan kişiler, daha sağlıklı beslenen ve egzersiz yoluyla stresle mücadele eden kişiden daha fazla sağlık sorununa yaşarlar.
Erkekler ve kadınlar sağlık konusunda farklı özellik gösterirler. Kadınların erkeklerden daha az gelir sahibi oldukları ya da daha az eğitimli olduğu toplumlarda, erkeklerden daha büyük sağlık riski altında olabilirler.
Sağlığın korunması
Sağlığın korunmasının en iyi yolu, hasta olana kadar beklemek yerine, bedeni korumaktır. Bu, gelişmiş refah durumu, sağlık olarak adlandırılır.
Illinois Üniversitesi, Mc Kinley Sağlık Merkezi, sağlıklı yaşamı şöyle tanımlar:
“Bir bireyin potansiyelini en üst düzeye çıkarmaya yönelik optimal bir iyilik hali. Bu; fiziksel, entelektüel, duygusal, sosyal, ruhsal ve çevresel refahınızı arttırmaya yönelik hayat boyu devam eden bir süreçtir.”
Sağlık, bireysel olarak toplum içinde aktif bir farkındalığı teşvik eder.
Sağlıklı yaşamı ve optimal sağlığı korumak, ömür boyu süren, günlük bir iştir. Sağlığımızı en üst düzeye çıkarmamıza yardımcı olabilecek faktörler şunlardır:
Dengeli, besleyici bir diyet, mümkün olduğunca doğal kaynak,
Düzenli egzersiz,
Risk oluşturabilecek hastalıklara karşı sağlık taraması,
Stresi yönetmeyi öğrenmek,
İnsanlarla iletişimi sağlayan faaliyetlerde bulunmak,
Olumlu bir bakış açısı sağlamak ve sahip olduklarınız için şükretmek.
Çeşitli hastalık durumlarında ise bazen hastalığın tamamen ortadan kaldırılması mümkün olmayabilir; ancak bu duruma direnç geliştirmek ve ortaya çıkan problemlerle başa çıkmak için elimizden geldiğince çok şey yapmak hepimizin atabileceği önemli bir adımdır.
Kaynakça:
https://www.medicalnewstoday.com/articles/150999.php
Yazar: Mehtap Özdemir