Konjuge linoleik asit yani CLA, çoklu doymamış yağ asitleri (PUFA) grubudur. Öncelikle inekler, keçiler ve koyunlar gibi ruminant mideli hayvanlarda bakteri tarafından üretilirler. CLA ayrıca bitkisel yağlar margarin yapmak için bihidrojene olduğunda da oluşabilir. Konjuge linoelik asit sadece bir madde değil, izomer adı verilen yaklaşık 20 farklı suştan oluşan bir gruptur.
Konjuge Linoleik Asitin Sağlığa Faydaları
CLA uzun zamandır bilinmekle birlikte sağlığa oln faydalarına olan farkındalık son yılklarda artış göstermiştir. Bu madde ile ilgili insan veya hayvan diyetlerine eklenen izole edilmiş birçok çalışma yapılmıştır ve ayrıca CLA’nın tüm yiyecek formunun yararlarını gösteren kanıtlar da vardır. CLA’nın yararları şu şekildedir:
Enflamasyonu azaltabilir: Enflamasyon, vücuttaki her türlü sorunun kök nedenidir. Enflamasyonu azaltarak, bir sürü sağlık sorununu ele alabilir ve vücudun tekrar dengeye gelmesine yardımcı olunabilir. Genç erkek sporcular üzerine yapılan bir araştırmada 2 hafta CLA takviyesinin, çeşitli inflamatuar belirtilerini iyileştirdiği ve inflamasyonu azalttığını bulunmuştur.
Beyin iltihabını hafifletir: Astrositler beynin büyük bir bölümünü oluşturan ve iyi işleyen bir beyin ve vücut için hayati önem taşıyan özel hücrelerdir. Bir sinirbilim dergisi yakın 
zamanda CLA’nın merkezi sinir sistemindeki iltihabı hafifletmek için astrosit hücrelerini nasıl etkilediğini tartışan bir makale yayınlamıştır. CLA, bu hücrelerin düzgün çalışmasına yardımcı olmak için bu özel hücrelerin enflamatuar tepkisini düzenlemeye yardımcı olabilir, bu da daha iyi performans gösteren merkezi sinir sistemi ile sonuçlanır.
Artrit belirtilerini azaltır: Artrit, vücutta iltihaplanmanın başka bir sonucu olarak görülen eklem iltihabıdır. Romatoid artrit hastalarında yapılan bir çalışmada, CLA ve E vitamini ile takviye yapılmasının birlikte olumlu sonuçlar verdiği bulunmuştur. Romatoid artrit, vücudun kendine saldırdığı otoimmün bir hastalıktır. Araştırmacılar, beyaz kan hücresi sayısında bir düşüş görmüşler, bu da vücudun kendisine yapılan bir saldırı olarak algılanmadığı anlamına gelir. Aynı zamanda sabah ağrısı ve eklem sertliğini de azalttığı tespit edilmiştir.
Astımın iyileşmesine yardımcı olur: Vücudun lökotrien adı verilen maddenin iltihaplanma ve solunum yolu daralmasına neden olduğu ve bu maddenin aşırı üretmesi durumunda astımın meydana geldiği düşünülmektedir. Konjuge linoelik asit tüketildiğinde, vücut onu anti-enflamatuar DHA ve EPA’ya dönüştürür. DHA ve EPA daha sonra lökotrienlerin aşırı üretilmesine neden olan enzimlerin astım semptomlarını iyileştirmesine neden olmaya çalışır.
Bağışıklık sistemini etkiler: Konjuge linoelik asit, güçlü bir bağışıklık sistemi modülatörüdür ve bağışıklık fonksiyonunu artırabilir. 2005 yılında insanlar üzerinde yapılan bir çalışmada CLA ile takviye etmenin katılımcıların bağışıklık fonksiyonunu iyileştirdiğini ve bağışıklık sistemini etkileyen enflamatuar sitokinleri azalttığını bulunmuştur. Bir veteriner günlüğü ayrıca, çeşitli hayvan türlerinde immün uyarıma karşı korunduğunu da bulmuştur.
Kalp sağlığını etkileyebilir: Konjuge linoelik asidin kalp sağlığını iyileştirdiği yönünde bazı iddialar vardır, ancak sonuçlar karışıktır. Kalp hastalığı, kolesterol ve yüksek tansiyon olan bazı hayvan çalışmalarında düzelme göstermiş, ancak diğer çalışmalarda tam tersi bir etki yapmıştır. Bunun farklı hayvanların CLA’yı farklı şekilde metabolize etmesi nedeniyle olabileceği düşünülmektedir. İnsanlarda kalp sorunlarını nasıl etkileyeceğini belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Araştırmacılar aynı zamanda sütün aynı gıdada kalbi koruyan CLA ve kalbe zarar veren doymuş yağları içereceği konusunda tam bir netliğe ulaşamamışlardır. Ancak, bu doymuş yağların kalp hastalığına neden olduğu varsayımlardan kaynaklanmaktadır.
İnsülin direncini artırır: Yapılan birçok çalışma, CLA tüketimi ile gelişmiş insülin fonksiyonu arasında pozitif bir bağlantı olduğunu göstermiştir. Hayvan çalışmaları CLA’nın insülin direncini artırma ve dolaşımdaki glikozu azaltma yeteneğini göstermiştir. Obez çocuklarda, araştırmacılar özel bir diyet ve egzersiz gibi faktörler için kontrol edildiklerinde 
bile, diyabet ilacı Metformin ile birlikte CLA’nın insülin direncini önemli ölçüde geliştirdiği tespit edilmiştir. Araştırmacılar, çocukların kalorilerinin% 55’ini karbonhidrattan almasını önermişler ancak bu oran insülin direncine sahip biri için yüksek bir orandır. Bu nedenle, insülin direncini artırabilen yüksek karbonhidrat diyeti olsa bile, CLA hala etkili olduğu gözlemlenmiştir. Eğer bu çocuklara sağlıklı, tam bir gıda diyeti uygulanmış olsaydı, sonuçlar daha da etkileyici olabilirdi.
Vücut yağını yakılmasına yardımcı olur: Konjuge linoelik asit sadece insülin ve glukoz metabolizması üzerinde olumlu bir etkiye sahip olmakla kalmaz, obeziteye katkıda bulunan diğer faktörlerin geliştirilmesine yardımcı olur. İnsanlar üzerinde yapılan uzun süreli bir çalışmada CLA’nın vücut yağ kütlesini önemli ölçüde azalttığını tespit edilmiştir. Bu çalışma ayrıca, CLA’nın, olumsuz etkileri olmadan uzun bir süre boyunca takviye etmenin güvenli olduğunu göstermiştir. Fazla kilolu kadınlarda CLA takviyesi üzerine bir başka çalışma daha yapılmış, bu kadınların takviye sonuçlarını aldıkları ilk iki ayda etkiler minumum düzeydeyken son iki ay önemli yükselme gösterdiği gözlemlenmiştir. Bu sonuçlara göre CLA’nın etkilerini görmek için bir süre diyetlerde temel olarak tüketilmesi gereken bir madde olduğu ortaya çıkmaktadır.
Metabolizmayı düzenlemeye yardımcı olur: Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) olanlar, iştahsızlık nedeniyle yetersiz beslenmeye yatkın olabilirler. CLA takviyesi, bir grup KOAH hastasının iştah ve makro besin tüketimini arttırmasına yardımcı olmuş, ayrıca, yüksek anoreksi oranları ile ilişkili enflamatuar belirtileride azaltmıştır. Bu durum CLA nın metabolizmasını düzenlemeye yardımcı olabileceği anlamına gelebilir.
Kanseri önlemeye yardım olur
Hayvan çalışmaları, diyetteki % 0,05 CLA’nın bile kanserli tümör büyümesini yüzde elliden fazla engelleyebileceğini ve CLA’nın meme kanseri, mide neoplazisi, cilt papillomları ve pankreas kanseri hücrelerine yardımcı olduğu gösterilmiştir. Diğer çalışmalar, CLA’nın cilt kanseri, kolorektal ve meme kanserini inhibe edebileceğini detespit etmiştir. 25 yıllık bir Fin araştırmasına göre, daha fazla süt tüketen kadınların daha az içenlere göre daha düşük meme kanseri şansına sahip olduğunu bulunmuştur. CLA’nın hem sağlıklı hem de kanserli meme dokusu hücrelerinde tümör baskılayıcı proteinleri arttırdığı da bu çalışmaların tespitleri arasındadır. Finlandiya’daki ineklerin yalnızca% 5’i otla ve çoğu ithal edilen soya ve tahıllarla beslenir. Çalışma sonuçları tahıl ile beslenen ineklerden süt içmeyi tavsiye etmeme rağmen, bir maddenin CLA’sının ne kadar güçlü olabileceğini göstermektedir.
Antimikrobiyal olarak çalışır: CLA’nın bir potasyum tuzu olan CLA-K salmonella ve strep bakterileri gibi bakteri suşlarına karşı çalıştığı test edilmiştir. Düşük konsantrasyonlarda büyümelerini geciktirebilmiş ve daha yüksek konsantrasyonlarda büyümeyi tamamen engelleyebilmiştir. Gram-negatif suşlardan gram-pozitife karşı daha iyi sonuç verdiği ve CLA ve linoleik asit birlikte tüberküloza karşı antibakteriyel aktivite göstermiştir. Kombine besinler vücutta tüberküloz gelişimini engellemiştir. CLA’nın vücutta çeşitli ortak patojenlere karşı tam olarak ne gibi antimikrobiyal etkisinin olduğu tam olarak bilinmemektedir, ancak bu çalışmalar ümit vericidir. CLA ayrıca bağışıklık fonksiyonunu iyileştirdiği ve iltihabı azalttığı için, hastalığı vücuttan hastalıkta uzak tutmada büyük bir rol oynayabileceği bildirilmiştir.
Kemikleri güçlendirir: Konjuge linoelik asit, yerli Çin Tibet diyetinin önemli bir bileşenidir. Araştırmacılar, Tibetlilerdeki kemik kırıklarının, önemli ölçüde daha iyi iyileştiğini tespit etmişlerdir. Bu madde farelerde test edildiğinde, iyileşmenin kalitesini ve gücünü de 
iyileştirdiği, yaralanmaların neden olduğu kırıklara ek olarak, CLA ayrıca yaşlanma nedeniyle kemik kaybını da önlediği bulunmuştur. CLA tüketiminin osteoporozun iyileştirilmesine ve önlenmesine yardımcı olduğu gösterilmiştir.
CLA takviyesi
Konjuge linoelik asit yararları üzerinde yapılan çalışmaların çoğu, bir CLA takviyesi almayı içermektedir. Sadece bir madde değil, yaklaşık 20 suşluk bir grup asit olduğu için, farklı takviyeler bütünün farklı kısımlarını oluşturmaktadır. Bir madde doğadan izole edildiğinde kolayca sorun yaşanabilir. Bireysel CLA izomerleri, izole edilmiş çalışmalarda koruyucu veya faydalı görünmektedir, ancak aslında bir hayvan veya insana aynı izomer oranlarıyla doğada bulunmayan bir CLA takviyesi beslenildiğinde faydaları yok olur veya negatif bir etkiyle dengelenir.
Konjuge Linoelik Asidin En İyi Kaynakları
CLA, otlarla beslenen süt ve dana eti bakımından en yüksektir, ancak mera keçi sütünde ve koyunlarında da bulunur. Tavuk ve hindi eti bazı CLA vardır, oranları bu kadar yüksek değildir. İnekler gibi hayvanların rumenindeki bakteriler, ruminant olmayan hayvanların ve insanların sindirim sistemindeki mikroorganizmalar CLA’yı uzun zincirli yağ asitlerinden sentezleyebilir. CLA üretimi için sağlıklı bir sindirim sistemi çok önemlidir. Bir hayvan çalışmasında, steril bir sindirim sistemine sahip fareler, serbest linoleik asidi CLA’ya dönüştürememişlerdir.
Çimenle beslenen hayvanların etleri gıda olarak daha iyi olduğu gibi, otlarla beslenen ineklerden elde edilen süt, tahılla beslenen sütlerden önemli ölçüde daha iyidir. CLA, çim beslenen ineklerde yaklaşık 3-5 kat daha yüksektir ve sağlıklı sindirim sistemine sahip hayvanlarda daha üretkendir Yaz aylarında, çimlerin bol ve bereketli olduğu bu seviyeler en üst seviyeye çıkmaktadır. Fransız yaz tereyağında gözlemlenen CLA seviyeleri kış tereyağının neredeyse iki katı olduğu tespit edilmiştir. Tekli doymamış yağ asitleri (MUFA) % 12 daha yüksek ve çoklu doymamış yağ asitleri (PUFA) yaz tereyağında % 21 daha yüksektir. Yazın çim beslemeli hayvanların süt ürünlerinde CLA’nın diyet öncüsü olan Trans aşı olan asit (TVA) % 200 daha yüksektir.
Yağ savaşı 1980’lerde başladığından beri, konjuge linoelik asit, doğal olarak oluşan omega 3’ler, K2 vitamini ve diğer sağlıklı yağlar geleneksel diyetten uzaklaştırılmıştır. Tipik mağazadan satın alınan inek sütü, gram yağ başına 4,5 mg CLA içerir, ancak yağın kötü olduğu yönündeki genel bakış açısı sayesinde, mağazadan alınan süt, atalarımızın içtiğinden çok daha düşük yağdır. Çimle ile beslenen hayvanların süt ürünleri tam yağlıdır bu durum sütün kalitesini, yağ içeriğini ve beslenme yararlarını büyük ölçüde artırır.
Kaynakça:
washingtonpost.com/news
academic.oup.com
extension.usu.edu
Yazar: Özlem Güvenç Aðaoðlu