Yaygın Adı:
Yılan akbabası
Bilimsel Adı:
Sagittarius serpentarius
Familya: Sagittariidae
Boyutları: Uzunluk: 125-150 cm; kanat açıklığı: 211 cm; ağırlık: 2,3-4,3 kg
Fiziksel Özellikleri: Çok iri ve emsalsiz biçimli bir gövde; uzun bacaklar; yarısı siyah tüylü, uzun, sivri kanatlar ve uzun, parçalı kuyruk; çıplak, kızıl kafa; tipik yırtıcı gagası, bir tutam tüyden oluşan uzun sorguç, tüy rengi büyük ölçüde kül, ancak sorguç, kanatlar, kuyruk ucu, karın ve bacağın üst kısımları siyah.
Alışkanlıkları: Karasal, genellikle ölçülü adımlarla yerde yürürken rastlanır; ağaçta geceler; bazen uçar, hatta süzülür; genellikle çiftler halinde gezer.
Yaşam Çizgisi: Yılın herhangi bir bölümü; büyük yuva, bir akasya ağacının tepesinde, içi otlarla kaplı dallardan oluşan bir platform; genellikle 2 yumurta; kuluçka süresi 42-46 gün; bazen iyi koşullarda fpdarda birkaç kuluçka.
Sesi: Çoğu yırtıcı kuştan daha pes, boğuk bir guruldama sesi çıkardığı yuvasının dışlıda sessiz.
Beslenme Tarzı: Esas olarak böcekler, özellikle çekirge ve kınkanatlılar; ayrıca yılanlar, küçük memeliler ve kuşlar gibi küçük omurgalılar.
Yaşam Alanı: Bodur otlu ve akasya ağaçlarının bulunduğu step ve savanlar.
Yeryüzünde Dağılımı: Batı-Orta Afrika ve Afrika Boynuzu dışında Sahra altı Afrika.
Türün Durumu: Tehdit altında değil.
Şaşırtıcı derecede uzun bacakları, çelimsiz vücudu ve uzun kuyruğuyla eşşiz bir görünüme sahip olan yılan akbabası, günlerini çayırlıkları arşınlayarak ve avını kovalayarak geçirir.
Yılan Akbabası çok güçlü bir yaratıktır. İskelet özellikleri emsalsizdir ve hayat biçimine kusursuz biçimde uyarlanmıştır. Bu nedenle kendine ait bir familyada sınıflanır. En yakın akrabaları muhtemelen kartallardır.
Yaya Devriye
Yılan akbabası 1,2 m boyundadır ve bacakları bu uzunluğun en az yarısına karşılık gelir. Bacaklar “dize” kadar çıplak ve pullarla kaplıdır, dizden yukarısı ise yoğun bir şekilde tüylüdür. Uzun bacaklarını iyi değerlendiren yılan akbabaları yürümeyi tercih eder; nadiren uçar. Her gün bölgesinin bir bölümünü arşınlayarak yiyecek arar; tek bir günde 20 km’ye yakın yol kat edebilir. Bir av gördüğünde ya da bir şeyi görüş alanına sokmaya çalıştığında hızını artırır. Bir kovalama esnasında dengesini sağlamak ve manevra kabiliyetini artırmak için kanatlarını da kaldırabilir. Devriye gezisindeki bir yılan akbabası yerüstünde yaşayan küçük hayvanlar için zorlu bir düşmandır. Küçük bir hayvanın farkına vardığında genellikle peşinden gider ve gagasıyla kavrar; daha zorlu bir hedefle karşılaştığında ise sıradışı ayaklarını devreye sokar. Bu ayaklar epey küçüktür ancak güç ve kesicilik özelliğinin ürkütücü bir bireşimi olarak keskin tırnaklı kalın parmaklara sahiptir. Avının direnci kırılana kadar zıplayan, koşan ve tekmeleyen yılan akbabası uzun ve ince vücudu sayesinde başını vuruş mesafesinden uzakta tutabilir.
İki Temel Özellik
Bu tür için ideal habitat, yeşil örtünün 1 m’den uzun olmadığı otlak alanlardır.
Her kuş, barındırdığı besin miktarına bağlı olarak bu tür habitatların değişen genişlikte bölümlerinde devriye gezer. Bir çift zengin savan çayırlıklarında yaklaşık 20 km2 lik bir bölgeyi kolaçan edebilir. Kuru otlaklarda bu alan iki katı genişler. Bu kuşlar karasal olmasına karşın, büyük tehlike arz etmesi nedeniyle zemine yuva kurmaz. Bunun yerine yoğun bir akasya ağacı seçer, tepe bölümünü ayağıyla düzler ve üzerine ağaç parçalarından oluşan bir platform yerleştirir. Yuvayı her iki cins birlikte inşa eder. Çiftlerin yuvanın inşası ve ilk yumurtanın bırakılması arasında altı ay bekledikleri bilinmektedir.
Ortak Ebeveyn Sorumlulukları
Ebeveyn kuşlar yuva inşa etme sürecini paylaştıkları gibi yumurtaların kuluçkaya yatırılması, civcivlerin yumurtadan çıkması ve yavruların beslenmesi sorumluluklarını da paylaşırlar. Civcivlerin beslenmesi nispeten ender bir durumdur, günde sadece üç kez gerçekleşir: sabahın geç saatleri, ikindi ve akşamüstü. Bir yılan akbabasının on kertenkele, bir fare ve bir yavru tavşan getirdiği kayıtlara geçmiştir. Ancak yiyecek kıt olabilir. Normal bir kuluçkada iki civciv vardır; biri yumurtadan çıktıktan 65 gün gibi kısa bir sürede gelişip tüylenebilirken, diğeri çok geride kalabilir, sık sık rastlandığı gibi ölebilir de. Bir ebeveyn yavrusunu beslerken, civcivin gagasına geri kusulan yiyecekle birlikte su damlatabilir; bir yetişkinin yuvaya dönerken uçmadan önceki son fiili su içmektir.
Kaynakça:
BBC
Yazar:Tuncay Bayraktar