Sembolizm; adı gerçekçilikle anılan tüm akımlara karşı büyük bir tepki niteliğindedir. 19. yüzyılda Fransada ortaya çıkan sembolizm yani simgecilik akımı edebiyat sanatının yanı sıra müzik ve resimde de kendisini göstermiştir. Fransız İhtilâli sonrası oluşan aydınlanma çağı, özgürlük ortamı sanatı da etkilemiştir. Sanatçılar bu dönemde eserlerinde aklı ön plana alarak hareket etmişlerdir. Somuta karşı büyük bir yöneliş bu dönemin en büyük özelliklerinden biridir. Bu şekilde sanatta meydana gelen gerçekçilik, pozitivizm fikirlerinin insanın ruh dünyasını sınırlandığını söyleyen sembolik sanatçılar, bu durumu reddederek insanın iç dünyasına, hislerine yönelmişlerdir.
Sembolistlere göre dış dünya her insan tarafından farklı algılanmaktadır. İşte sembolizmde bu algılanışın ifade edilme şeklidir. Dış dünya ve insan duyguları sembolist sanatçılar tarafından sembolik tabirlerle verilmektedir. Sembolizm, kendisini şiirde fazlaca göstermiş ve bir şiir akımı halini almıştır. Bu durumun nedeni olarak bireylerin hislerini anlatması hususunda en etkili türün şiir olması gösterilebilir. Sembolizmin ilkeleri Fransız şair Stéphane Mallarmé tarafından oluşturulmuştur. Ancak edebiyat dünyasında Charles Baudelairein ismi sembolizm ile özdeşleşmiştir. Yazdığı sembolik şiirler ülkemiz dâhil tüm dünya şairlerini etkilemiştir.
Sembolist Akımın Karakteristik Özellikleri
* Sembolizmde musiki büyük bir öneme sahiptir. Şiiri sessiz bir şarkı olarak tanımlayan sembolistler bu fikir ile şiirde ölçü ve uyak gibi biçimsel sınırları yok sayarlar. Şiirdeki ahengin ancak ve ancak özle biçim arasındaki muhteşem bir sentaks ile gerçekleşeceğini düşünen sembolistler, serbest nazım biçimlerini tercih etmişlerdir.
* •Åžiiri fikirleri açıklama aracı olarak görmeyen sembolist ÅŸairler; “” Sanat sanat içindir”” anlayışına sahiptiler. Bu anlayışın da bir sonucu olarak sembolist sanatçılar toplumsal sorunlardan, politik fikirlerden uzak durmuÅŸlardır.
• * Sembolistler kendilerinden önceki tüm ÅŸiir görüşlerine karşı çıkmaktadırlar. Mecazlarla dolu bir anlatım tarzına sahip olan sembolik ÅŸairler, oldukça kapalı bir üslup ile hareket etmektedirler.
• * Sembolist ÅŸiirlerde farklı bir atmosfer söz konusudur. Sembolik ÅŸiirlerde yalnızlık ve mutsuzluk, doÄŸadaki bazı simgelerle verilmektedir. Åžiirlerde büyük bir aydınlık yerine yarı aydınlık tasvirler, gün batımları yer almaktadır. Bu ruh hali ve daha birçok tasvir, sembolik ÅŸairler tarafından kapalı bir anlatım biçimi ile okuyucuya sunulmuÅŸtur.
Sembolist Åžairler
* Charles Baudelaire
* Stéphane Mallermé
* Paul Verlaine
* Arthur Rimbaud
* Paul Valery
Türk Edebiyatında Sembolizm
Edebi akımların birçoÄŸu edebiyatımıza Tanzimat Edebiyatı ile giriÅŸ yapmıştır. Ancak sembolizm ise Edebiyat-ı Cedide döneminde kendisini göstermiÅŸtir. Edebiyat-ı Cedîde ruhuna son derece uygun olan sembolizmin ilk ÅŸair ve yazar Cenap Åžahabettin’dir. Ancak Cenap Åžahabetti’nin hem sembolizme hem de parnasizme uygun ÅŸiirleri bulunmaktadır. Sembolizmin edebiyatımızdaki en büyük temsilcisi Ahmet HaÅŸim’dir. Sembolizmin tüm özelliklerini ÅŸiirlerinde bulunduran Ahmet HaÅŸim ÅŸiirlerinin yanı sıra düz yazılarıyla da Türk Edebiyatı’nın en önemli isimlerinden biri olarak görülmektedir. Bu iki ismin yanı sıra Ahmet Hamdi Tanpınar ve Cahit Sıtkı Tarancı da sembolizme ait nitelikler ile bazı ÅŸiirler kaleme almışlardır.
Kaynakça:
Tanpınar, Ahmet Hamdi, 19. Asır Türk Edebiyat Tarihi, Çağlayan Kitap Evi, 1997
Çetişli, İsmail, Batı Edebiyatında Edebi Akımlar, Akçağ Yayınları, 2011
Yazar:Canan Yıldırım
