Şigello gıda zehirlenmesi belirtilerine neden olan birçok bakteriyel enfeksiyondan biridir. Dünya çapında, bu bağırsak hastalığının insidansı yılda 165 milyon kişiyi etkilemektedir. Hayatı tehdit eden bu enfeksiyondan her yıl yaklaşık 1,5 milyon ölüm vakasının olduğu belirtilmektedir. Aslında Şigello hastalığı kolayca tedavi edilebilir. Fakat temel hijyen alışkanlıklarını yerine getirmeyenler bu bulaşıcı enfeksiyondan etkilenebilirler. Aşağıda Şigella hastalığı, nedenleri, belirtileri ve önleme yolları ile ilgili bilgiler bulunmaktadır:
Şigella Nedir?
Sigella, shigella enfeksiyonu adı verilen bağırsak hastalığına neden olan bir bakteri ailesidir. Bu enfeksiyon, yaygın olarak shigelloz veya basiller dizanteri olarak bilinir. Bir insandan diğerine kolayca yayılabileceği basit bir patogenezi vardır. Bu enfeksiyonun temel özelliklerinden biri ishalin başlangıcıdır. Şigella, dışkıda bulunan bakterilerle doğrudan temas yoluyla kolayca alınabilir bir enfeksiyondur. Bu özellikle, küçük çocuk bezlerini değiştirdikten sonra veya çocuklara tuvalet eğitimi konusunda yardımcı olduktan sonra uygun hijyen uygulamalarını takip etmediği durumlarda günlük bakım ortamında gerçekleşme eğilimindedir. Yiyecekler ve içecekler ayrıca şigella bakterileri ile kirlenebilir. Şigella ayrıca kirli bir yüzme havuzunda yüzerek kolayca yayılabilir. Çiğ salata yemeyi sevenler, çiğ sebzelerin de bu bakterilerle kontamine olma ihtimalleri olduğundan dikkatli olmalıdırlar. Bir kişi bu bakteri ile enfekte olduğunda, aşağıdaki belirti ve semptomları sergileyebilir.
Belirti ve Bulgular
Daha önce değinilidiği gibi, şigello ana özelliği ishaldir. Bu durumla ilişkili diğer yaygın belirti ve bulgular şunlardır:
• Ateş
• Kusma ve bulantı
• Mide ve karın krampları
• Bağırsaklar boşken bile tuvaleti kullanma dürtüsü (tenesmus)
Belirtiler enfeksiyonun başlamasından itibaren bir veya iki gün içinde ortaya çıkmaya başlar. Bazı kişiler herhangi bir enfeksiyon belirtisi göstermeyebilir. Bununla birlikte, asimptotik bireylerin dışkısı da enfekte ve bulaşıcıdır.
Nedenleri ve Risk Faktörleri Nelerdir?
Enfeksiyonun hızlı yayılmasından sorumlu tutulabilecek en yaygın faktörler şunlardır:
• Enfekte dışkı ile temastan sonra ağız çevresine dokunmak
• Kirli gıda tüketmek
• Kirli su içmek
• Bazı durumlarda, özellikle zayıf hijyen sorunu olduğu zaman, cinsel temas da enfeksiyonu bulaştırabilir.
Bu bakteri enfeksiyonunu geliştirme riskini artırabilecek faktörler şunlardır:
• 5 yaşın altındaki çocuklar ve yaşlılar enfeksiyon riski daha yüksektir.
• Çocuk bakım merkezleri, topluluk bakım havuzları, bakım evleri ve hapishanelerde salgın riski daha yüksektir.
• Sıhhi olmayan bölgelere yaşamak veya seyahat etmek.
• Erkeklerle cinsel faaliyetlerde bulunan erkeklerin enfeksiyon riski daha yüksektir.
Hafif şigella vakası normalde tıbbi müdahale olmadan bir haftada düzelse de, hastalığın ciddi vakaları tedavi için hastaneye gidilmesini gerektirebilir.
Teşhis
Şigella enfeksiyonu için en yaygın ve etkili tanı dışkı testidir. Dışkı Sigella bakterilerinin veya bunların toksinlerinin varlığı için test edilebilir. Teşhis konduktan sonra doktorlar enfeksiyonun ciddiyetine göre tedaviler önerebilir.
Şigella Enfeksiyonu Nasıl Tedavi Edilir?
Şigella enfeksiyonu için yaygın olarak kullanılan tedavilerden biri, özellikle genel sağlık iyiyse ve enfeksiyonun seyri ılımlıysa kaybolan sıvıları geri almaktır. Loperamide (Imodium) veya Atropine (Lomotil) gibi ishali tedavi amaçlı ilaçları kullanmaktan kaçınılması önerilir çünkü bunlar semptomları daha da kötüleştirebilir. Bir Şigella enfeksiyonu için önerilen tedavi yolları şunlardır:
• Norfloksasin, Siprofloksasin, Ofloksasin, Azitromisin gibi antibiyotikler ve Ceftriaxone gibi Florokinolonlar etkilidir. Genellikle, bir doktor tarafından süresinin kısaltılması için ciddi bir enfeksiyon nedeniyle reçete edilir.
• Sağlıklı yetişkinler, ishal sırasındaki kaybolan vücut sıvılarını telafi etmek için yeterli su içmelidir.
• Çocuklar ve daha büyük yetişkinler, Pedialyte gibi oral rehidrasyon çözümlerinden de yararlanabilir.
• Şiddetli dehidratasyon hastanın hastaneye yatırılmasını, sıvılarla ve tuzla intravenöz olarak verilmesini gerektirebilir.
• Şigella bakterisini yok ettiği ve biyofilmini parçaladığı tespit edilen şifalı bitkiler bulunmaktadır.
Şiddetli vakaları derhal tedavi edildiğinde şigella enfeksiyonları oldukça kolay bir şekilde tedavi edilebilir ve yayılması önlenebilir.
Şigella Nasıl Önlenir?
• Eller sürekli ve iyice yıkanmalıdır
• Çocuklara tuvalete giderken nezaret edilmeli ve tuvaleti her kullandıktan sonra, yemek 
yemeden önce ellerini yıkadıklarından emin olunmalıdır.
• Kullanılmış çocuk bezleri uygun şekilde atılmalıdır
• Her kullanımdan sonra bez değiştirme alanlarını dezenfekte edilmeli veya sterilize edilmelidir.
• Enfekte olmuş biri, başkalarına yemek hazırlamaktan kaçınmalıdır
• Etkilenen çocuklar okula veya günlük bakım merkezlerine gönderilmemelidir.
• Göllerden, göletlerden, havuzlardan veya arıtılmamış diğer su kaynaklarından su içilmemelidir.
• Enfeksiyonu bulunan kişilerle cinsel faaliyetlerden kaçınılmalıdır.
Hafif şigella vakaları genellikle, yeterli sıvı içerek kayıp sıvıların tamamlanması gibi temel bakım ile kolayca tedavi edilebilir. Bununla birlikte, bazı ciddi enfeksiyon vakaları derhal bir doktora görünülmesini gerektirecektir.
Doktora Ne Zaman Gidilmelidir?
Aşağıdaki belirtilerden herhangi birini görülüyorsa hemen bir doktora başvurulmalıdır:
• Kanlı ishal
• Kilo kaybına neden olan ciddi ishal
• Yüksek ateş (101o F veya daha fazla) ve eklem ağrısı
• Ağız ve dudakların kuruması
• Baş dönmesi
Sağlıklı bir birey şigella ile oldukça hızlı bir şekilde savaşabilir ve tıbbi olarak tedavi edilmeleri gerekmeyebilir. Bununla birlikte, vaka, çocuklar ve daha büyük yetişkinler gibi daha zayıf bağışıklık sistemine sahip olanlar için tehlikelidir. Özel bakım sağlamaları gerekir ve hatta enfeksiyonun diğer komplikasyonlara yol açmaması için hastaneye yatırılması gerekebilir.
Şigella bakterileri tarafından enfekte edildikten sonra, aynı suştan tekrar enfekte olma olasılığı daha düşüktür. Bununla birlikte, aynı aileden farklı bir bakteri suşu ile enfekte olabilinir. Salata, patates, karides, ton balığı, tavuk, hindi, meyve, sebze, pirinç topları vb. Gibi çok çeşitli yiyeceklerde Şigella bakteri bulunabilir. Şigella gibi salmonella da salmonelloz adı verilen bir enfeksiyona neden olan bir bakteridir. Bu enfeksiyonun semptomları şigelloza benzemektedir. Bununla birlikte, enfeksiyon bağırsakların dışına yayılırsa, salmonella yaşamı tehdit edici komplikasyonlara neden olabilir.
Kaynakça:
ncbi.nlm.nih.gov
cdc.gov
sfcdcp.org
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu