Kobalamin olarak da bilinen B12 vitamini, beynin ve sinir sisteminin normal işleyişinde önemli bir rol oynayan suda çözünür bir vitamindir. B12 vitamini kan hücrelerinin oluşumunda, DNA sentezinde ve enerji üretiminde rol oynamaktadır. B12 vitamini eksikliği, anemi, sinir bozukluğu ve düşük enerji seviyeleri ile karakterizedir. İnsanlar genellikle kilo almalarının sorumlusu olarak B12 vitamini eksikliğini gösterirler. Bu yazıda kilo almada B12 vitaminin bir etkisi olup olmadığına dair bilgiler sunmaya çalışacağız.
B12 Vitamini Nedir?
B-12 Vitamini (kobalamin), hücre metabolizması, kırmızı kan hücresi oluşumu, DNA üretiminde vesinir fonksiyonunda önemli rol oynamakta olan suda çözünen bir vitamindir. B-12 vitamininin besin kaynakları arasında et, balık, kümes hayvanları ve süt ürünleri bulunmaktadır. B-12 vitamini de bazı gıdalara eklenir ve oral takviye olarak bulunur. B-12 vitamini eksikliğini tedavi etmek için B-12 vitamini enjeksiyonları veya burun spreyi reçete edilebilir. Vücut birkaç yıllık B-12 vitamini depolayabildiğinden, eksiklik nadirdir. Bununla birlikte, vejetaryen veya vegan bir diyet uygulanıyorsa, bitki gıdaları B-12 vitamini içermediğinden eksikliğe eğilimli olunabilir. Yaşlı yetişkinler ve besinlerin emilimini etkileyen sindirim sistemi rahatsızlıkları olan kişiler de B-12 vitamini eksikliğine duyarlıdır.
Tedavi edilmediği takdirde, B-12 vitamini eksikliği anemi, yorgunluk, kas güçsüzlüğü, bağırsak problemleri, sinir hasarı ve duygu durum bozukluklarına yol açabilir. Günlük B-12 vitamini miktarı yetişkinler için 2,4 mikrogram civarıdır. Çoğu insan dengeli bir diyetten yeterli B-12 vitamini alır. Bununla birlikte, yaşlı yetişkinler, vejetaryenler ve gıdalardan B-12 vitamini emme yeteneklerini etkileyen koşullara sahip insanlar oral takviyelerin kullanımından yararlanabilir. Sadece hamile veya emziren ve vejetaryen veya vegan diyetlerini takip eden kadınlar için B-12 vitamini takviyeleri de önerilir.
Güvenlik ve Yan Etkiler
Uygun dozlarda alındığında, B-12 vitamini takviyeleri genellikle güvenli kabul edilir. Yetişkinler için günlük tavsiye edilen B-12 vitamini miktarı 2,4 mikrogram olsa dahi, daha yüksek dozlarda bile güvenli olarak alınabilir. Çünkü vücut sadece ihtiyaç duyduğu kadar emer ve fazlalık idrardan atılır. Bir eksikliği tedavi etmek için kullanılanlar gibi yüksek dozlarda B-12 vitamini neden olabilir:
• Baş dönmesi
• Baş ağrısı
• Kaygı
• Mide bulantısı
• Kusma
Etkileşimler
Olası etkileşimler şunları içerir:
• Aminosalisilik asit: Sindirim problemlerini tedavi etmek için kullanılan bu ilacı almak vücudunuzun B-12 vitamini emilimini azaltabilir.
• Kolşisin (Colcrys, Mitigare): Gut ataklarını önlemek ve tedavi etmek için kullanılan bu anti-enflamatuar ilacı almak, B-12 vitamini emilimi azaltabilir.
• Metformin (Glucophage, Glumetza, Fortamet): Bu diyabet ilaclarını almak, B-12 vitamini emilimini azaltabilmektedir.
• Protonlar Inhibitörleri pompalamaktadır: Omeprazol (Prilosec), lansoprazol (Prevacid) veya diğer mide asidi azaltıcı ilaçlar almak, B-12 vitamini emilimini azaltabilir.
• C vitamini (askorbik asit) takviyeleri: C vitamini ile B-12 vitamini almak, vücudunuzdaki mevcut B-12 vitamini miktarını azaltabilir. Bu etkileşimi önlemek için, B-12 vitamini takviyesi aldıktan iki veya daha fazla saat sonra C vitamini alınmalıdır.
B12 Vitamini Eksikliğinin Belirtileri
Kişi B12 vitamini eksikliği yaşadığında hücre bölünmesi de yavaşlar. Bu yavaş hücre bölünmesi nedeniyle, kırmızı kan hücreleri bağışıklık sistemi tarafından büyütülür ve yok edilir. B12 Vitamini eksikliğinin birkaç belirtisi bulunmaktadır, bu belirtilerden bazıları şu şekildedir:
• Kronik Yorgunluk: B12 Vitamini eksikliği, kalıcı bir yorgunluk ve yorgunluk hissine neden olabilir.
• İnkontinans: Mesane B12 vitamini eksikliğinden dolayı idrarı tutamaz ve sızıntı meydana gelir.
• Nefes darlığı: Nefes darlığı veya yavaş nefes alma esas olarak B12’nin vücut tarafından düzgün bir şekilde emilmemesinden kaynaklanmaktadır.
• Unutkanlık: Unutkanlık, nörolojik sistem B12 vitamininden yoksun bırakıldığında ortaya çıkan yaygın bir semptomdur.
• Halüsinasyonlar ve Psikoz: B12 vitamini eksikliğine bağlı ortaya çıkabilecek aşırı belirtiler halüsinasyonlar ve zayıf zihinsel durumlardır.
B12 Vitamini Kilo Almaya veya Kilo Vermeye Neden Olur mu?
B12 vitamininin kilo alımına veya kilo kaybına yol açtığını gösteren çok az kanıt vardır. Çalışmalar düşük B12 vitamini seviyelerini obezite ile ilişkilendirmektedir. Bununla birlikte, normal BMI aralığı olan kişiler B12 vitamini ile negatif korelasyon göstermiştir. Yapılan başka bir çalışma, düşük vitamin B12 seviyeleri riski olan çocuklarda ve ergenlerde obezite ile ilişkili bulunmuştur.
ABD popülasyonu üzerine yakın tarihli bir çalışmada, yüksek serum B12 vitamini seviyelerinin vücut ağırlığı ile ters orantılı olduğunu, ancak altta yatan mekanizmanın daha fazla araştırmaya ihtiyacı olduğu tespit edilmiştir. NewYork’ta yapılan bir araştırma, uzun süreli B12 vitamini takviyesi almanın daha az kilo almaya yol açabileceğini belirtmektedir. Bununla birlikte, bir sonuca varmak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
İntravenöz kobalamin ile desteklendiğinde makrositik anemisi ve diğer klinik durumları olan 15 yaşında bir erkek çocuk iştah ve kiloda artış göstermiştir. Mevcut kanıtlar, B12 vitamini eksikliğinin kilo alımına yol sebep olduğunu ispatlamak için yeterli değildir. Bununla birlikte, obezite sorunları olan kişilerde düşük B12 vitamini seviyeleri gözlenir.B12 vitamini eksikliği belirtileri ve kilo değişikliklerinden herhangi birini yaşanıyorsa, diyete B12 vitamini bakımından zengin gıdalar dahil edilebilir.
B12 Vitamini Kaynakları Nelerdir?
B12 vitamini almanın en doğal ve sağlıklı yolu, B12 vitamini içeren gıdalar tüketmektir. B12 vitamini yönünden zengin besinler arasında şunlar bulunur:
• Et ve tavuk
• Deniz ürünleri
• Yumurtalar
• Süt ve süt ürünleri
• Tahıllı kahvaltılık gevrekler
Bu doğal kaynakların yanı sıra, B12 vitamini sevilerini normal seviyeler getirmeye yardımcı olacak B12 vitamini kapsülleri, şurupları ve sağlık içeceklerini de alınabilir. Ancak herhangi bir takviye veya ilaç almadan önce uzman bir doktora danışılması tavsiye edilmektedir. Protein emilimini etkilediğinden B12 vitamini eksikliği vejetaryenler arasında daha yaygındır. Ancak B12 vitamini eksikliğini ve kilo alımını bağlayan çok az kanıt vardır. Aslında, yüksek VKİ’li kişilerin bazen düşük B12 vitamini seviyeleri bulunmaktadır ve beklenmedik bir kilo artışı fark edilirse, nedeni belirlemek için bir sağlık uzmanına danışılması tavsiye edilmektedir.
Enerji üretimi için biyokimyasal reaksiyonları çalıştırmak için B12 vitamini gerektiğinden, düşük B12 seviyeleri enerji üretimi eksikliği nedeniyle kişinin kendini yorgun hissetmesine neden olabilir. Düşük B12 vitamini ayrıca kaygıya neden olabilir, çünkü B12 vitamini sinirlerin fonksiyonlarını düzenlemektedir. Bu nedenle, düşük B12 seviyeleri, depresyon, anksiyete ve halüsinasyonlar gibi psikiyatrik semptomlara neden olabilir. Ayrıca B12 eksikliği ile anemi arasında fark olmadığını bilmek gerekir. Çünkü kırmızı kan hücrelerinin işlevlerini düzenlediği için B12 vitamini eksikliği anemiye yol açabilir.
Kaynakça:
https://www.nap.edu/read/6015/chapter/11https://lpi.oregonstate.edu/mic/vitamins/vitamin-B12
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3262614/
https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminB12-HealthProfessional/
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu