Askorbik asit adıyla da tanınan C vitamini, suda çözünebilir ve gıdaların birçoğunda doğal bir şekilde bulunur. Çoğu hayvanın aksine insanlarda bu vitamin sentezlenemez, bu yüzden vazgeçilmez bir vitamindir. Kendisi de bir antioksidan olan C vitamini vücutta bulunan diğer antioksidanları yeniler. Yeşil yapraklı sebzelerde bulunan demirin emilimini artırır, bağ dokusu ve yara iyileşmesinde önemli bir rol oynar. Günde ortalama 30 ila 180 mg alındığında vitaminlerin % 70-90’ı emilir. Alım günde 1 g’ın üzerine çıktığında, emilme oranı % 50’nin altına düşer. Takviye şeklinde alınıyorsa günlük en uygun miktar 500 mg’dır.
C Vitamini Formları
Çoğu takviye ve besin katkılarında farklı C vitamini formları bulunmaktadır.
Askorbik asit: C vitamininin en saf halidir aynı zamanda L-askorbik asit (LAA) olarak da bilinir.
Sodyum askorbat: Bu formdaki C vitamininin 1000 mg’ında 111 mg sodyum bulunur.
Kalsiyum askorbat: Bu vitaminin 1000 mg 90–110 mg kalsiyum içerir.
Magnezyum askorbat: Günlük magnezyum alımı 350 mg’ı geçmemelidir.
Potasyum askorbat: Potasyumun günlük alımı 11 gramdan fazla olmamalıdır.
Manganez askorbat: Günlük manganez alımı 11 mg’ı geçmemelidir.
Çinko askorbat: Günlük çinko alımı 40 mg’ı geçmemelidir.
Molibden askorbat: Molibdenin günlük alımı 2 gramı geçmemelidir.
Krom askorbat: Günlük maksimum krom alımı belirlenmemiştir. Gençler ve yetişkinler için 50–200 mcg alabilir.
Sodyum askorbat ve kalsiyum askorbat hariç diğer C vitamini formlarının diğer mineral askorbatları veya diğer minerallerle kombinasyon halinde bulunması daha olasıdır.
C Vitamini Eksikliği ve Belirtileri
C vitamini eksikliği vitamin alımı yetersiz olduğunda ortaya çıkar. İşaretleri şunlar olabilir.
* Şişmiş veya kanamalı diş etleri
* Diş etlerinin iltihabı (gingivitis)
* Yavaş yara iyileşmesi
* Kuru ve kırılan saçlar
* Pürüzlü ve kuru cilt
* Burun kanamaları
* Zayıflamış bağışıklık
* Şişmiş ve ağrılı eklemler
* Olası kilo alımı
Yeterince C vitamini sadece adı geçen belirtileri engellemez başka birçok fayda da sağlar.
C Vitamini Ne İşe Yarar?
C vitamininin sağlığa birçok katkısı vardır. Bunlar aşağıda açıklanmıştır.
Kalp Sağlığını Geliştirir
Çalışmalara göre C vitamini açısından zengin meyve ve sebzeler kalp hastalıklarını önleyebilmektedir. C vitamininin arterlerin stres altında genişlemesine yardımcı olmakta, bu genişleme kan akışını ve dolayısıyla kanın oksijen taşıma yeteneğini arttırmaktadır. Çalışmalar C vitamini açısından zengin bir vejeteryan diyetin kan kolesterolünü % 1, kalp krizi riskini % 2 azaltabileceğini göstermektedir. C vitamini takviyesinin serum kolesterol seviyesini düşürdüğü, koroner kalp hastalığını önlediği de tespit edilmiştir.
Kan Basıncını Düzenler
Yüksek dozlarda C vitamini kan basıncını düşürebilmektedir. C vitamininin bu işlevi fizyolojik ve biyolojik etkilerine bağlanmaktadır. C vitamini bir idrar söktürücü olarak işlev görür ve böbreklerin vücuttan daha fazla su ve sodyum atmasına neden olur. Böylece kan damarı
duvarlarındaki basıncı azaltır. C vitamini aynı zamanda vücudun kan damarlarını rahatlattığı bilinen bir molekül olan nitrik oksit kaynağını da korur. Günde 500 mg’lık C vitamini takviyesi almak sistolik kan basıncını 4 puan ve diyastolik kan basıncını 1,5 puan düşürebilmektedir.
Bağışıklık Artırır
C vitamini eksikliği vücudun belirli patojenlere karşı direncini azaltır. Bir araştırmaya göre C vitamini organizmanın gücünü ve korunmasını artırarak bağışıklık sistemini uyarır. Bağışıklık sistemini korumanın yanı sıra çeşitli alerjilerin şiddetini azaltır ve enfeksiyonlarla mücadele eder. Bunu enfeksiyona yanıt olarak T hücresi proliferasyonunu artırarak başarır. Yaralarından muzdarip olan bireylere verilen optimal C vitamini dozu ile yeni sentezlenen kollajenin kalitesi artar böylece yara iyileşme süreci hızlanır. Soğuk algınlığından koruyup koruyamayacağı henüz bilinmese de, konu hakkında daha fazla araştırma yapılması gerekse de C vitamininin soğuk algınlığının süresini azalttığı bilinmektedir
Kanseri Önlemeye Yardım Eder
Laboratuvar çalışmaları yüksek dozlu C vitamini ile karaciğer, prostat, kolon ve diğer kanser hücrelerinin büyümesinin yavaşlayabildiğini göstermiştir. Daha yüksek C vitamini konsantrasyonları da kanser tedavisine yardımcı olabilir. Bir C vitamini tipinin ameliyat edilemeyen kanserli hastalara intravenöz olarak (damar içinden) uygulanması herhangi bir 
yan etki olmaksızın tümör hacminde önemli bir azalmaya neden olmaktadır. Askorbat ayrıca çok sayıda çalışmada belirtildiği gibi kanser hücrelerini öldürmektedir.
Osteoartrit Tedavisine Destek Olur
C vitamini bazı artrit formlarını önlemeye yardımcı olur fakat çok fazla olması diğer bazı artrit formlarını daha da kötüleştirebilir, bu yüzden doğru dengeyi bulmak çok önemlidir. Doğru C vitamini dozunun alınması inflamatuar artritin önlenmesine yardımcı olur ve osteoartritli eklemleri sağlığa kavuşturur. C vitamini seviyesi düşük olan kişilerde enflamatuar artrit gelişme ihtimali üç kat daha fazla olmaktadır. Doğru doz erkekler için günde 90 miligram ve kadınlar için günde 75 miligramdır.
Göz Sağlığını Geliştirir
Kanıtlar C vitamini alımının katarakt riskini azaltabileceğini göstermektedir. Diğer temel besinlerle birlikte alındığında vitamin yaşa bağlı makula dejenerasyonunu ve görme keskinliği kaybını önleyebilir. C vitamini seviyesi yüksek olan insanlarda katarakt riski % 20 daha düşüktür. Aynı zamanda serbest radikallerin gözdeki lens dokusunda moleküler hasara neden olmasını önleyerek oksidatif stresle savaşır. Bu vitamin aynı zamanda gözlerdeki kan damarlarının sağlığını da destekler. Düzenli olarak C vitamini alımı üveit tedavisine (uvea olarak da adlandırılan gözün orta tabakasının iltihaplanması) yardımcı olur.
Preeklampsiyi (Gebelik Zehirlenmesini) Tedavi Eder
C vitamini preeklampsinin ( gebelik sırasındaki yüksek tansiyonun) tedavisine yardımcı olur. Preeklampsiden oksidatif stres sorumlu olabilir. C vitamini oksidatif stres ile mücadeleye yardımcı olduğundan bu durumun önlenmesine de yardımcı olmaktadır. C vitamini ayrıca planlanmamış bir hamileliği sonlandırmaya da yardımcı olabilir. Bazı kaynaklar bunun C vitamininin rahim içinde ısıyı indükleyerek başardığını belirtmektedir ancak bu konudaki araştırmalar sınırlıdır.
Diş Eti Sağlığını Korur
C vitamini eksikliği periodontal hastalığa, şiddetli gingivitise (diş eti hastalığına) neden olabilir. Nedeni düşük C vitamini seviyelerinin bağ dokuyu zayıflatması ve kılcal damarların kolayca parçalanmasıdır. Diş ve diş etlerinin sağlığından sorumlu olan C vitamini eksikliğinin erken belirtisi diş eti kanamasıdır.
Alerjileri Tedavi Etmeye Yardımcı Olur
Vücuttaki bir kimyasal olan histamin salgılandığında alerjiler ortaya çıkar. C vitamini alımı histamin salınımını azaltır, böylece alerjileri önler. Otoimmün hastalık ve buna bağlı alerjiler de C vitamini ile kontrol edilebilir, yüksek doz intravenöz C vitamini alerjilerin tedavisinde etkili olabilir. C vitamininin saman nezlesi (rinit) tedavisine de yardımcı olduğu bulunmuştur.
Ağız Kuruluğunu Hafifletir
Bazı kaynaklar C vitamininin ağız kuruluğunu önlemeye ve hatta tedavi etmeye yardımcı olduğunu söylemektedir ancak bununla ilgili kanıtlar sınırlıdır.
Kan Şekerini Düzenlemeye Yardımcı Olur
Düzenli C vitamini (1000 mg) takviyesi tip 2 diyabetli hastalarında kanın şeker seviyesini düzenlemekte, dolayısıyla diyabet hastalığı C vitamini ile kontrol edilmektedir. C vitamini kan damarlarındaki diyabetle ilgili hasarları da önlemektedir. Vitaminin insülin mekanizmasını uyardığı, tedaviye bu yolla yardımcı olduğu bulunmuştur.
Viral Enfeksiyonları Tedavi Eder
Geçmişte damar yoluyla verilen yüksek dozlu C vitamini kızamık, uçuk, kabakulak ve viral 
pnömoni gibi enfeksiyonların tedavisinde kullanılmıştır çünkü C vitamini bir antibiyotik olarak etkinlik göstermektedir. C vitamini bir antioksidan olduğundan zararlı serbest radikallerle savaşır ve viral enfeksiyonların tedavisine yardımcı olur.
İskorbütü Önler
Bugünün dünyasında nadir olsa da iskorbüt C vitaminini yeterli tüketmeyen insanları etkileyebilir. C vitamini iskorbütü önlemek amacıyla 300 yıldan uzun süredir kullanılmaktadır. Eskiden uzun yolculuklarda denizcilerde sık görülen iskorbütün nedeni anlaşıldıktan sonra ve denizcilerin bu hastalıktan korunması için gemilere lime limonu (yeşil limon) ve limon suyu yüklenmeye başlanmıştır.
Kurşun Toksisitesini İyileştirir
Kurşun seviyesi yüksek olan kişilerin kanında C vitamini seviyesi düşüktür. Düzenli olarak alınan C vitamini takviyesi sigara içenlerin kanındaki kurşun seviyesini azaltır ancak bazı çalışmalar C vitamini almanın kurşun toksisitesi üzerinde herhangi bir etki göstermeyeceğini söylenmektedir.
İnme İle Mücadele Eder
Düşük C vitamini seviyeleri kendiliğinden beyin kanaması riskini artırabilir. C vitamini bakımından zengin gıdalarla beslenmek inmeyi önleyebilir. C vitamini kan basıncını düşürerek inme ile mücadele eder. C vitamini inme riskini azaltmaya demirle birlikte yardımcı olur. Bir araştırmadan alınan sonuca göre kanlarında yüksek seviyede C vitamini olan kişilerde felç riski % 42 azalmaktadır.
Ruh Halini İyileştirir
Hastanede yatan hastalar üzerinde yapılan çalışmalar yeterli miktarda C vitamini almanın ruh halini iyileştirebileceğini kanıtlamıştır. C vitamini takviyesi anksiyeteyi azaltmaktadır.
Kilo Vermeye Yardımcı Olur
Yeterli miktarda C vitamini almak egzersiz sırasında vücut yağının oksidasyonunu arttırır. Bu 
nedenle C vitamini eksikliği kilo ve yağ kaybını engelleyebilir.
Enerjiyi Artırır
C vitamini ağrı engelinin aşılmasına ve yorgunluğun gidermesine yardımcı olur. C vitamini çalışanlarda işle ilgili yorgunlukları belirgin şekilde azaltmaktadır.
Yukarıda sayılan yararları dışında C vitamininin saç ve ciltle ilgili birçok yararı bulunmaktadır. Oral tüketime ek olarak C vitaminini topikal olarak da (serum gibi) kullanabilir ve fayda sağlar. C vitaminli serumları kollajeni uyarır ve cildi kirlilik gibi zararlı etkenlerden korur. Yanıklarda kılcal damarlardaki kaçak miktarını azaltır ve doku büyümesini, cildin desteklenmesini, yaranın iyileşmesini sağlar. C vitamini güneş yanıklarının tedavisinde de etkilidir.
C Vitamini Kaynakları Nelerdir?
Mutfaklarda mükemmel bir C vitamini kaynağı olan çok sayıda yiyecek bulunur. Bunlar arasında acı biber, dolmalık biber, brokoli, domates, marul, bezelye, lahana, maydanoz, papaya, çilek, karnabahar, ananas, mango, greyfurt, limon, portakal, kuşburnu ve kivi bulunur.
C Vitamini Nasıl Alınır?
C vitamini almanın en iyi yolu vitamin açısından zengin yiyecekleri diyete dâhil etmektir. Çoğu meyve ve sebze bu vitamini içerir. Bir bardak meyve suyu veya smoothie bile harikalar yaratır. Salata veya meyve suyu hazırlamak için vakti olmayanlar takviye alabilir. Bazı 
araştırmalarda C vitaminin mide boşken daha iyi emildiği saptanmıştır. Gerekli olup olmadığı, gerekliyse kişiye uygun doz ve alım şekli doktor veya beslenme uzmanı tarafından belirlenmelidir.
Takviyelerin Yan Etkileri
C vitamini karında kramplara, diş erozyonuna, göğüs ağrısına, halsizliğe, ishale, kızarıklığa, baş ağrısına, mide ekşimesine, mide bulantısına ve yemek borusunda iltihaba neden olabilir. Herhangi birinin belirmesi durumunda kullanımı durdurulmalı ve doktora danışılmalıdır. Normal miktarda C vitamini hamilelik ve emzirme döneminde güvenli kabul edilir ancak önerilen dozdan daha fazla alınmamalıdır.
C Vitamini Takviyelerinin Diğer İlaçlarla Olası Etkileşimleri
Aşağıdakiler C vitamini takviyeleri ile etkileşime girebilecek ilaçların listesidir.
* Aspirin
* Asetaminofen
* Barbitürat
* Kemoterapi ilaçları
* Oral kontraseptifler
* Proteaz inhibitörleri
* Warfarin
* Antiasitler
* Fluphenazine gibi bazı anti-psikotik ilaçlar
Kaynakça:
https://www.medikalakademi.com.tr
https://www.stylecraze.com
https://www.skincarebyalana.com
Yazar: Müşerref Özdaş
Gerçekte güzel içerik olmuş. Anlatım ve yazı derinliği güzel. Emek verilmiş emeğinize sağlık