Kimya Endüstrisi ve Önemi
Günümüzde kimya endüstrisi denildiğinde, hayatı kolaylaştıran, pek çok ürünün üretimine ve gelişmesine katkı sağlayan ve diğer sektölerin öncüsü olan bir endüstri dalı akla gelmektedir.
Günlük hayatta sıklıka karşımıza çıkan kimya endüstrisi, yaşamımızda yakından ilişkili olduğumuz ilaç, petrokimya, tekstil, boya, kozmetik, sabun deterjanlar, otomotiv, cam seramikten tutunda, çimento alçıya, şeker nişastaya kadar pek çok alanda yer almaktadır.
Kimya Endüstrisi’nin Tarihsel Gelişimi
Ülkemizde kimya sektöründeki önemi gelişmeler cumhuriyetin ilanından sonar başlamıştır. Nitekim öncesine bakıldığında, en basit iğneden, ipliğe kadar pekçok endüstriyel ürün dışarıdan alınmaktayken, 1934-1938 yılları arasında yürürlüğe konulan Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı doğrultusunda çeşitli fabrikalar kurulması planlanmıştır. Özellikle şeker, maden, seramik ve selüloz tarzı ürünlerin üretilmesi karara bağlanmıştır. 1950’li yıllara gelindiğinde, nüfusun kırsal kesimden kente kaymaya başlaması ve ulaşım alanlarında gelişmeler olması sonucunda, sanayi gelişimi çeşitlenmeye başlamıştır.
1961 yılı İzmit’te kurulan rafineri fuel oil, jet yakıt, LPG, motorin ve gaz yağı üretimine olanak sağladığı gibi, üretilen yakıtın bir kısmı da ihraç edilmiştir. Yine aynı yıllarda, Mersin’de Ataş, İzmir Aliağa, Batman ve Kırıkkale’de kurulan rafineriler ülkemizde üretimi artıran önemli bir adım olmuştur.
Kimya sektöründe altın çağ 1970’li yıllardaki yapay gübre ve kimyasal asitlerin üretilmeye başlanması olarak bilinir. Karabük’te bulunan asit, sulfuric, amonyum, sülfat, naftalin üreten kuruluşlar ve Bandırma’da bulunan sulfurik asit ve borik asit fabrikaları kurulmuştur. 1980’li yıllarda ise, sanayi siteleri açılmaya başlanmış ve İstanbul ve çevresi sanayinin başkenti olmuştur.
Günümüzde ülkemizde ihracat olduğu kadar ithalat da yapılmakta ve ihracatın yüzde doksanını sanayi ürünleri oluşturmaktadır. İhracatın arttırılmasına önem verilmiş ve halkın iş imkanı bulmasına olanak sağlanmıştır. Ülke ekonomisine katkıda bulunması açısından dış ülkelere ihracat yapılması da temel hedefler arasındadır.
Kimya Endüstrisi’ne Destek Veren Kurum ve Kuruluşlar
Türkiye’de kimya endüstrisini geliştirmek ve kimya sektöründeki işletmelerin bir arada çalışmasına olanak sağlamak amacıyla Türkiye Kimya Sanayicileri Derneği kurulmuştur. Derneğe bağlı olarak belli kurum ve kuruluşlar açılmıştır. Roketsan, Boren, MKE ve Tübitak Mam bunlardan önemli olanlarıdır.
Roketsan uçak, füze ve kaliteli yakıt üreten önemli bir kurumdur. Savunma sanayisinde ülkemizde büyük bir yere sahiptir. Ulusal Bor Araştırma Enstitüsi olan Boren Türkiye ve Dünya’da bordan yapılan ürünlerin geniş bir alanda kullanılmasına fırsat sunmaktadır. Tübitak Marmara Araştırma Merkezi olan MAM, Türkiye’deki güvenlik güçleri ve savunma sanayisinin ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla ürün geliştirmektedir. Öte yandan parmak izinin belirlenmesi için çalışmalar yapılmaktadır. MKE’ye bakıldığında ise, Türkiye’nin ağır silah ve dövme çelik üretimi yapan ilk kurumudur. Bu kurumda roket, patlayıcı ve makine ekipmanları işletmesi bulunmaktadır.
Kimya Endüstrisi Alanındaki Meslek Dalları
Kimya endüstrisi, endüstriyel işletmelerin neredeyse tamamına yakınının üretim ve kalite kontrol bölümleriyle ilişkili olup, çeşitli sanayi alanlarında da sektörün ihtiyacını karşılayacak, mesleki yeterliliğe sahip elemanlar yetiştirmektedir. Yer altından pek çok maden ve elementin çıkarılması ve işlenmesi aşamalarında maden mühendisleri, kimyagerler, kimya mühendisleri, petrol mühendisleri görev almaktadır. Gıda mühendisleri, eczacılar ve ziraat mühendisleri kimya sektörüne yakından hizmet eden sektörer arasındadır.
Kimyagerlik; Kimyagerler; deterjan, gübre, boya, içecek gibi malzemelerin sentezini gerçekleştirme görevini yaparlar.
Kimya Mühendisleri; Kimya mühendisliği maddelerin kimyasal yapılarının, fiziksel durumlarının ve enerji içeriklerinin geliştirilmesi ve uygulanması ile ilgilenen çok yönlü bir mühendislik dalıdır. Kimya mühendisleri, kimyagerlerin çalışmalarını ürüne dönüştürmek amacıyla çok yönlü üretim süreçlerini ve fabrikaları tasarlarlar.
Kimya Teknisyenleri; Kimya mühendisleri ve kimyagerlerin denetimi altında laboratuvarlarda kimyasal maddelerin kalite kontrolü ve analizinden sorumludurlar.
Yazar: Meltem Palu