Bazen vücutta oluşan küçük kesikler bile, (özellikle yumuşak deri bölgeleri gibi hassas noktalarda çok fazla kan akışının olduğu ve kanın zor durdurulduğu yerler) canımızı yakmaktadır. Çoğu durumda, kanın bileşenleri kendi başına pıhtılaşır ve kan akışını durdurmak için bir pıhtı oluştururlar. Hassas noktalardaki kan akışının em kısa sürede durdurulması gerekmektedir. Bazı geleneksel müdahaleler kanın pıhtılaşmasını ve kanamanın daha hızlı durdurulması adına kişiye yardımcı olmaktadır.
Herhangi bir boyut veya derinlikteki kesiklerde ilk adım her zaman, kanayan bölgeye basınç uygulamak ve kanayan bölgeyi yüksekte tutmaktır. Ani gelişen kazalar sonucu oluşan yaralanmalara bazen anlık müdahele edilmesi gerekmektedir. En yakın sağlık kuruluşuna gidnceye kadar evsel dediğimiz geleneksel müdahaleler yapılmaktadır. Bu müdaheleler genelde aile kültüründe edinilmektedir. Ancak, bu müdahaleler hastane gibi resmi sağlık kuruluşlarında yapılmadığından olası bir kötü senaryoda hukuk yolları kapalı olacaktır. Yapılacak her müdahale öncesi sakin olmalı ve düşünceli bir şekilde hareket edilmelidir.
1. Basınç uygulamak ve kanamalı bölgeyi yükseltmek
Kanamanın ilk adımı yaraya sıkıca baskı uygulamak ve yarayı kalbinizin üzerine çıkarmaktır. Kan basıncını temiz bir bez veya gazlı bezle uygulayabilirsiniz. Bir kompres için kullandığınız bezin ne kadar temiz olduğu önemli değildir.
Kan sızması durumunda, basıncı kesmemeniz gerekmektedir. Basıncın çok erken bırakılması, oluşacak kan pıhtısını açarak kanamayı artırabilir. Böyle durumda sakin olmalı ve baskıya devam edilmelidir. Kanamanın yavaşladığını veya durduğunu kontrol etmeden önce 5 ila 10 dakika boyunca yaraya basınç uygulanmalıdır. Kanamanın durmaması halinde, beş dakika daha basınç uygulanması gereklidir. Kanama hala durmuyorsa, en yakın sağlık birimine gitmeniz gerekecektir.
2. Buz
Özellikle ağız bölgesinde kanayan bir yaraya buz uygulamak, kanamayı durdurmak için popüler bir geleneksel müdahale yöntemidir. Aynı zamanda buz şişmeyi azaltmaya da yardımcı olur. Yapılan bir çalışmada, ağız bölgesinde oluşan kanama süresinin diğer bölgelere göre daha uzun olduğu tespit edildi ve vücut sıcaklığının da bir o kadar yüksek olduğu saptandı. Bu sebeple buz uygulaması vücut sıcaklığınızı düşürürken, kanın pıhtılaşma zamanı da erken bir süreçte gerçekleşmiş olur.
Nasıl kullanılır: Gazlı bezle sarılmış bir buz parçasını doğrudan yaraya uygulayın. Ani şoklama da denilen bu yöntem kullanılan klasik bir müdahaledir.
3. Çay
Kanamayı durdurmak için popüler bir diğer yöntem de, etkilenen bölgeye ıslak çay poşeti uygulamaktır. Çaydaki tanenlerin kan pıhtılaşmasını teşvik ettiği ve büzücü yetenekleri olduğu düşünülmektedir. Tanenler, acı aromasını çaya veren doğal kimyasallardır. Bu sebeple kan akışında yavaşlama meydana getirmektedir.
2014 yılında yapılan bir araştırmaya göre yeşil çay diş çekildikten sonra ortaya çıkabilen ağrı ve kanama için en doğal ilaçlardan bir tanesidir. Yapılan bir deneysel çalışmada, yeşil çay posası ve gazlı bez ile yapılan müdahalenin, diş yuvasında meydana gelen kanamayı ve ağrıyı durdurduğu tespit edilmiştir.
Nasıl kullanılır: Bitkisel (Fabrikada katkısal olarak işlenmiş veya kafeinsiz çayların fayda sağlamadığı tespit edilmiştir) Kafeinli yeşil veya siyah çayların tanenlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Örneğin, diş çekiminden sonra kanamayı durdurmak için, yeşil veya siyah bir çay poşetini ıslatın ve gazlı bezle sarın. Bezi sıkıca sıkıp yavaşça kanayan bölgenin üzerine bastırın. Bu işlemi 30 dakika boyunca devam ettirin. Kanamayı durdurmak için, bezi kuru yeşil veya siyah çay poşetine bastırın. Dengeli bir basınç kullanarak ve kalbinizin üzerine bölgeyi yukarı kaldırarak kuru gazlı bez ile tutabilirsiniz.
4. Civanperçemi
Tüm dünyada civanperçeminin çeşitli türleri bulunur. Aşil, Yunan mitolojisinde savaş sırasında askerlerinin yaralarında kanamayı durdurmak için civanperçemini kullandığını söylemektedir. 2011 yılında yapılan çalışmada, civanperçemi bitkisinin farelerde yaraların hızlı iyileşmesine yardımcı olabilecek kadar etkili olduğu bulunmuştur.
Nasıl Kullanılır: Civanperçemi, kuru civanperçemi otu öğütülerek yapılır. Kanamayı durdurmak için yaraya taze civanperçemini yaprakları ve çiçekleri ile serpiştirin ve daha sonra bölgeye basınç uygulayın ve yarayı kalbin üzerinde tutarak bekletin.
5. Cadı Elağı
Cadı elağının büzücü özelliği, küçük çentiklerde ve kesiklerde kanamayı durdurmaya yardımcı olabilir. Büzücü özelliği cildi sıkılaştırmaya ve beraberinde çekmeye, kan akışını azaltmaya ve pıhtılaşmayı sağlamaya yardımcı olur. Büzücü özelliğinin kanamayı durdurduğunu kanıtlamak için daha fazla araştırma yapılmasına ihtiyaç vardır, ancak 2007’de yapılan bir çalışmada cadı elağı merheminin belirli cilt bozuklukları için etkili bir tedavi olduğu bulunmuştur. Kanamayı durdurabilecek bazı büzücü özellikli bitkiler, at kuyruğu, muz ve güldür.
Nasıl kullanılır: Kanamayı yavaşlatmak için cadı elağını bir gazlı beze az miktarda sürerek bölgeye uygulayın. Saf cadı elağı, herhangi bir ilave alkol veya başka içerikler olmadan doğal olarak çoğu eczanede ve aktarcıda bulunmaktadır.
6. C vitamini tozu ve çinko pastilleri
Bir olay çalışmasına göre, c vitamini tozu ve çinko pastilleri uzun süreli kanamayı durdurabilir ve ardından kanın pıhtılaşmasına yardımcı olur. Çalışmada, C vitamini tozunun gazlı bez üzerine sürülmesi ve kanama bölgesine uygulanması, yavaş kanamaya yardımcı olmuştur. Tozu doğrudan kanama olan bölgenin üzerine serpmek, bölgesel dokuların kanamasını durdurmuştur.
Nasıl kullanılır: Şeker veya tatlandırıcı ile karıştırılmamış saf C vitamini tozu kullanıldığından emin olunmalıdır. Tozu doğrudan kanama olan bölgeye serpiniz, sonra çinko pastili emdiriniz. Çoğu eczanede çinko pastilleri bulunmaktadır.
Yazar: Osman Uçar