Bozcada, Ege Denizi’nin kuzeyinde, Çanakkale İli’ne bağlı, Çanakkale Boğazı girişinde bir adadır. Çevresinde bulunan 17 adet küçük adacıklarla birlikte sahip olduğu 37,6 km yüzölçümüyle, Ülkemizin üçüncü büyük adasıdır. Ada bünyesinde 12 koy ve 12 burun bulunmaktadır.
Bozcaada tarihte, Leukophrys (Lefkofris) ve Tenedos olmak üzere iki isimle anılmıştır. Leukophrys Latince bir kelime olup Beyaz-yılan anlamına geldiği söylenmektedir. Karşıdan bakıldığında kıyılarında bulunan beyaz taşların etkisiyle beyaz bir yılana benzetilmesinden dolayı bu ismi aldığı düşünülmektedir. Yunan mitolojisinden gelen Tenedos ismi ise Roma döneminde kullanılmıştır.
Adaya Bozcaada isminin Türk denizciler tarafından en yüksek boz tepesi olan Göztepe’den geldiği söylenmektedir. Boz tepe nedeniyle Adaya Türk denizciler tarafından Boz ada veya Bozcaada ismini verdikleri belirtiliyor. Adanın boz görünmesinin sebebi rüzgarlara açık kısımlarında ağaç yetişmemesidir. Karşıdan bakıldığında adanın görüntüsü bohçayı andırdığından, Bozcaada ile birlikte Bohçaada isminin de kullanıldığı söyleniyor. Osmanlı Devleti hakimiyetinden sonra İtalya ve Yunanistan hakimiyetinde olan Bozcaada 24 Temmuz 1923’te yapılan Lozan antlaşmasıyla ülkemize bağlanmıştır. Bu tarihten itibaren tekrar Bozcaada adıyla anılmıştır.
Yerleşim adanın kuzeydoğusunda bulunan merkezde toplanmıştır. Adanın yükseltisi pek fazla yoktur. Sadece iç kısımlarda birkaç tepecik bulunmaktadır. En yüksek noktası 192 metre ile Göztepe’dir. 2014 yılı verilerine göre ada nüfusu 2.754’tür. Bu değer yaz aylarında tatilcilerin gelmesiyle birlikte 10.000’e ulaşmaktadır.
Bozcaada’da Türk ve Rum mimarisi bulunmaktadır. Ada merkezinde Türk (Alaybey) ve Rum (Cumhuriyet) mahallesi olmak üzere iki mahalle bulunmakta olup, mimari yapısı geçmişten günümüze ulaşmıştır. Adanın tamamının doğal ve arkeolojik sit alanı olması, tüm yapı ve onarımların Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunca denetlenmesi nedeniyle çarpık yapılaşma görülmemektedir. Rum Mahallesinde sokaklar, antik kentlerin birçoğunda kullanılmış ızgara planına göre, genelde grid sistem denilen genişçe ve birbirini dik kesen yapıdadır. Buna karşılık Türk Mahallesinde, tak katlı taş veya iki katlı cumbalı evler bulunmakta olup sokaklar dar ve girifttir. Sosyal, dini ve kültürel yapılar mahallelerin mimarisine de yansımıştır. Bozcaada’da ada merkezi dışında toplu yerleşim yeri bulunmamaktadır.
Bozcaada genel itibariyle Akdeniz ikliminin etkisindedir. Bununla birlikte kuzey rüzgarlarını bolca almaktadır. Rüzgarların bol olması nedeniyle de, rüzgar türbinleriyle elektrik üretimine elverişli coğrafyaya sahiptir. 2000 yılından beri faaliyette olan rüzgar türbinleri ile hem adanın hem de Çanakkale’nin enerji ihtiyacı karşılanmaktadır. Üretilen elektrik turizmi etkilememesi için yeraltı kablolarıyla Çanakkale’ye ulaştırılmaktadır. Diğer taraftan rüzgarın bol olması, nem oranının düşmesini sağlayarak kaliteli üzüm yetiştirilmesinde etkili olmaktadır. Buna bağlı olarak, ada yüzölçümünün 1/3’ü bağlarla kaplıdır. Tarihte kullanılan sikkelerin üzerinde bulunan üzüm şekillerinden ve Homeros’un İlyada’sında, Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi gibi yazılı kaynaklarda bahsedilmesi, üzümün Bozcaada’da köklü geçmişe sahip olduğunu göstermektedir. Kuntra, Karalahna, Çavuş ve Vasilaki olmak üzere adaya özgü dört üzüm çeşidi bulunmaktadır. Bağ alanlarının bir kısmında Organik Tarım Projesiyle Organik üzüm üretilmektedir. Kaliteli üzümleri sayesinde Bozcaada şarapları da meşhurdur. Rüzgarın serinletici özelliği özellikle tatile gidenler tarafından daha çok sevilmektedir. Bölge halkının üzüm ve şarap dışındaki geçim kaynakları, balıkçılık ve turizmdir.
Ada mutfağı, Kuzey Ege mutfağının izlerini taşımakta olup, mutfakta kullanılan başlıca malzemeler; yabani ot, deniz ürünleri, kırmızı et, zeytinyağı ve üzüm yaprağıdır.
Ada içerisinde bulunan, Ayazma ve Habbele plajlarına, Sulubahçe ve Akvaryum koylarına ulaşım motosiklet, taksi ve minibüslerle sağlanmaktadır. Diğer taraftan, rüzgar türbinlerinin bulunduğu mevki, özellikle gün batımında muhteşem manzara sergilemektedir. Bu nedenle, sadece gün batımı için, rüzgar güllerine minibüs seferleri düzenlenmektedir. Bunun haricinde ada merkezinde her yere yürüyerek ulaşım sağlanabilmektedir.
Çanakkale Geyikli ilçesi Geyikli Yükyeri Feribot İskelesi’nden hareket eden deniz otobüsü ve feribotlar ile Bozcaada’ya ulaşım sağlanmaktadır. Tatil yeri olduğu için seferler yazın daha sık (saat başı) yapılmaktadır. 19 kişilik deniz otobüsleri ile yeterli sayıya ulaşıldığında İstanbul-Bozcaada arasında havayolu ulaşımı sağlanmaktadır. Bunun haricinde büyük şehirlerden birçok firma yaz aylarında Bozcaada’ya seferler düzenlemektedir.
Kaynakça:
www.bozcaadarehberi.com
tr.wikipedia.org
Yazar:Çiğdem Aydın