Sembolizm Nedir?

Sembolizm; adı gerçekçilikle anılan tüm akımlara karşı büyük bir tepki niteliğindedir. 19. yüzyılda Fransada ortaya çıkan sembolizm yani simgecilik akımı edebiyat sanatının yanı sıra müzik ve resimde de kendisini göstermiştir. Fransız İhtilâli sonrası oluşan aydınlanma çağı, özgürlük ortamı sanatı da etkilemiştir. Sanatçılar bu dönemde eserlerinde aklı ön plana alarak hareket etmişlerdir. Somuta karşı büyük bir yöneliş bu dönemin en büyük özelliklerinden biridir. Bu şekilde sanatta meydana gelen gerçekçilik, pozitivizm fikirlerinin insanın ruh dünyasını sınırlandığını söyleyen sembolik sanatçılar, bu durumu reddederek insanın iç dünyasına, hislerine yönelmişlerdir.

Sembolistlere göre dış dünya her insan tarafından farklı algılanmaktadır. İşte sembolizmde bu algılanışın ifade edilme şeklidir. Dış dünya ve insan duyguları sembolist sanatçılar tarafından sembolik tabirlerle verilmektedir. Sembolizm, kendisini şiirde fazlaca göstermiş ve bir şiir akımı halini almıştır. Bu durumun nedeni olarak bireylerin hislerini anlatması hususunda en etkili türün şiir olması gösterilebilir. Sembolizmin ilkeleri Fransız şair Stéphane Mallarmé tarafından oluşturulmuştur. Ancak edebiyat dünyasında Charles Baudelairein ismi sembolizm ile özdeşleşmiştir. Yazdığı sembolik şiirler ülkemiz dâhil tüm dünya şairlerini etkilemiştir.

Sembolist Akımın Karakteristik Özellikleri

* Sembolizmde musiki büyük bir öneme sahiptir. Şiiri sessiz bir şarkı olarak tanımlayan sembolistler bu fikir ile şiirde ölçü ve uyak gibi biçimsel sınırları yok sayarlar. Şiirdeki ahengin ancak ve ancak özle biçim arasındaki muhteşem bir sentaks ile gerçekleşeceğini düşünen sembolistler, serbest nazım biçimlerini tercih etmişlerdir.

* •Şiiri fikirleri açıklama aracı olarak görmeyen sembolist şairler; “” Sanat sanat içindir”” anlayışına sahiptiler. Bu anlayışın da bir sonucu olarak sembolist sanatçılar toplumsal sorunlardan, politik fikirlerden uzak durmuşlardır.

• * Sembolistler kendilerinden önceki tüm şiir görüşlerine karşı çıkmaktadırlar. Mecazlarla dolu bir anlatım tarzına sahip olan sembolik şairler, oldukça kapalı bir üslup ile hareket etmektedirler.

• * Sembolist şiirlerde farklı bir atmosfer söz konusudur. Sembolik şiirlerde yalnızlık ve mutsuzluk, doğadaki bazı simgelerle verilmektedir. Şiirlerde büyük bir aydınlık yerine yarı aydınlık tasvirler, gün batımları yer almaktadır. Bu ruh hali ve daha birçok tasvir, sembolik şairler tarafından kapalı bir anlatım biçimi ile okuyucuya sunulmuştur.

Sembolist Şairler

* Charles Baudelaire
* Stéphane Mallermé
* Paul Verlaine
* Arthur Rimbaud
* Paul Valery

Türk Edebiyatında Sembolizm

Edebi akımların birçoğu edebiyatımıza Tanzimat Edebiyatı ile giriş yapmıştır. Ancak sembolizm ise Edebiyat-ı Cedide döneminde kendisini göstermiştir. Edebiyat-ı Cedîde ruhuna son derece uygun olan sembolizmin ilk şair ve yazar Cenap Şahabettin’dir. Ancak Cenap Şahabetti’nin hem sembolizme hem de parnasizme uygun şiirleri bulunmaktadır. Sembolizmin edebiyatımızdaki en büyük temsilcisi Ahmet Haşim’dir. Sembolizmin tüm özelliklerini şiirlerinde bulunduran Ahmet Haşim şiirlerinin yanı sıra düz yazılarıyla da Türk Edebiyatı’nın en önemli isimlerinden biri olarak görülmektedir. Bu iki ismin yanı sıra Ahmet Hamdi Tanpınar ve Cahit Sıtkı Tarancı da sembolizme ait nitelikler ile bazı şiirler kaleme almışlardır.

Kaynakça:
Tanpınar, Ahmet Hamdi, 19. Asır Türk Edebiyat Tarihi, Çağlayan Kitap Evi, 1997
Çetişli, İsmail, Batı Edebiyatında Edebi Akımlar, Akçağ Yayınları, 2011

Yazar: Canan Yıldırım