Güvenlik açığı, fiziksel veya duygusal olarak saldırıya uğrama veya zarar görme olasılığına maruz kalmanın niteliği veya durumu olarak tanımlanabilir. Bir bireyin veya bir grubun olası bir problemle yüzleşme, yönetme ve tahmin etme yeteneği olarak tanımlanmaktadır. Bu savunmasızlık kavramı, sosyal izolasyon için risk faktörü ile dolayısıyla hastalığa, zihinsel ve fiziksel sağlık eksikliğine yol açabilecek durumlarla ilişkilidir. Kökleri yoksulluk, sosyal dışlanma, etnik köken, engellilik, sadece hastalık veya yaşamın belirli gelişim evrelerinde olabilir.
Tüm bu yönler biyolojik, psikolojik, sosyal ve davranışsal değişkenler arasında çok önemli kırılganlık faktörlerini yansıtır. Bugüne kadar, hiç kimse yaşamda bu beyin bölgesinin önemli varyasyonlara uğradığı iki kritik anı bir arada vurgulamamıştır. Gelişiminin gerçekleştiği ergenlik ve bu alanın birçok yüksek bilişsel işlevin göreli kaybıyla birlikte bilişsel düşüşe geçtiği yaşlılıktır. Bu bilgi, yeni sosyal içerme biçimleri geliştirmek için savunmasızlığa bağlı dışlama biçimlerini daha iyi anlamaya yardımcı olabilir.
![Yaşlıların Yaşadığı Sosyal Sorunlar ve Bunların Etkileri]()
Yaşlılarda Sosyal Kırılganlık
Yaşlılarda Sosyal KırılganlıkYaşlılık genellikle kırılganlıkla ilişkilendirilir, ancak bu kavramla ilişkili yeni bir yön, savunmasızlıktır. 65 yaş üstü yaşam beklentisi artmaya devam eder, ancak sağlıksız yaşam yılları bir kişinin yaşamının yaklaşık % 20’sini oluşturur. Aslında, yaşlanan nüfus, sorunlu antropolojik demografik ve epidemiyolojik dönüşümlerle uğraşır. Aktif ve sağlıklı yaşlanma, tüm ülkeler tarafından paylaşılan bir gereklilik ve toplumsal zorluktur. Kırılganlık, ana karakteristiği homoeostazı sürdürme yeteneğindeki düşüş, çoklu sistemlerde bozulmalar nedeniyle stresörlere karşı savunmasızlığı artıran ve fizyolojik rezervleri azaltan klinik bir sendromdur.
Güçsüz bir yaşlı, psikofizik sağlığın gerilemesi riski yüksek olan yaşlı bir kişidir. Aslında yaşlılarda kırılganlık, çevresel fiziksel, psikolojik ve sosyal faktörler arasındaki karmaşık etkileşimi uygun şekilde hesaba katan çok boyutlu bir kavramdır. Şimdiye kadar, kırılganlığın kesin ve tanınmış operasyonel bir tanımı yoktur. EIP-AHA’dan uzmanlar iki karlı yaklaşım belirlemiştir: Birincisi fiziksel belirleyicilere (tıbbi tanım) hitap ederken, ikincisi biyolojik, bilişsel, psikolojik ve sosyoekonomik faktörleri (biyo-psikososyal tanım) dikkate alır.
Kırılganlığın operatif tanımı, kırılganlık düzeyi ile şu andaki risk arasındaki ilişki göz önüne alındığında, yaşlıların konu olacağı olumsuz sağlık sonuçları (savunmasızlık, hastaneye yatma, engellilik, kurumsallaşma ve ölüm gibi) riskiyle ilgilidir. Ve zaman kırılganlık seviyesi ne kadar şiddetli olursa risk o kadar ciddidir. Bu olumsuz sağlık hizmeti sonuçlarının görülme sıklığı sadece hastanın işlevsel, fiziksel veya zihinsel durumu ile değil, aynı zamanda sosyal ve sosyoekonomik durumuyla da ilgilidir. Son koşullardan birinin bile olmaması, sağlık ve sosyal yardım hizmetlerinin kullanımının artmasına yol açar.
Daha da önemlisi, sosyal savunmasızlık yaşlı insanların sağlığı ile ilgilidir, potansiyel kırılganlığa yatkınlık ve kötüleştirici faktör olarak düşünülmelidir. Bu nedenle, yalnızlık ve sosyal izolasyon fiziksel gerileme ile ilişkilendirilmiştir. Tersine, güçlü bir sosyal ağın koruyucu bir etkisi vardır. Yalnızlık ve sosyal izolasyon farklı kavramlardır. Valtorta ve Hanratty (2012) şöyle bildirmiştir: Yalnızlığın, daha geniş bir sosyal ağın (sosyal yalnızlık) veya istenen belirli bir arkadaşın (duygusal yalnızlık) yokluğu ile ilişkilidir. Ayrıca öznel bir olumsuz duygu olarak algılandığı en yaygın kullanılan tanımlardan biridir.
Sosyal izolasyon ise, az temaslı olma, sosyal faaliyetlere az katılım ve yalnız yaşama gibi kriterler kullanılarak objektif olarak tanımlanır. Nitekim bireyler sosyal olarak izole edilmeden yalnızlık hissedebilir. Eşit olarak yalnızlık ve izolasyon yaşayabilir veya yalnız hissetmeden sosyal olarak izole edilebilir. Bu nedenlerden dolayı, sosyal ve sosyoekonomik faktörlerin kırılganlığı belirlemede oynadığı rol ve olası herhangi bir müdahale şekli dikkate alınmalıdır. Kırılganlık ölçüm yöntemleri, sosyal savunmasızlığı ölçmek için yararlı bir kılavuz sağlayabilir. Aslında, sağlık durumu bir eksik biriktirme yaklaşımı ile özetlenebilirken, bir yaşlı ne kadar çok açık biriktirirse, o kadar savunmasız olur.
Yalnızca göreli kırılganlığı değil, aynı zamanda sosyal savunmasızlığı da tahmin etmek için birkaç farklı açık birleştirilebilirse, bu sosyal kırılganlık endeksi yaşlıların sağlık ve sosyal bakım ihtiyaçlarına ilişkin içgörürler sunar. Böyle bir fikir Andrew ve ekibi dolandırıcı insanlar arasında sosyal savunmasızlığın daha yüksek olduğunu ve daha yüksek ölüm oranıyla ilişkili olduğunu keşfetmişlerdir. Ayrıca Gale ve ekibi, yalnızlık ve sosyal izolasyon kırılganlık indeksi değişim oranıyla ilişkili olmasa bile, yüksek düzeyde yalnızlığın fiziksel olarak kırılgan olma riskini artırdığını bulmuşlardır.
Sosyal savunmasızlığın nasıl karakterize edileceğine dair oybirliğiyle bir anlaşmaya sahip olmadıkça, sosyal faktörlere dikkatin yaşlı insanlara bakım sağlanmasının ayrılmaz bir parçası olduğu kabul edilmelidir. Daha sosyal ve sürdürülebilir bir yaşam, refah sistemlerinin kuşaklar arası dayanışmaya dayandığı bir süreçtir. İş-yaşam dengesini sağlamak ve demografik değişikliklere hazırlanmak için daha iyi bakım sistemlerine daha fazla kaynak yatırılmalıdır. Diğer bir deyişle, daha sosyal bir yaşam, gençler kadar yaşlıların da bugünlerine ve geleceğine güvenmelerini sağlanmalıdır.
Yaşlı vatandaşların topluma pek çok katkısı vardır. Yaşlıların toplumlarına aktif katılımı, gönüllü, işçi, gayri resmi bakıcılar ve tüketiciler olarak yaptıkları katkılar ve yarattıkları fırsatlarla ekonomik ve sosyal değer getirebilir. Ayrıca motivasyonlarını ve değerli olduklarını hissetme duygusunu sürdürebilir, böylece sosyal izolasyondan ve bununla ilişkili birçok sorun ve riskten kaçınabilir. Bugüne kadar yaşlılar, topluluklarına katılımlarının önünde birçok engelle karşı karşıya kalmışlardır.
Bunlar, hareket kabiliyetlerine, siyasi sivil süreçlere ve altyapıya erişime ilişkin kısıtlamaları içerebilir. Dahası, teknolojik değişikliklere ayak uydurma fırsatları, bilgi eksikliği, azalmış sosyal ağlar, güven ve öz saygı kaybı oluşturur. Siyasetçiler, akademik çevreler ve yetkililer destek sağlamalı ve yaşlıların toplumlarına tam olarak katılabilmeleri için gerekli koşulları yaratmalıdır. Çeşitli finansman programları, araştırmalar veya kalkınma odaklı eylemler sayesinde yaşlılar desteklenmelidir.
Kişilerarası Çatışma
Novara ve Di Chio, çocukların kavgalarının yönetimini teşvik etmek için en etkili pedagojik müdahaleleri belirlemeyi amaçlayan bir araştırmanın parçası olarak, görüşmeler yoluyla çocukların kendilerine de söz vermişlerdir. Bu argümanların arkasındaki nedenleri listelemişler, ayrıca argümanların herkesin başına gelebileceğini bildirmişlerdir. Görüşülen çocuklar, öfke ve öfke duygularının varlığıyla karakterize edilen durumlara atıfta bulunmuşlardır. İddia edilen arkadaşlıklara, maruz kalınan alaylara, kuralların ihlaline, oyunlara sahip olmaya veya içlerindeki rollerin üstlenilmesine karşı öfkedir.
Bu da öfke duygusu ile kişilerarası çatışmaların başlangıcı arasında yakın bir ilişki olduğunu düşünmeye sevk eder. Van Kleef bunu doğrular ve daha da ileri giderek, içsel öfke etkileri ile kişilerarası etkiler arasında ayrım yapar. Çalışmasının sonuçları, içsel düzeyde öfkenin düşmanca duygular, çarpık algılar, atıflar ve rekabetçi davranışlarla ilişkili olduğunu anlamayı sağlıyor. Kişilerarası düzeyde ise öfke bazen karşılıklı düşmanlığa ve dolayısıyla rekabete neden olurken, diğer durumlarda işbirliğini motive eden alternatif stratejileri harekete geçirir. Bu bağlamda, işbirliği stratejilerinin çatışma durumlarının yeterli yönetimi için en etkili olduğu gerçeğine ilişkin bazı bilimsel kanıtlar bulunabilir. Novara ve Passerini, örneğin, çatışmanın her çatışmanın kendi katkısını yapma fırsatına sahip olduğu bir yer olduğunu ve tam olarak başlangıçtaki bir farklılık nedeniyle yaratılan bir alan olduğunu öne sürmüştür.
Okul bağlamında konuşma, ayrıca okulun görevi, herkese yaratılan ilişki sorunlarının çözümüne katkıda bulunma fırsatı vermek için çatışma deneyimini garanti etmek olmalıdır. Zaten birkaç yıl önce, Sherif ve ekibi, Robbers Cave deneyi sayesinde grupların psikolojisinde ve gruplar arası çatışmaların incelenmesinde bir dönüm noktası oluşturmuştur. Özetle, daha önce hiç tanışmamış veya tanımamış, ancak din ve din açısından tamamen homojen olan yaklaşık 20 Oklahoma Şehri çocuğu sosyal geçmişleri, bir yaz kampına davet ederek rastgele iki gruba ayrılmışlardır. Deneyciler çok geçmeden, onları iki gruba ayırma gerçeğinin, diğer gruba karşı bir dizi stereotip ve önyargıya yol açtığını ve kısa süre sonra bayrakların ve giysilerin çalınmasından karşılıklı şakalara, her zaman ayrı masalarda yemek talebine göre konvansiyonel olmayan silahların oluşturulmasıdır.
Deneyin ikinci aşamasında ise hedef gruplar arasında barışı sağlamaktır. Sadece birlikte yapılacak faaliyetlere başvurmak istenen sonuçları vermemiştir. Ancak deneyciler daha üst düzey hedeflere başvurduklarında durum değişmiştir, bu da herkes arasında işbirliği yapılmasını gerektiğidir. Bununla birlikte bu işbirliğinde sahada su borularının yayıldığı haberi verilmiştir, sabote edildiklerinden ve sorunu çözmek için her iki gruptan çocuklar seçilmiştir. Karşılıklı işbirliği sayesinde tıkanan boruyu serbest bırakmayı başardıklarında, kendilerini birlikte kutlama yaparken bulmuşlardır. Birkaç gün içinde hava değişmeye başlamış deney sona erdiğinde ve tüm çocuklar evlerine dönmek zorunda kaldığında, hepsi yan yana oturan aynı otobüste dönüş yolculuğunu yapmaktan çok mutlu olmuşlardır.
Bahsedildiği gibi, savunmasızlık, fiziksel veya duygusal olarak saldırıya uğrama veya zarar görme olasılığına maruz kalmanın niteliği veya durumu olarak tanımlanabilir. Bu bölümde, bir bireyin veya bir grubun olası bir problemle yüzleşme, yönetme ve tahmin etme becerisi olarak tanımlanmaktadır. Bu kırılganlık kavramı, sosyal izolasyon için risk faktörü olarak öfke ile ilişkilidir.
Daha önce bildirildiği gibi, bugüne kadar hiç kimse, kırılganlığın sosyal izolasyon için hayatın kritik aşaması haline gelebileceği gelişiminin gerçekleştiği ergenlik ve yaşlılık iki kritik anı bir araya getirmemiştir. Bu alan, birçok yüksek bilişsel işlevin göreceli olarak kaybedilmesiyle birlikte bilişsel gerilemeye girer. Tüm bu yönler biyolojik, psikolojik, sosyal ve davranışsal değişkenler arasında çok önemli kırılganlık faktörlerini yansıtır. Yeni sosyal içerme biçimleri geliştirmek için savunmasızlığa bağlı dışlama biçimlerini daha iyi anlamaya yardımcı olabilir.
Kaynakça:
ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3820094/
journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/1365480218763845
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu