Ashitaba Nedir, Bileşenleri ve Sağlık Açısından Faydaları Nelerdir?

Ashitaba uzun süredir mutfaklarda ve geleneksel tıpta enfeksiyonlar, yaraları iyileştirmek ve sindirimi iyileştirmek için kullanılmaktadır. Bununla birlikte, bu kullanımları desteklemek için uygun klinik veriler bulunmamaktadır. Bilim adamları bu arada ashitaba’nın kilo ve kalp sağlığını etkileyip etkilemeyeceğini araştırmaktadırlar.

Ashitaba Nedir?

Ashitaba (Angelica keiskei) yeşil, yapraklı bir bitkidir ve havuç (Apiaceae) ailesinin bir parçasıdır. Hızlı büyümesi ve rejeneratif olduğu iddia edilen özellikleri nedeniyle yarının yaprağı olarak da adlandırılmaktadır. Kökler de dâhil olmak üzere bitkinin tüm kısımları yenilebilmektedir. Japonya’nın kıyı bölgelerinde yerli olan Ashitaba, Izu Adaları ve Izu Yarımadası’nda yaygın olarak gıda ve halk ilaçları olarak kullanılmaktadır. Ashitaba, kısmen gölgeli bahçe alanlarında kolayca yetiştirilen soğuğa dayanıklı bir bitkidir. Japon halkı geleneksel olarak bitkiyi grip, karaciğer problemleri, artrit, hazımsızlık, ateş ve enfeksiyonlar için kullanmaktadır. Bununla birlikte, uygun klinik veriler hala destekleyememektedir.
Ashitaba taze bir sebze olarak yenmekte, çaylar, mezeler ve çorbalar için yaprakları kurutulmakta ve takviye için toz haline getirilmektedir. Çay geleneksel olarak sıcak suda 15 dakika demlenmiş kuru yapraklardan sonra yapılmaktadır. Ek olarak, ashitaba takviyeleri tıbbi kullanım için FDA tarafından onaylanmamıştır. Takviyeler genellikle sağlam klinik araştırmalardan yoksundur. Kısacası Ashitaba, Japonya’da yetişen havuç ailesinden bir bitkidir. Bir halk ilacı olarak kullanılmaktadır, ancak etkinliği hakkında klinik araştırmalar bulunmamaktadır.

Bileşenler

Ashitaba, bazı besin maddelerini içeren karmaşık bir bitkidir. Bu besin maddeleri aşağıdaki gibidir:
• Lif
• Kalsiyum
• Demir
• Magnezyum
• E Vitamini
• B1 ve B2 Vitaminleri
• C vitamini
• K Vitamini
Ayrıca Ashitaba dâhil başka bileşikler içermektedir ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• İzobavakalcone, ksantoangelol ve 4-hidroksidrisin dâhil kalkonlar
• Klorofil
• Lutein
• Alfa-karoten ve beta-karoten
• quercetin
• Catechin
Bununla birlikte Ashitaba bazı mineraller, vitaminler, antioksidanlar ve diğer biyoaktif bileşikler içermektedir.
Hareket Mekanizması
Bilim adamları ashitaba’nın bazı şekilde hareket edebileceğini varsaymaktadırlar ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Artan adiponektin, glikoz seviyelerini düşürmeye ve yağ yıkımını artırmaya katkıda bulunan bir hormondur
• Yağ hücresi oluşumunda rol oynayabilecek PPAR- P adı verilen bir reseptör seviyelerinin azalması (adipogenez)
• Teorik olarak kan basıncını düşürebilen anjiyotensin dönüştürücü enzimin (ACE) aktivitesini bloke etme
• Antioksidan glutatyon peroksidaz ve süperoksit dismutaz seviyelerinin artması
• Dopamin ve serotonini parçalayan bir enzim olan monoamin oksidazın (MAO) aktivitesini bloke eder
• Kanın pıhtılaşma riskini azaltabilecek protein plazma plazminojen aktivatör inhibitörü-1 (PAI-1) seviyelerinin azalması
Bu önerilen mekanizmalar insanlarda keşfedilmemiş ve kanıtlanmamıştır. Bilim adamları, ashitaba’nın yağ yakıcı ve antioksidan yollarda hareket edebileceğini varsaymaktadır, ancak bu doğrulanmamıştır.

Ashitaba’nın İddia Edilen Sağlık Faydaları

1) Kilo kaybı
Kilo kaybı için ashitaba kullanımını destekleyen kanıtlar yetersizdir. Sadece birkaç düşük kaliteli insan çalışması yayınlanmıştır. 15 sağlıklı kilo ve 25 kilolu insandan oluşan küçük bir çalışmada, ashitaba bel genişliğini, mide yağını ve vücut ağırlığını 8 hafta sonra azaltmıştır. Yalnızca dokuz kişinin pilot denemesinde, ashitaba hem 4 hem de 8 haftada metabolik sendromu olan kişilerde mide yağını (viseral), toplam vücut yağını, BMI ve vücut ağırlığını azaltmıştır. Toplam 24 kişiyi kapsayan bu çalışmalardan herhangi bir sonuç çıkarmak mümkün değildir. Her iki deneme de % 100 finanse edilmiştir, büyük bir çıkar çatışması ve önyargı riski yaratan Japonya’da ashitaba takviyeleri yapan şirketler (Takara Bio Inc ve Japan Bio Science Laboratory Co.) tarafından desteklenmiştir.
2) Alkolden dolayı karaciğer hasarı
Alkolden dolayı karaciğer hasarı için ashitaba kullanımını destekleyen kanıtlar yetersizdir. 12 hafta boyunca ashitaba ile takviye edilmiş 82 ağır alkol içicisinin bir çalışmasında, karaciğer hasarının bir belirteci olan gama-glutamil transferazı (GGT) azaltmıştır.
3) Antioksidan etkiler
Ashitaba’nın oksidatif hasarı azaltabileceğini gösteren yeterli kanıt bulunmaktadır. Antioksidan etkileri sadece küçük bir açık etiketli çalışmada araştırılmıştır ve bu çalışmanın bulguları henüz tekrarlanmamıştır. Çalışmada, 8 hafta boyunca ashitaba bazlı bir meyve suyu (günde 240 ml) 20 sigara içende DNA hasarını azaltmıştır. 10 sağlıklı yetişkinin pilot çalışmasında, ashitaba tozu antioksidan seviyelerini arttırmıştır. Sıçanlarda ve farelerde taze ashitaba suyu ve fermente ashitaba bazı seviyeleri arttırmıştır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Luteolin
• Katalaz
• Süperoksit dismutaz (SOD)
• Glutatyon peroksidaz (GSH -Px)
• Toplam antioksidan kapasite
Bununla birlikte Ashitaba’nın yukarıdaki parametreler üzerindeki etkileri insanlarda araştırılmamıştır. Bilim adamları ashitaba’nın DNA’yı hücrelerde mutasyonlara (mutajenlere) neden olan bileşiklerden koruyup koruyamayacağını araştırmaktadırlar. Birkaç küçük ölçekli çalışmaya rağmen, ashitaba’nın kilo kaybı, karaciğer hasarı ve antioksidan savunma için etkinliğini değerlendirmek için yeterli kanıt bulunmamaktadır.
4) Diyabet
Ashitaba’nın diyabetli kişilerde semptomları iyileştirmek için kullanılması gerektiğini gösteren hiçbir kanıt bulunmamaktadır ve Sadece hayvan çalışmaları yayınlanmıştır. Diyabetik farelerde ve sıçanlarda ashitaba, açlık kan şekeri ve insülin seviyelerini düşürmüştür. Bitki, yüksek şekerli bir diyetle beslenen sıçanlarda kan şekeri seviyelerini, insülin ve trigliseritleri azaltmıştır. Bu bulguların insanlara tercüme edilip edilmeyeceği tamamen bilinmemektedir. Yüksek diyetle beslenen sıçanlarda, ashitaba kilo ve yağ alımını önlemeye yardımcı olmuştur. Bilim adamları, ashitaba’daki (4-hidroksimetrisin ve ksantoangelol) aktif bileşiklerin ikisinin, insülin duyarlılığını artıran bir hormon olan adiponektini artırarak etki ettiğini varsaymaktadırlar. Ancak teorileri klinik olarak kanıtlanmamıştır.
5) Kan basıncı
Anjiyotensin dönüştürücü enzim (ACE), kan basıncı kontrolünde rol oynayan bir enzimdir. ACE (ACE inhibitörleri) aktivitesini bloke eden ilaçlar, yüksek tansiyonu tedavi etmek için kullanılmaktadır. Ashitaba, ACE aktivitesini bloke ederek sıçanlarda kan basıncını düşürmüştür, ayrıca insanlarda ACE ve kan basıncını etkileyip etkilemediği bilinmemektedir.
6) Bellek kaybı
Ashitaba’nın insanlarda hafızayı etkileyip etkilemediği bilinmemektedir. Hafıza kaybı olan farelerde ashitaba kısa ve uzun süreli hafızayı geliştirmiştir. Hayvan deneyleri, ashitaba’nın insanlarda kalp sağlığı, hafıza ve diyabet üzerindeki potansiyel etkileri için araştırılması gerektiğini göstermektedir.
7) Enflamasyon
Araştırmacılar ashitaba’nın hücrelerde inflamasyon belirteçleri üzerindeki etkilerini araştırmaktadırlar. Bu inflamasyon belirteçler aşağıdaki gibidir:
• Tümör Nekroz Faktörü-alfa (TNF-alfa)
• İnterlökin 6 (IL-6)
• Siklooksijenaz 2 (COX-2)
• Mitojenle Aktifleştirilen Protein Kinazlar (MAPK’lar)
• Nükleer Faktör Kappa Beta (NF-kB)
• Endotelin 1
8) Kan pıhtılaşması
Fibrin, kan pıhtılarına karışan bir proteindir. Bilim adamları, tabaklardaki ashitaba ekstresinin fibrin pıhtılarının (fibrinoliz) parçalanmasını önleyen bir bileşik olan plazma plazminojen aktivatör inhibitörü 1 (PA-1) seviyelerini azaltıp azaltamayacağını merak etmektedirler. Trombositler kan pıhtılarının ana bileşenlerinden biridir ve trombositlerin birlikte gruplanması pıhtılaşma sürecindeki temel adımlardan biridir. Bazı araştırmacılar 4-hidroksidrisin ve ksantoangelolün trombositleri birlikte gruplamayı azaltabileceğine (trombosit agregasyonu) inanmaktadır, ancak bu sadece hücrelerde araştırılmaktadır. Bilim adamları, ashitaba’nın kan pıhtıları ve hücrelerdeki iltihaplanma üzerindeki etkisini araştırmaya devam etmektedirler.
9) Bakteri ve karaciğer sağlığına etkileri
Bilim adamları, ashitaba özütlerinin tüberküloza neden olan bakteriler olan Mycobacterium tuberculosis de dahil olmak üzere zararlı bakteri türlerinin büyümesi üzerindeki etkilerini araştırmaktadırlar. Ashitaba’nın karaciğer sağlığı üzerindeki etkileri bilinmemektedir. Ekstraktın karaciğer hücrelerinde asetaminofen (örn. Tylenol) toksisitesi üzerindeki etkileri araştırılmaktadır.
10) Nörotransmitterler üzerine etkileri
Bir sınıf antidepresan, monoamin oksidaz (MAO) enziminin aktivitesini bloke ederek etki etmektedir. Devam eden hücresel araştırmalar, hem hayvan hem de insan çalışmaları hala eksik olmasına rağmen, ksantoangelol ve 4-hidroksidrisinin MAO aktivitesini de engelleyip engelleyemeyeceğini araştırmaktadır. Hücresel araştırma, ashitaba’nın nörotransmitterleri, karaciğer sağlığını veya zararlı bakterileri etkileme potansiyeline sahip olup olmadığını araştırmaktadır.
11) Kolesterol
Bir sıçan çalışmasında, ashitaba özütü iyi HDL kolesterolü arttırmış ve karaciğer yağını azaltmıştır. Bununla birlikte, orta ve yüksek miktarlarda ashitaba tozu, yüksek yağlı bir diyetle beslenen aşırı kilolu sıçanlarda kan kolesterolünü iyileştirmemiştir.

Ashitaba Takviyesi ve Yan Etkileri

Günümüzde henüz klinik çalışmaların sayısı yeterli olmadığı için ashitaba’nın güvenli olup olmadığı nispeten bilinmemektedir. Bu yüzden hamile, emziren kadınlar ve çocuklar, güvenlik verilerinin eksikliği nedeniyle ashitaba’dan kaçınmalıdır. Bazı kullanıcılar hafif mide rahatsızlığı bildirmiştir fakat başka yan etkiler de mümkündür.
Ashitaba yaprakları, sapları ve kökleri geleneksel olarak çiğ, pişmiş veya kurutulmuş olarak tüketilmektedir. Ashitaba özleri, takviye için tablet, kapsül, çay ve toz formunda mevcuttur.

Dozaj

Ashitaba herhangi bir durum için FDA tarafından onaylanmadığından resmi bir doz bulunmamaktadır. Bununla birlikte klinik çalışmalarda 200 ila 500 mg ashitaba özütü arasında değişen dozlar kullanılmıştır.
Ashitaba, Batı’da nispeten bilinmeyen bir bitkidir. Çoğunlukla Japon halk tıbbında kullanılmaktadır ve havuç ailesine aittir. Yaprakları bazı mineraller, vitaminler ve antioksidanlar içermektedir. Bununla birlikte, ashitaba ile ilgili klinik veriler azdır. Günümüzde, iddia edilen sağlık yararlarından herhangi birini destekleyecek yeterli kanıt bulunmamaktadır. İlk insan araştırmaları antioksidan, karaciğer koruyucu ve yağ yakma potansiyeline işaret etmektedir. Bu etkileri doğrulamak için daha büyük klinik çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Bazı bilim adamları ashitaba’nın iltihabı azaltabileceğine inanmaktadır, ancak hayvan deneylerinden elde edilen bulgulara güvenmektedirler. Ashitaba’nın güvenliği ve etkinliği belirlenmeden önce çok daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.

Kaynakça:
craft-mart.com
kenko.green
healthcautions.com
urbol.com

Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu