Stresi Kokularla Yok Edin

Kokular tüm duyuların en derin kökenidir ve M.Ö. 8. yüzyıldan bu yana ruh halini değiştirmek için bir araç olarak kullanılmıştır. Koku beynimizdeki sinapsları uyarıp hormonların salınımını başlatarak vücuttaki her işlevi ve eylemi etkiler. Kokuların gücü yadsınamaz. Aromaterapi uzmanları kokuların eşsiz bir gücü olduğunu çünkü beynin en derin kısmıyla bağlantılı olduğunu söylemektedir. Koku temel içgüdüleri, anıları ve duyguları yöneten beyin bölgesi olan limbik sistem aracılığıyla işlenir. Bir koku alındığında fizyolojik ve

duygusal bir yanıt tetiklenir. Stresle mücadele açısından koku son derece yararlıdır. Küçük koku molekülleri kan beyin bariyerini aşar ve reaksiyonları tetikleyerek stresin etkisini yavaşlatmak için parasempatik sinir sistemini devreye sokar.

Kokular ve Hatıralar

Dokunma veya tat almanın aksine kokular doğrudan geçmiş deneyimlerle ilişkilidir. Çoğu insan için koku sadece bir koku değildir bir hatıradır. Çikolatalı kurabiye kokusu aldığınızda annenizin mutfağında yemek pişirirken düşünebilirsiniz. Sıcak bir meltem taze çiçeklerin kokusunu üflediğinde anında ilk randevunuza ve ilk dansınızı hatırlayabilirsiniz. Bu nostaljik bağlar sadece bir tesadüf değildir. Koku tepkisi beynin duygusal merkezi ile doğrudan bağlantılı olup bulanık duyguların basit bir kokuyla taşmasına neden olur. Zaman yolculuğunun ötesinde kokular iyileştirici, mutlu hissettirici ve stresi giderici güçlü yeteneklere sahiptir.

Stresin Kokularla Yönetimi

Her zaman canlı yeni koparılmış çiçeklere ulaşılamayacağı için esansiyel yağlardan da aynı fayda elde edilebilir. Doğal iyileştirici özelliklerinden yararlanmak için kullanılan yağın kalitesine dikkat edilmelidir. Kimyasal işlemden geçmiş sentetik yağlar gerçek yağlar değildir. Saf esansiyel yağlar daha pahalı olsa da yatırıma değer.
Aromaterapide her uçucu yağın kendine has özellikleri vardır ve belirli bir işlevi yerine getirir. Stresle baş etmek için kullanmak söz konusu olduğunda farklı kokular farklı faydalar sunar. Bu hem karşı karşıya olunan duruma hem de kişisel tercihe bağlıdır. Yasemin ve neroli (acı portakal ağacı) gibi beyaz çiçekler huzur hissi uyandırarak stresle mücadele eder. Kendini yorgun hissedenler (stres ve yorgunluk hemen hemen her zaman bir araya gelir) daha enerji verici bir kokuyu tercih edebilir. Zihni sakinleştirmek için vanilya, gevşeme için günlük (buhur), kaygıları yatıştırmak için portakal, gerginliği azaltmak için papatya kullanılabilir. Kendini yıpranmış hissedenlere vanilya veya sandal ağacı gibi rahatlatıcı bir koku yardımcı olabilir.

Stresi Azaltan Kokular

Bir kokunun basit bir şekilde solunması vücutta birçok değişikliğe neden olabilir, buna bağışıklık sistemini harekete geçirmek, kan basıncını etkilemek ve sindirimi uyarmak da dâhildir. Koku hissi gerginliği ve stresi azaltmak için kullanılır. Bu nedenle masaj terapilerinde, aroma terapilerde rahatlatıcı ve stresi azaltan, hedefe ulaştıran hoş kokular kullanılmaktadır. Belirli kokuların kişiyi nasıl etkilediğinin farkına varılarak sağlık artırılıp gerginlik azaltılabilir.
İşte verimliliği, ruh halini artıran, stres gideren, rahatlatan en iyi kokular:
Lavanta: Rahatlamayı ve huzurlu uyumayı sağlar.
Lavanta esansiyel yağı kadar rahatlatıcı bir şey yoktur. Damıtıcıdan çıkan gerçek bir şişe lavanta yağının kokusunu herkes deneyimlemelidir. Rahatlama amaçlı bir koku olarak lavanta zihni ve vücudu neredeyse anında sakinleştirmeye yardımcı olur. 42 üniversiteli kadınla yapılan bir araştırmada kokuların katılımcılarda uyku problemlerini ve depresyonu etkili bir şekilde azalttığı bulunmuştur. Çok yaygın olan lavanta kokusu kremler, deodorant, şampuan gibi ürünlere de ilave edilmektedir. Lavandula angustifolia (gerçek lavanta) ‘nın ana bileşenlerinden biri olan linalool’ün sakinleştirici ve rahatlatıcı özellikleri belgelenmiştir. Lavanta kokusunun ortamda bulunması doğumdan sonra kadınlarda görülebilen depresyonu ve anksiyeteyi azaltmaktadır.
Lavanta kokusuna maruz kalmak kalp atış hızını düşürür. Yatmadan önce gevşemek için lavanta kokusu kullanılması, mesela lavanta kokan bir adet mum yakılması veya iş aralarında kişinin kendini şarj etmesi için birkaç nefes koklaması önerilmektedir. Japon araştırmacılar uygulamanın öğleden sonraki konsantrasyon çöküşlerini önlemeye yardımcı olduğunu söylemektedir. Bu koku dişçi ve ameliyat korkusunu yenmeye de yardımcıdır. Sinirler üzerinde yatıştırıcı bir etkiye sahip olan lavanta baş ağrılarını ve migreni de tedavi eder.
Yasemin: Depresyonu hafifletir, uyumaya yardımcıdır
Estetik olarak da çok hoş olan yasemin çiçeğinin ve yasemin yağının nefis kokusu depresyon üzerinde olumlu etki gösterir, moral bozukluğunu hafifletir. Küçük bir çiçek için bu oldukça güçlü bir etkidir. Araştırmalar yatak odasındaki yasemin kokusunun daha dinlendirici bir gece uykusuna ve ertesi gün daha fazla dinçliğe yol açtığını göstermiştir. Uyku laboratuvarlarında kokunun derin uyku ile ilişkili beyin dalgalarını arttırdığı bulunmuştur. Bir difüzöre biraz yasemin yağı koyulması veya yastığa birkaç damla serpilmesi rahat bir uyku için yeterli olacaktır. Afrodizyak etkiye de sahiptir.
Gül: Endişeyi hafifletir, zihinsel gücü artırır.
Cins adı Rosa olan ve çok sayıda çeşidi bulunan bitkinin çiçeklerinden elde edilen, en karmaşık esansiyel yağlarından biri olan ve 300’den fazla bileşiği içeren gül yağının kokusunun kusursuz bir çekiciliği vardır. Gülün özgün ve yoğun kokusu hem huzur hem ilham verir. Çok tanınan ve sevilen, aşkın sembolü haline gelmiş olan güllerin kokusu sakinleştiricidir. Afrodizyak bir etkisi de olan gül kokusu cilt bakımı konusunda da çok yararlıdır.
Sandal Ağacı: Motivasyona yardımcı olur
Hepimiz ara sıra gevşemek için evde ya da ofiste olsak da üretken olmak için ekstra enerji patlamasına ihtiyaç duyarız. Sandal ağacı odayı hızla karmaşık bir aroma ile doldurur ve uzun süre dayanan bir koku sunar. Başlıca bileşiklerinden biri olan alfa-santalol’ün dikkati arttırdığı, zihni sakinleştirdiği gösterilmiştir. Özgün, ormansı bir koku olan sandal ağacı kokusu meditasyonu da kolaylaştırır.
Papatya: Gerginlik azaltıcıdır.
Birçok eski medeniyette de dinlendirici, stres giderici olarak kullanılan papatyanın farklı bir kokusu vardır. Kas gerginliğinin azaltılması ve uykusuzluk için de kullanılmaktadır. Bir fincan papatya çayı içmek, içerken o buğulu kokusunu hissetmek rahatlatıcı etki gösterecektir.
Çam: Stresi azaltır.
Çam ağaçlarının birçok kişiyi yılbaşı tatili boyunca neşelendirmesinin birden fazla sebebi vardır. Çam kokusu kaygıyı azaltır. Japonya’da yapılan bir araştırmada çam ormanları arasında yürüyüşe giden katılımcılarda depresyon ve stres düzeylerinin önemli ölçüde azaldığı bildirmiştir. Araştırma aynı zamanda endişeli deneklerin çam kokusu almayı takiben daha fazla rahatlama hissi yaşadığını da keşfetmiştir.
Taze kesilmiş çimler: Kişiyi daha neşeli yapar.
Çimleri biçmenin can sıkıcı, küçük bir görev olduğunu düşünülebilir ancak bu iş sırasında etrafa yayılan taze koku kişiyi mutlu eder. Koku araştırmacıları yeni biçilmiş çimler tarafından salınan bir kimyasalın insanların kendilerini neşeli ve rahat hissetmelerini sağlayabileceğini keşfetmiştir. Aroma yaşlanma nedenli zihinsel düşüşü de önler.
Ylang Ylang: Zihni rahatlatır.
Güneydoğu Asya’da bulunan Cananga odorata adlı bir tropik ağacın güzel kokan çiçeklerinin damıtılmasıyla ylang ylang yağı elde edilir. Sinir sisteminin yatışmasına neden olan bu uçucu yağ egzotik bir kokuya sahiptir. Uykusuzluğa da iyi gelen ylang ylang kokusu dolaşımı artırır, beden ve zihni rahatlatır, depresyonda olanların olumsuz düşünce ve duygularını azaltır.
Narenciyeler: Daha enerjik hissedilmesine yardımcı olur.
Küçük bir canlandırıcı arayanlar bir fincan kahveyi unutmalı ve bunun yerine narenciye tercih etmelidir. Limon ve portakal gibi narenciyeler sadece C Vitamini içerdiği için iyi değildir aynı zamanda bu meyveleri veya yağlarını koklamak enerjiyi ve uyanıklığı arttırmaya yardımcı olur.
Limon: Limonun kokusu konsantrasyonu arttırır ve öfkeli, endişeli veya bitkin hissedildiğinde yardımcı olan sakinleştirici bir özelliğe sahiptir. Japonya’da yapılan araştırmalarda limonun ya da limon yağının kokusunun kaygı ve stresi azalttığı, kalp atış hızını sadece 10 dakikada yavaşlattığı ve bu etkinin yarım saat sürdüğü belirlenmiştir. Limon esansiyel yağı kas ağrılarını da hafifletir. Misafirlere, üzülenlere, gerginlik yaşayanlara yapılan limon kolonyası ikramının nedeni belki de limon kokusunun sakinleştirici etkisidir.
Bergamot: Çaylara aroma katan, parfüm yapımında kullanılan minik bergamot meyvelerinin yağı da çıkarılabilmektedir. Klinik çalışmalara göre bergamot kokusu diğer bazı esansiyel yağ ya da kokular gibi kaygıyı, stresi ve kan basıncını azaltmaktadır.
Vanilya: Ruh halini yükseltir.
Vanilya kabuklarının ve çekirdeklerinin kokusu sevinç, rahatlama ve arınmışlık duygularını arttırır. Ruh halini iyileştirmek için içeceklere biraz vanilya eklenebilir. Bu aç karnına kullanacak bir koku değildir çünkü sizi aç bırakması muhtemeldir ancak sağlıklı bir öğle yemeği yediyseniz daha sonra küçük şekerlemeler yeme isteğini frenleyecektir.
Tarçın: Zihni keskinleştirir.
En rahatlatıcı kokulardan biridir ama bu hoş kokulu baharat aynı zamanda beyin gücünü artırır. Araştırmalarda tarçın kokusunu içine çeken katılımcıların görsel-motor yanıt, çalışma hafızası ve dikkat süresi gibi bilişsel işlevlerin geliştiği tespit edilmiştir. Tarçındaki özellikler zihinsel yorgunluğa karşı savaşmaya, konsantrasyon ve odaklanmayı geliştirmeye yardımcıdır. Sakinleştiren tarçın kokusu libidoyu da artırır.
Balkabağı: Bir afrodizyak olarak işlev görür.
Balkabağı erkekler için çekici bir koku olabilir. Koku ve tatlarla ilgili bir çalışmada araştırmacılar erkek deneklerin yüzde 40’ının lavanta ile kombine edildiğinde kabak kokusuna olumlu yanıt verdiğini keşfetmiştir.
Nane: Genellikle canlandırıcıdır.
Nefesi tazelemenin yanı sıra nane beyni korur. Ferahlatıcı özelliği olan, sakızlarda da kullanılan naneyi koklamanın daha fazla bilişsel dayanıklılık, motivasyon ve genel performansla bağlantılı olabileceğini bulunmuştur. Nane kokusu sabahları kişileri uyandıran beyin alanındaki aktiviteyi artırır. Sporcular kokuya maruz kaldığında daha hızlı çalışıp ve daha fazla şınav çeker. Bir bileklik üzerine birkaç damla nane yağı damlatarak etkilerinden yararlanılabilir. Nane içindeki mentol kokusu burun tıkanıklıklarını da giderebilir. Beyin fırtınası yaparken nane denenmelidir. Enerji güçlendirici olan bu koku zihni canlandırır, konsantrasyonu arttırır ve net düşünmeyi teşvik eder.
Elma: Migreni azaltabilir.
Araştırmalar elmanın keskin meyve kokusunun baş ağrısı semptomlarında belirgin bir azalmaya, migreni hafifletmeye yardımcı olabileceğini göstermiştir. Yeşil elma kokusunun stresli anlarda anksiyete duygularını kontrol etmeye yardımcı olabileceği de keşfedilmiştir.
Biberiye: Zihinsel yorgunlukla mücadele eder.
Mükemmel bir pazartesi günü canlandırıcısıdır. Bilgileri akılda tutmaya kolaylaştırmaya ek olarak fiziksel yorgunluk, baş ağrısı ve zihinsel yorgunluk ile mücadele eden uyarıcı özelliklere sahiptir. Biberiye kas ağrılarını ve diğer ağrıları hafifletmek için topikal olarak da kullanılabilir.
Misk adaçayı: İyi bir anti depresiftir.
Bilimsel adı Salvia sclarea olan misk adaçayının ( ayıkulağı ya da tüylü adaçayı da denir) esansiyel yağının kokusu bir anti depresiftir. Tıbbi adaçayı olan ve demlenerek çay olarak içilen Salvia officinalis ile aynı familyadadır. Terlemeyi de azaltır.