Stockholm Sendromu terimi, rehine veya esir alınan kişilerin hayatta kalma içgüdüsü ile kendilerini tutsak eden kişi/kişiler ile ittifak kurması durumuna verilen isimdir. Toplumsal veya siyasi olaylarda sıkça adı duyulan bu sendromda kişiler, kendilerini sürekli zora sokan veya üzen koşulları benimserler.
Stockholm Sendromunda, rehin edilen kişinin bu durumda geçirdiği süre sonunda kendisini esir alanın duygularını anlama ve ona yardımcı olma sonunda da ununla özdeşleşmesi durumudur. FBI tarafında yapılan araştırmalarda kurbanların ortalama yüzde 8’inde Stockholm Sendromu belirtileri görüldüğü belirtilmiştir.
Stockholm Sendromunun Tarihçesi Ve Ünlü Örnekleri
Stockholm Banka Soygunu Olayı
Bu sendrom ilk defa psikiyatr Bejerot tarafından tanımlanmıştır. Sendromun ismini aldığı en ünlü olay 23 Ağustos 1973 yılında şartlı tahliye olan Jan-Erik Olsson ve arkadaşının, Stockholm’ün en büyük bankalarından biri olan Kreditbanken’i soyma girişimi ile başlar. Başarısız banka soygunu sırasında 4 banka çalışanı (üç kadın ve bir erkek) rehin alınır. Banka görevlileri 6 gün boyunca rehin tutulurlar. Soyguncuların rehinelere iyi davranmaları sonunda aralarında iyi ilişkiler kurulur.
Polisin bankaya operasyon yapacağını fark eden rehineler soyguncuları uyarırlar. Olay sonrasında rehineler soyguncular aleyhine ifade vermedikleri gibi onların savunma ve avukatlık giderleri için de para toplarlar. Stockholm sendromuna yakalanan rehinelerden biri serbest kaldıktan sonra nişanlısından ayrılır ve ilgi duyduğu banka soyguncusunun hapisten çıkışını bekleyerek sonrasında onunla evlenir.
Patty Hearst Olayı
Ünlü yayıncı William Randolp Hearst’ın torunu Patty Hearst 1974 yılında Symbionese Kurtuluş Ordusu tarafından rehin alınır. Patty Hearst, rehin alındıktan iki ay sona kendisini kaçıranlar ile yaptığı bir banka soygununda yakalanır. Hearst’ün avukatları savunmalarında Stockholm Sendromunu mahkemeye sunarlar. Ancak mahkeme bu savunmayı kabul etmeyerek onu hapse mahkûm eder.
Yvonne Ridley Olayı
İngiliz gazeteci Yvonne Ridley, 2001 yılında Afganistan’da Taliban tarafından kaçırılır. 11 gün boyunca rehin tutulan gazeteci, içinde bulunduğu duruma direnç göstererek yemek yemez. İslam dinini incelemesi karşılığında serbest bırakılan Yvonne Ridley, İslam dinine ilgi duyarak 2003 yılında Müslüman olur.
Sendromun
Görüldüğü Vaka Grupları
Stockholm Sendromu genellikle aşağıda tanımlanan belli başlı olaylardaki rehine ve tutsaklık durumlarında kendini göstermektedir. Şöyle ki;
1- Rehine veya tutsak edilme gibi kaçırılma olaylarında kişiyi esir/tutsak alan kişiye karşı,
2- Cinsel tacize veya enseste maruz kalan çocuklarda istismar eden ebeveynine karşı,
3- Hayat kadınlarında kendilerini pazarlayan kişiye karşı,
4- Aile içi şiddet olaylarında döven eşe karşı,
5- Siyasi baskı uygulanan olaylarda (beyin yıkama) takipçi veya lidere karşı,
6– Uzun süreli hapis durumlarında gardiyana karşı,
7– Ev hapsine maruz kalma durumlarında,
8- Savaş esirlerinin toplama kamplarında yaşadıkları durumlarda da bu sendrom görülebilir.
Özellikle kadınların bu sendroma yakalanma eğilimin daha fazla olduğu düşünülmektedir.
Stockholm Sendromu psikoanalitik açıdan, mağdurların hayatta kalma içgüdüleri sonucunda tutsak edildikleri durumun sebebine bağlı olarak ortaya çıktığı söylenmektedir. Bunu Thomas Strentz şu şekilde açıklar; “Kurbanların hayatta kalma ihtiyacı, yaşadıkları ikilemi yaratan kişiden nefret etmeye yönelik itici güçten daha kuvvetlidir” demektedir.
Genel olarak olayın süresi ve yoğunluğu, rehin alınan kişinin onu esir alan kişiye yakınlığı veya bağımlılık derecesi, rehin alınmış olan kişinin alıştığı ortamından ne kadar uzaklaştırıldığı yanı sıra rehin tutulan kişinin içinde bulunduğu kendine özgü durumlar bu sendromun oluşmasını tetiklemektedir.
Stockholm ve Lima Sendromu İlişkisi
Lima Sendromu, Stockholm Sendromunun tersi durumlar için kullanır. Yani rehin alan kişilerin kurbanlarına karşı bağlı hissetmeleri durumudur. Lima Sendromu da Stockholm Sendromu ile benzer koşullarda ortaya çıkar.
Lima Sendromunun bilinen en ünlü olayı 1996 yılında Peru’nun Lima kentinde Japon Elçiliği rehine krizi olayıdır. Japon Elçiliğindeki bir partiyi basan gerillalar birçok ülkeden iş adamı, asker ve diplomatı rehin almışlardır. Yüzlerce kişinin rehin tutulduğu kriz 4 ay sürmüş ve gerillalar rehinelere iyi davranarak onların ihtiyaçlarını karşılaşmış hatta çoğunu serbest bırakmışlardır.
Kaynakça:
http://www.e-psikiyatri.com/yonuyle-stockholm-sendromu-28637
https://en.wikipedia.org/wiki/Stockholm_syndrome
http://www.haberterapi.com/Hbr-4949-Stockholm-Sendromu-hayatimizi-nasil-etkiliyor.html
Yazar:Funda Ergenekon