Savaşlarla yoğrula yoğrula günümüz medeniyetine evrilen insan oğlunun kanlı hikayelerinden birinin başkahramanlarından biridir Spartaküs. Tarihte yaşamı ve ve isyanıyla adeta efsanevi bir nam kazanan Spartaküs, birçok toplumsal ve siyasi harekete de ilham kaynağı olmuştur. Bin anda az sayıda insanla başlattığı isyanın nasıl bir anda yüz binlerce kişinin katıldığı yenilemez çığa dönüştürmesinin sırları hala tarihçilerin ve askeri analistlerin araştırdıkları bir konudur.
Spartaküs Kimdir?
Doğumu ve 
gençlik yılları hakkında kaynaklarda pek bilgi olmayan Spartaküs’ün yaşamına dair çeşitli görüşler vardır. Bir görüşe göre Roma ordusunda bir askerken arenalarda savaşması için cezalandırılan bir lejyonerken kimi ve daha yaygın görüşe göre ise bugünkü Trakya’da kendi halinde bağ işleriyle uğraşan bir çiftçiyken Romalıların zorla askere aldıkları daha sonra da köle olarak kuvvetli yapısı ve dövüşçü yetenekleri olduğu için dövüşmek zorunda bırakılan bir gladyatördür. Trakya’nın özgür düzlüklerinde serbestçe yaşayan Spartaküs’e dayatılan ölme ve öldürme oyunu artık onun için dayanılmaz bir hal hal aldığında kaçıp kurtulmaya karar vermiştir. Copua’daki arenalarda üstüne aslanlar, kaplanlar salınan, tekerlekleri bıçaklı savaş arabalarıyla köşelere sıkıştırılan, elit sınıfın kan gördükçe daha da hırçınca vahşileşip ölümü ve kanı teşvik ettikleri kolezyumdan sağ çıkmak sadece bir sonraki dövüş için yaşamanın garantisini veriyordu. İşte böylesine kanlı bir ortamda; başkalarının seyirlik zevkleri yerine kaçıp kendi özgürlüklerinin sahibi olma zamanı gelmişti onun için ona göre “Artık yeter” ‘di ve kaçmak için örgütlediği arkadaşlarına söylediği gibi “Zincirlerinden başka kaybedecekleri neleri var”‘dı.
Spartaküs Taktiği
Yazımızın asıl konusu olan bu taktik nedir ve başarıyı nasıl getirir? Spartaküs “artık yeter” deyip 60 kadar arkadaşıyla kaçtığında tarihler M.Ö 73’ü göstermekteydi. Sürekli kan ve intikam hırsıyla yaşayan kendisi ve arkadaşları için kendilerini özgürlüklerini ellerinden almak isteyen herkes için de böylesine kanlı ve korkunç son olmalıydı.
Spartaküs, arenadaki rakiplerini öldürerek hayatta kalan bir gladyatör olmakla birlikte zeki ve stratejik düşünerek hareket eden ince taktiksel manevralar yapabilen ileri görüşlü bir komutandı da aynı zamanda.
Altmış kişiyle yola çıktıktan kısa süre sonra yollarda karşılarına çıkan köyleri kesin ve sert bir şekilde ya tamamen kendilerine biat etmeleri ya da istisnasız öldürülmeleri şeklinde bir tercihte bulunmaya zorlayarak talan etmiştir. Bu taktiğin ana esası şuydu: “Yak, yık, ibretlik bir şekilde yok et”. Ele geçirdikleri köylerde gıda ve askeri malzemelere el konulmuş ve itiraz edenler en korkunç şekilde cezalandırılarak bu şekilde halk ve Romalı askerler arasında yayılan korku sayesinde kaçan halk yığınlarının askerlerin savunmasız- sahipsiz bıraktığı yerlerde çok hızlı bir ilerleme sağlanmıştır. Yine köleleri de kendi ordusuna katarak katıksız özgürlük vaadiyle kendi amacını kendisine katılan insanların da bir amacı haline gelmesini teşvik ederek kuvvetli bir saldırı motivasyonu oluşturmuştur. Yanlarında sadece savaşmaları için kendilerine lazım olan hafif silahları olan Spartaküs’ün askerleri böylece daha hızlı ve daha mobilize bir şekilde hareket etme olanağı bulmuş daha etkili bir performans sergilemişlerdir. On binlerce kişilik bir ordu için gereken erzak ve istihkam ekipmanları yerine ele geçirdikleri yerleşim alanları yağmalanarak bu sayede büyük bir hız ve hareketlilik kazanmışlardır.
Spartaküs Taktiği ve Gerilla Savaşı
Spartaküs salt korku ve yağma üzerinden elde ettiği bir güçle değil aynı zamanda zayıf ve savaşma yeteneğinden yoksun ordusunu da düzenli ordu karşısında savaştırmaktan kaçınarak fevkalade zekice bir taktik sergilemiştir. Roma’nın nizami ve teçhizatlı ordusuyla meydanlarda değil onları dağlık alanlara çekip küçük birimlere ayrılmalarını sağlayarak tek tek imha ederek galibiyet elde etmiştir. Ayrıca sağ olarak ele geçirdiği askerleri en acı ve korkunç şekilde öldürerek de Romalı lejyonerlerin küçük birimler halindeki savaşma iradelerini de kırmıştır. Spartaküs’ün dağlık alanlara ve şehirlerin kuytularına çektiği askerlere attığı pusularla Romalı askerler iyice sersemlemişlerdir. Spartaküs , bu taktiğiyle kısıtlı imkanlarla ve eğitimsiz savaşçılarla geliştirdiği bu hamleler sayesinde gerilla harbinin de ilk örneklerini icra etmiştir
Spartaküs Taktiği ve Yakıp Yıkma Taktiği
Spartaküs beraberindeki on binlerce insanla Roma’dan güneye ilerlerken ele geçirdiği yerleşim yerlerindeki ve tarım alanlarındaki kaynakları da imha ve tahrip ederek peşinden gelen Romalı askerlerin direnme ve dayanma gücü bakımından zayıflamalarını sağlamıştır. Bu sayede hem insanlara korku salınmış hem de peşindeki güçlerin takatsiz kalmalarını böylelikle kolay yem olmalarını sağlamıştır.
Spartaküs Taktiği ve Propaganda
Spartaküs taktiğindeki en önemli unsurlardan biri de kuşkusuz günümüz savaş ve hareketleri içinde son derece etkili olan “propaganda ve motivasyon” faktörüdür. Spartaküs ele geçirdiği yerde insanlara ve askerlerine eşit ve özgür yaşamın olduğu ” hayli bir güneş ülkesi” vaadinde bulunur. Savaşçılarına çektiği özgürlük kokan kuvvetli nutuklarla onların özgürlük aşklarını savaş enerjisi ve isteğine dönüştürür. Halk üzerinde de oldukça etkili olan hitabetleriyle Roma’nın baskısı altındaki birçok muhalif kesimi kendi safına katılmaya ikna eder. En önemlisi de ele geçirilen yerlerde büyük ve şaşalı resmi geçitler yaparak insanlar üzerinde büyük bir etki bırakır.
Tüm taktiksel inceliklerine ve gösterişli zaferlerine karşılık eğitimli insanlardan oluşmayan ve ne için savaştığını bir zaman sonra unutan inşalara dönüşen Spartaküs’ün ordusu profesyonel Romalı savaşçılar karşısında yenilmeye mahkum olur. Halk desteğini , kendi savaşçılarının kontrolden çıkması ve disiplinsizce davranmaları nedeniyle kaybeden Spartaküs ve arkadaşları Roma orduları tarafından en ağır şekilde cezalandırılarak öldürülürler. Kısa sürede devasa bir halk ve köle isyanına dönüşen Spartaküs isyanından geriye tarih kitaplarına düşülen bu kanlı sayfalar kalsa da gerek uygulanan taktikler gerekse de bu isyanın sistem karşısındaki cüreti günümüze kadar bir çok olay ve hareketin esin kaynağı olmuştur.
Kaynakça:
http://e-tarih.org/makaleler.php?sayfa=makaledetay&makaleno=3287
https://tr.wikipedia.org/wiki/Gerilla_sava%C5%9F%C4%B1
http://arkeofili.com/?p=13823
https://tr.wikipedia.org/wiki/Crixus
Yazar:Erdal Uğur