Yaban Marulunun Sağlık Açısından Faydaları ve Kontrendikasyonları

Ağrı Giderme

Çizildiğinde, yabani marul sapları ve yaprakları sütlü bir meyve suyu üretmektedir. Bu meyve suyu kurutularak sertleştirilmektedir ve bu da laktucarium veya marul afyonu olarak bilinen kahverengi, sakızlı bir ürüne dönüşmektedir. Lactucarium, sinir sistemi üzerinde etkili olan iki acı bileşik olan laktüksin ve laktukoprin içermektedir. Opioid salgının ortasında, bazı kişiler neredeyse unutulmuş doğal bir alternatif olarak yabani marullara yönelmektedir.
Tarihsel veriler ağrıyı azaltma ve kaygı biçimleri için kullanımını desteklese de, hiçbir klinik çalışma bu iddiaları desteklememektedir. Aslında, günümüz araştırması bunun etkilerini zar zor incelemiştir. Sadece sınırlı sayıda hayvan temelli araştırma bazı ipuçları vermektedir. Yabani maruldan nispeten düşük dozlarda (2-15 mg/kg) laktüksin ve laktukoprin farelerde, sakinliği arttırmış ve ağrı uyaranlarını engellemiştir. 30 mg/kg yüksek dozlarda bu bileşikler, 60 mg/kg ortak ağrı kesici olarak ibuprofene benzer ağrı giderici etkilere sahiptir. Öte yandan, lactucarium da hafif teşvik öfori ve hatta halüsinasyonlara neden olmaktadır. Bu nedenle, bazı kişiler yabani marul yapraklarını yiyip, solumakta, enjekte etmekte veya sigara içmektedirler. Kötüye kullanımı tehlikeli olmaktadır ve hatta bir bağımlılığı tetikleyebilmektedir.

Kaygı, Uykusuzluk ve Huzursuzluk

Yabani marul özünde bulunan iki bileşik olan lactucin ve lactucopicrin, farelerde sakinlik ve sedasyona neden olmuştur. Ayrıca, diğer marul çeşitlerinden elde edilen aynı maddeler farelerde uykuya neden olmuştur.
Anekdot Kanıtları
Bilim adamları, yabani marul ailesine ait papatya (Asteraceae) ailesinden birkaç biyoaktif bileşiğe bakmışlardır ve bunlara seskiterpen laktonlar denmektedir. Araştırmalar seskiterpen laktonların iltihabı azaltabileceğini, astım ve artrite yardımcı olabileceğini ortaya koymaktadır. Ek olarak, krampları rahatlatmakta, kasları gevşetmekte ve oksidatif stresle mücadele edebilmektedir. Ayrıca virüs, bakteri ve kanserle savaşan özellikleri başka bir araştırma alanıdır. Yabani marulda bulunan spesifik bileşiklerle ilgili araştırmalar sınırlıdır. Aynı sağlık avantajlarını sağlamayabilmektedir. Yabani marul, oksidatif stresi azaltan kafeik asit içermektedir. Birkaç hayvan ve hücre temelli çalışmaya dayanarak inflamasyon ve kanserle savaşabilmektedir. Tarihi belgeler ve hayvan temelli araştırma, yabani marulun kas, eklem, ameliyat sonrası ağrı ve ağrılı adet kanamasını hafifletebileceğini desteklemektedir. Diğer tarihsel veriler yoğun bir öksürüğü yatıştırabildiğini ve solunum güçlüklerini azaltabileceğini düşündürmektedir. Yabani marul tohumu yağının, dolaşımını arttırdığına ve arterlerin sertleşmesini önlediğine inanılmaktadır (ateroskleroz), ancak iddiaları destekleyen bir çalışma bulunmamaktadır.

Araştırılmaları Tamamlanmamış Fayda İddiaları

Ticari olarak satılan yabani marul ürünlerinin birçok koşula yardımcı olduğu iddia edilmektedir. İddia edilen bu koşullar aşağıdaki gibidir:
• Kaygı
• Uykusuzluk hastalığı
• İdrar yolu enfeksiyonları
• Bağırsak iltihabı
• Artrit
• Astım
• Öksürük
• Cilt iltihabı ve güneş yanığı (merhem olarak)
• Kanser
Bununla birlikte bunların hiçbiri araştırma tarafından yeterince desteklenmemektedir.

Yabani Marulun Tanımlanması

Yabani marul bienal bir bitkidir, yani çiçek açması ve tohum vermesi 2 yılı almaktadır ve Temmuz ve Ağustos aylarında çiçek açmaktadır. Yabani marul nehirlerin ve atık alanlarının yakınında bulunmakta ve 6 metreye kadar büyümektedir. Bu bitki, sepet benzeri, sarıçiçekler ve hafif bir saptan filizlenen dikenli, parlak yeşil yapraklara sahiptir. Ayrıca bazen gövdesinde mor lekeler oluşmaktadır. Sıcak bölgelerde özgürce büyüdüğü için, kişiler bu bitkiyi vahşi doğada bulmaya ve kendi ilaçlarını hazırlamaya çalışmaktadırlar. Yine de, tanımlanması o kadar kolay değildir. Yabani marul özellikle zor iki benzer görünüme sahiptir ve bunlar karahindiba ve dikenli maruldur.

Karahindiba

Bilimsel adı Taraxacum officinale olan Karahindiba genellikle 1,5 metreye kadar, oysa yabani marul 6 metreye kadar büyümektedir. Karahindiba 1,5 inç genişliğinde sadece bir çiçeğe sahipken, yabani marul sadece ¼ inç genişliğinde birden fazla küçük çiçeğe sahiptir. Sonra, yapraklara iyi bir göz atmak önemlidir. Karahindiba, zemin seviyesinde yapraklar üretmektedir. Bunlar çiçek sapları uzun ve yaprakları olmadan, bir rozet kümeleridir. Yabani marul ise sapı sonuna kadar yaprak üretmektedir.

Dikenli Marul

Bilimsel adı Lactuca serriola olan Dikenli marul yabani marulla çok benzemekte ve çiçekleri neredeyse aynıdır. Yabani marul yaprakları daha fazla yayılmaktadır, ayrıca daha yuvarlak ve daha az bölünmüştür.

Yan Etkiler ve Güvenlik

Zehirlenme riski
Yabani marul toksik olabilmektedir. Bununla birlikte çiğ yabani marul yedikten sonra yan etki yaşayan en az 8 vaka bildirilmiştir. Yan etkiler dâhil zehirlenme belirtileri aşağıdaki gibidir:
• Kaygı
• Ateş
• Titreme veya terleme
• Karın ağrısı
• Sırt ve boyun ağrısı
• Baş ağrısı ve baş dönmesi
• Mide bulantısı ve kusma
• Bilinç kaybı
• Bulanık görme ve/veya ışığa aşırı hassasiyet
• Terleme
• Halüsinasyonlar
• İdrar retansiyonu
• Kalp komplikasyonları
• Hafif karaciğer komplikasyonları
Bununla birlikte, yukarıdaki 8 vakanın hepsi toksik olduğu bilinen taze yabani marul yemeyi içermektedir. Bitki tıbbi olarak kullanılmak üzere uygun şekilde hazırlanmalıdır. Dahası, bitki, muhtemelen toksisitesini artıran Temmuz veya Ağustos aylarında olağan hasat zamanı yerine Mayıs ayında hasat edilmiştir. Ayrıca yabani marul yaprakları yemek veya sigara içmek halüsinasyonlara neden olmaktadır. Yabani marul tam yıkanmadığında, sıçan akciğer kurdu hastalığı riski taşımaktadır. Bununla birlikte yabani marul veya takviyeleri ile ilgili çalışmaların eksikliği nedeniyle, diğer potansiyel yan etkiler bilinmemektedir. Tüm bunlar, nitelikli uygulayıcıların rehberliğinde yabani marulun dikkatli bir şekilde hazırlanması ve kullanılması gerektiğini söylemektedir.

Kontrendikasyonlar

Alerji
Papatya, karahindiba, kadife çiçeği ve pelin gibi papatya ( Asteraceae ) aile bitkilerine alerjisi olan kişiler yabani maruldan kaçınmalıdır. Bunu almak ciddi alerjik reaksiyonlara neden olmaktadır.
Hamilelik ve emzirme
Hamile ve emziren kadınlar, güvenlik verilerinin eksikliği ve bitkinin psikoaktif özelliklerinden dolayı yabani maruldan kaçınmalıdır.

Diğer Sağlık Sorunları

Sağlam bilimsel kanıt olmamasına rağmen, bazı kaynaklar glokomlu ve prostat büyümesi olan kişilerin yabani marul ürünlerinden kaçınmaları gerektiğini belirtmektedir. Bunun nedeni muhtemelen yabani marulun prostat büyümesini, idrar yolu hastalıklarını ve glokomu kötüleştirebilen bazı tropan alkaloidleri içermesidir.

İlaç Etkileşimleri

Takviye, bitki, besin ve ilaç etkileşimleri tehlikeli olmaktadır ve nadir durumlarda bile hayatı tehdit etmektedir. Yabani marul ile ilaç etkileşimleri olmaktadır ve bu etkileşimler aşağıdaki gibidir:
Sakinleştirici ilaçlar
Yabani marul sakinleştirici bir etkiye sahiptir ve uykusuzluğa neden olmaktadır. Sakinleştirici ilaçlarla birlikte almak aşırı uyku hali veya uyuşukluğa neden olmaktadır. Klonazepam, lorazepam, fenobarbital ve zolpidem dahil sedatif ilaçlarla yabani marul ürünlerinin tüketilmesinden kaçınılması önerilmektedir.
Opioid bağımlılığı
Zaten opioid, ağrı kesici bağımlılığı ile mücadele eden kişiler yabani marulları hafifçe almamalıdır. İlaçlarla tehlikeli etkileşimlerden kaçınmak için doktora danışılmalıdır. Etkileri hafiftir ve opioid bağımlılığı veya yoksunluğu için araştırılmamıştır. Yabani marul, doğru hasat edilirse, doğru hazırlanır ve dozlanırsa güvenli olmaktadır. Tehlikeleri önlemek için, kullanmadan önce doktorla birlikte kalifiye bir bitki uzmanına danışılması önerilmektedir.

Sınırlamalar ve Uyarılar

Yabani marulun faydaları hakkındaki çalışmalar son derece azdır. Klinik araştırmalardan ziyade hayvan verilerine veya tarihi belgelere dayanmaktadır. Ayrıca yabani marulun sağlık yararları ve riskleri hakkında daha modern bir araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.

Kaynakça:
gaiaherbs.com
drugs.com
herbs.co.uk
walgreens.com

Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu