Morarma ya da çürük kanın kan damarlarından cilt dokuları içine, mukus zarlarına veya kaslar ve kemikler de dahil olmak üzere diğer organlara sızdığı bir durum için kullanılan çok genel bir terimdir. Çürüklerin nedeni genellikle kılcal damarların çok ince olmasıdır. Açıklanamayan morluklar genellikle alt bacaklarda ve kollarda görülür. Bazen hafifçe çarpma bile kötü bir çürük ile sonuçlanır. Ciltte sebepsiz morlukların çeşitli sebepleri olabilir. İşte o sebepler:
Ağırlık Kaldırmak
Ağırlık kaldırmak çürük nedenlerinden biridir. Kılcal kan damarları zaten zayıfsa fiziksel aktivite bir cilt morarmasına neden olabilir. Fiziksel aktivite fazlalığı sağlıklı kılcal damarların bile hasar görmesine neden olabilir. Örneğin, tam hazır olmadan ağırlık antrenmanı yapmak 
tehlikelidir. Bu çeşit çürüklere çocuklarda da rastlanabilir çünkü zorlukla kaldırılabilen ağır okul çantalarıyla okula gidilmesi günümüzde oldukça yaygındır. Bu şekilde oluşan morarmaların çok tehlikeli olmadığı düşünülmektedir ancak aşırıya kaçıldığının bir göstergesidir.
İlaç Almak
Kanı etkileyen reçeteli ve reçetesiz satılan bazı ilaçlar, beslenme takviyeleri veya alternatif tedaviler neredeyse fark edilmeyecek dereceden oldukça ciddi olanlara kadar değişebilen morlukların ortaya çıkmasına neden olabilir. Morarma ile ilişkili bazı ilaçlar ve takviyeler şunlardır:
*İbuprofen, naproksen gibi steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar (NSAID’ler)
*Serotonin geri alım inhibitörleri ve trisiklikler dâhil antidepresanlar
*Antikoagülanlar (varfarin ve heparin gibi kan incelticiler)
*Plavix (antitrombosit ilacı)
*Bazı steroidler
*E Vitamini
*Balık Yağı
*Ginkgo Biloba
*İnterferon
*Radyasyon veya kemoterapi
*Penisilin
*Testosteron replasman tedavisi
Alınan ilaçlarla ciltteki morarma arasında bir bağlantı olduğu fark edilirse bir doktora gidilmeli, gitmeden önce kullanılan ilaçların adı ve ne kadar süredir kullanıldığı not alınmalıdır.
Altta Yatan Ciddi Hastalıklara Bağlı Morarma
Kan ve damarla ilgili çeşitli hastalıklar ve bozukluklar purpura dahil kolay veya açıklanamayan morarma semptomlarına neden olabilir. Purpura, küçük kan damarlarından (kılcal damarlardan) kanın kendiliğinden sızmasından kaynaklanır ve ciltte, mukus zarlarında mor 
veya kırmızı düz lekelere neden olur. Açıklanamayan morarma veya purpuranın altında yatan bazı nedenler şunlardır:
*Aplastik anemi
*Romatoid artrit ve Lupus gibi bazı otoimmün hastalıklar
*Kızamık, mononükleaz ve menenjit gibi bulaşıcı olan bazıhastalıklar
*Hemofili (kalıtsal kanama bozukluğu)
*Böcek ısırıkları
*C vitamini eksikliği (iskorbüt)
*Organ yetmezliği
*Lösemi
*Cushing hastalığı
* Trombosit bozuklukları
*Vaskülit (kan damarlarının iltihabı)
*Von Willebrand hastalığı (kalıtsal kanama bozukluğu)
Özellikle endişe verici ağrılı ve şişmiş bacaklar, kanamalı diş etleri, vücutta görülen küçük lekeler ya da burun kanaması ve daha başka belirtiler fark edilirse bir doktora gitmeyi ertelememek gerekir.
Besin Eksikliği
Ebeveynler çocuklarının yeterince vitamin almasını sağlasa bile kendileri almayı sıkça unutur. Açıklanamayan bazı çürükler vücutta bazı elementlerin eksik olduğuna dair bir işaret olabilir. Örneğin, B12 vitamini kan üretimine katılmaktadır, K vitamini pıhtılaşmada görevlidir, C vitamini ise yeni doku oluşumunda hayati rol oynamaktadır. Bu olmadan damarlar çok hassaslaşır. Bir başka çok önemli vitamin P’dir. Onsuz, kollajen üretilemez, bu nedenle damarlar zayıflar ve cilt bozulur. Takviye vitamin alınması konusunda acele edilmemeli, önce vitamin eksikliği kontrol ettirilmeli ve beslenme geliştirilmelidir. P vitamini taze yeşil çaydan, elmadan, kabak ve sarımsaktan alınabilir. K vitamini yumurta, muz, balık yağı ve fındıkta, B12 vitamini ise karaciğer, peynir, balık ve marulda bulunur. Demir dengesi de vücut için çok önemlidir. Eksikliği ya da çok fazla olması durumunda kılcal damarlar daha da kötüleşir.
Hormonal Dengesizlik
Hormonal değişimler morarmaların yaygın nedenleri arasındadır. Östrojen seviyesi düşükse 
ortaya çıkabilir. Menopozda olan, hormonal ilaç alan veya hamile olan bir kadında böyle bir durum mümkündür. Östrojen eksikliğinde kan damarları önemli derecede zayıflar, kılcal damarların duvarlarının hasar görmesi kolaylaşır.
Yaş, Cinsiyet ve Yaşam Tarzı Faktörlerine Bağlı Morarma
Yaşlı yetişkinlerde morluklar daha kolay oluşur çünkü ciltleri daha incedir ve kan damarlarını yaralanmalardan korumak için daha az kas ve yağ bulunabilir. Vasküler sistem yaşla beraber zayıflar, dokular esnekliklerini kaybeder. Bu tür yaşa bağlı çürükler çoğunlukla bacaklarda görülür ancak genç bir ciltte bile zayıf bir darbe etkisiyle ortaya çıkabilir. Morlukların oluşması açık tenli insanlar da kolaydır. Alkol kullanmak kişileri daha kolay morarmaya ve etraftaki eşyalara çarpmaya yatkın hale getirebilir. Morlukların oluşması kadınlarda erkeklerden daha kolaydır.
Diyabet
Diyabetten bahsedildiğinde akla ilk gelen şey şeker ve kandır. Diyabetin kan dolaşımı süreci üzerindeki etkisi olumsuzdur, bu nedenle çürüklerin oluşması kolaydır. Ayrıca çürükler 
diyabetin erken aşamalarının bir belirtisi olabilir. Diğer belirtiler sık sık susamak, yaraların geç iyileşmesi, çabuk yorulma, görüşün bulanık olması ve ciltte beyaz lekelerin varlığıdır.
Normalde Morluklar 2 Haftada Kaybolmalıdır
Çoğu zaman, bir yaralanmadan hemen sonra çürükler kırmızıya döner. Bu renk cildin altında bulunan kandan kaynaklanır. Bir müddet sonra, vücut kanı parçalamaya başlar ve çürük siyaha, maviye veya mor renge döner. 5 ila 10 güne kadar, yaralanan bölge sarı ya da yeşil renge dönmelidir. Son aşama, 10–14 günden sonra, alanın kahverengileşip daha açık ve daha hafif bir renge dönmesidir. Normalde, çürükler herhangi bir yaralanmadan sonraki 2 hafta içinde tamamen kaybolmalıdır. Bu nedenle, belirtilen renklerden farklı renkler görülürse veya çürük oluştuktan 2 hafta sonra kaybolmazsa ciddiye alınmalı ve doktora gidilmelidir. Çürüklerin ya da morlukların travmaya bağlı olduğunu düşünülüyorsa ilk 24 saat içinde şişliği azaltmak için bir buz torbası kullanılmalıdır. Bundan sonra, sıcak bir kompres kan dolaşımına yardımcı olabilir.
Morluklar Ne Zaman Ciddiye Alınmalı?
Çoğu çürük nasıl olduğu açıklanamasa da genellikle çok önemli, ciddi bir sorun değildir fakat aşağıdakilerden herhangi biri çürükler için geçerli ise bir sağlık kuruluşuna gidilmesi önerilir:
1- Ateş, titreme, şişmiş lenf düğümleri veya açıklanamayan morarma ile birlikte istemsiz kilo kaybı gibi sistemik semptomların varlığı.
2- Çürüklerin açık kenarları olan büyük mor lekelere benzemesi ve 65 yaşından daha genç olmak: Purpura adı verilen bu lekeler yaşlı yetişkinlerde yaygındır ancak genç insanlarda iltihaplı kan damarlarının bir işareti olabilir.
3- Çürüklerin küçük noktalara benzemesi: Bu çürüklere peteşi denir ve kılcal damarlar denilen küçük kan damarları çatladığında ortaya çıkar. Kusma ya da doğumdan sonra boyun ve göğüste sık görülürler. Ayrıca alt bacaklarda da ortaya çıkabilir ve pıhtılaşmaya karışan kan hücreleri olan trombositlerle ilgili sorunların erken bir belirtisi olabilir. Yakın zamanda bir zorlama, ıkınma olayı yaşanmadıysa, daha ciddi bir tıbbi duruma işaret edebilirler.
4- Çürüklerin zamanla büyümesi: Eğer kan inceltici alınıyorsa veya kanama bozukluğu varsa 
çürük kanamaya devam edebilir bir hematom olabilir.
5- Normalden çok daha fazla çürük ya da alışılmadık yerlerde morlukların fark edilmesi: Sırttaki, karındaki ve üst uyluklardaki çürükler endişe verici olabilir çünkü çoğu insan vücudunun bu kısımlarını sık sık çarpmaz. Şişmeye veya morarmaya neden olan eklemlerdeki kanamalar, kanama bozukluğunun bir işareti olabilir.
6- Morarmanın diğer kanamalarla birlikte oluşması: Durması zor sık burun kanamaları, idrar veya dışkıda kan ile birlikte morarma araştırılmalıdır.
Bilinen bir travma olmadan bir santimetreden daha büyük belirgin morluklar varsa birincil basamak sağlık hizmeti veren aile hekimi kendisine başvuran kişiyi bir hematoloğa yönlendirecektir. Altta yatan neden teşhis edildiğinde doktorun belirlediği tedavi planını takip etmek komplikasyon riskini azaltabilir.
Kaynakça:
https://www.healthgrades.com
https://brightside.me
https://www.medicalnewstoday.com
Yazar: Müşerref Özdaş