Bazı günler kişiler sabah uyandığında yüzünün şişmiş olduğunu fark edebilir. Şişlik kısa sürede geçebilir veya uzun sürebilir. Şişlikler birçok farklı sebepten kaynaklanabilir. Bazıları oldukça basit olabilir. Bu yazıda şişliğe sebep olan faktörlere bilgilendirme amacıyla yer verilmiştir, kesin bilgi olarak kabul edilmemeli, sorunu olanlar tıbbi olarak bir doktorun fikrini almalı, gerekirse tedavi görmelidir.
İlaç Yan Etkileri![Yüzünüzün Şişmiş Görünmesinin Nedenleri]()
Yüz şişmesi, aşağıdakiler de dâhil bazı ilaçların bir yan etkisi nedeniyle ortaya çıkabilir:
-Yüksek tansiyon için ACE (anjiyotensin dönüştürücü enzimi) inhibitörleri
-Yüksek tansiyon için ARB’ler (Anjiyotensin reseptör blokerleri)
-Kortikosteroidler
-Östrojen
– Aspirin, naproksen, ibuprofen gibi steroid olmayan anti-enflamatuar ilaçlar
-Diyabet için TZD’ler (tiazolidindionlar) veya glitazonlar
Alerjiler
Yiyeceklere, polenlere ve hatta bir ilaca karşı gelişen alerjik bir reaksiyon kırmızı gözlere ve burun akıntısına, özellikle gözlerin ve burnun çevresinde yüz iltihabına neden olabilir.
İlaç Alerjileri
Yan etkisi olmasa da vücutta herhangi bir ilaca karşı bir alerjik reaksiyon gelişebilir. İlaç kaynaklı bir alerji yüzde ve başka yerlerde şişmeye, ciltte kaşıntılı bir döküntüye ve bazen acil bakım gerektirecek kadar ciddi solunum sorunlarına neden olabilir. Penisilin gibi antibiyotikler, aspirin, ibuprofen, nöbet önleyici ilaçlar ve kemoterapi ilaçları yaygın tetikleyicilerdir.
Gıda Alerjisi
Kişilerin yediği veya içtiği şeylere alerjisi varsa, vücutları bunlarla karşılaşırsa tepki verir. Balık, yer fıstığı gibi kabuklu kuruyemişler ve süt ürünleri yaygın tetikleyiciler arasındadır. Tetikleyiciler dakikalar içinde yüz, özellikle dudaklar ve gözlerin yanı sıra dilin ve damağı da iltihaplandırabilir. Ayrıca sersemlik, baş dönmesi, mide bulantısı ve ciltte veya kulaklarda, ağızda veya boğazın içinde kaşıntı hissedilebilir. Vakit kaybetmeden 112 acil çağrı merkezi aranmalı ve daha önceden reçete edilmişse bir epinefrin kalemi (adrenalin oto enjektörü) kullanılmalıdır.
Anjiyoödem
Cildin altında, genellikle yüzün etrafında çok fazla sıvı biriktiği zaman anjiyoödemden bahsedilir. Sebebi tam belli değildir. Polen, lateks (kauçukta), böcek ısırıkları, yiyecek, su hatta güneş ışığı, aspirin, ibuprofen, bazı kalp veya kan basıncı ilaçları gibi çok çeşitli faktörlere karşı alerjik bir reaksiyondan kaynaklanabilir. İlaçlar, alerjik reaksiyon olmasa bile anjiyoödeme neden olabilir. Şişlik genellikle kurdeşen şeklinde, genellikle dudaklarda ve göz kapaklarında görülür. Anjiyoödemli bir kişinin nefes almada zorluk yaşaması acil bir tıbbi durumdur. Acil olmayan durumlar için antihistaminikler faydalı olabilir ancak genellikle önerilen dozlardan daha yüksek dozlar gerektirir, bu nedenle yine de bir doktorun fikri alınmalıdır.
Kontakt Dermatit
Takılara, makyaj malzemelerine veya zehirli sarmaşık gibi bitkilere dokunulduğunda yüz kaşınır, kızarır ve iltihaplanır. Birçok alerjik reaksiyon yeni bir sabun veya losyon gibi bir maddeyle temastan kaynaklanan bir reaksiyondur yani bir tür kontakt dermatittir. Bazen akü asidi veya çamaşır suyu gibi toksinler de kontakt dermatite neden olabilir. Şişlik ve diğer semptomlar tipik olarak maruziyetten (mesela, zehirli bir sarmaşıkla temas sonrası reaksiyon) 24 ila 36 saat sonra ortaya çıkar. Çok fazla yalanırsa tükürük bile dudakları kurutabilir ve iltihaplandırabilir. Nedeni bulunmalı ve önlemeye çabalanmalıdır. Reçetesiz satılan ilaçlar ve kremler genellikle semptomları hafifletmek için yeterlidir. Topikal steroidler gibi reçetesiz satılan alerji ilaçları iltihabı ve şişliği azaltmaya yardımcı olabilir. Eğer daha şiddetliyse, bir doktor tarafından oral steroid reçete edilebilir.
Böcek Isırması veya Sokması![Yüzünüzün Şişmiş Görünmesinin Nedenleri]()
Bu küçük yaratıkların (arılar, eşek arıları, örümcekler) ısırıkları ya da sokmaları cildi iltihaplandırabilir, tahriş edebilir, acı verebilir. Bu durum genellikle birkaç saat veya birkaç gün içinde iyileşir. Alerjik bir reaksiyon bazen ısırılan yerin uzağında şişliği kötüleştirebilir. Şişlik bazı durumlarda nefes almayı zorlaştırır ve acil bakım gerektiren anafilaksi adı verilen ciddi bir yanıtın işareti olabilir.
Güneş Yanığı
Güneş ışınları kişilerin terden sırılsıklam hissetmesine neden olmasa bile ciltte yanığa neden olabilir. Günlük aktivitelerden dolayı kişilerin ultraviyole ışığa maruz kalma süresi artabilir. Bazı insanların yüzündeki cilt doğrudan güneş ışığında sadece 15 dakikada yanabilir. Ağrılı, kuru, kaşıntılı cilt ile birlikte ciddi güneş yanıkları yüzün şişmesine ve kabarmasına neden olabilir. Baş ağrısı, baş dönmesi ve mide bulantısı bile yaşanabilir. Bu nedenle şapka ve koruyucu giysiler giyilmeli, SPF’si 30 veya daha yüksek güneş kremi kullanılmalı ve günün en parlak saatlerinde güneşten uzak durulmalıdır. Güneş yanığı olan bir kişi cildini yatıştırmak ve nemlendirmek için hafif bir nemlendirici losyon uygulamalıdır. Yanık rahatsız ediciyse veya birkaç gün içinde düzelmezse, profesyonel tedavi için bir dermatologa gidilmelidir.
Sinüs Enfeksiyonu
Genellikle soğuk algınlığı ile başlar. Soğuk algınlığı, bakterilerin sinüsleri (gözler arasındaki, alnın, burnun ve elmacık kemiklerinin arkasındaki içi boş, hava dolu boşluklar) enfekte etmesini kolaylaştırır. Sinüslerin zarları iltihaplanırsa veya enfekte olursa mukusla tıkanabilirler. Tıkalı bir burun en belirgin semptomudur. Bu tıkanıklığın neden olduğu basınç, gözlerin etrafında donuk bir ağrıya, burundan yeşilimsi sarı akıntıya, şiddetli baş ağrılarına neden olur. Burnun, yanakların, gözlerin ve alnın çevresinde ağrı ve şişlik olabilir, kişi eğildiğinde daha da kötüleşebilir. Doktorlar ağrı kesici ilaçlar ve bazen antibiyotiklerle tedavi edilmesine yardımcı olabilir. Enfeksiyona çoğu zaman bir virüs neden olur. Virüs enfeksiyonları için antibiyotiğe gerek yoktur. Dinlenmeye odaklanılmalı, bol sıvı tüketilmeli ve reçetesiz satılan bir antihistaminik denenmelidir.
Apseli Diş
Çatlak veya oyuk bir dişe veya tedavi edilmemiş bir çürüğe sahip olmak, bakterilerin dişin pulpasına (yumuşak iç kısımlarına) gizlice girmesine ve çoğalmalarına izin verebilir. Apse (enfeksiyon), diş veya diş etlerinin çevresinde irin toplanmasına, kötü bir diş ağrısına ve çene hattında bir miktar şişliğe neden olabilir. Diş hekimi antibiyotik reçete edebilir ve enfekte olmuş siniri çıkarmak için kanal tedavisi yapmak zorunda kalabilir. Bu arada ağzı tuzlu su ile çalkalamak ve reçetesiz satılan bir ağrı kesici kullanmak kişiyi rahatlatabilir.
Hipotiroidi
Boğazda, adem elmasının altında, soluk borusunun ön kısmında yer alan kelebek şeklindeki tiroid bezi, metabolizmayı ve vücut ısısını düzenleyen bir hormon salgılar. Bu hormon çok az üretiliyorsa (hipotiroidi) metabolik değişiklikler deri altı dokularının büyümesine neden olabilir. Kişi ayrıca soğuk ve halsiz hisseder, cildin kuru olduğu veya kadınlarda adet dönemlerinin düzensizleştiği de fark edilebilir. Doktor basit bir kan testi ile durumu tespit edip gerekirse ilaç yazabilir.
Preeklampsi
Hamile bir kadını yüzünün, ellerinin veya ayaklarının aniden şişmesi ciddi bir durumun işareti olabilir. Ayrıca baş ağrısı, mide bulantısı, nefes almada zorluk veya karın ağrısı olabilir. Gebeliğin yaklaşık 20. haftasında başlar ve kan basıncında artışa neden olur. Belirtiler fark edildiğinde hemen doktora bildirilmelidir. Organlara (genellikle karaciğer veya böbreklere) zarar verebilir ve anne karnındaki bebek için de risklidir.
Selülitis![Yüzünüzün Şişmiş Görünmesinin Nedenleri]()
Bakteriler cildin alt katmanlarını enfekte edebilir. Selülitis, deri altındaki yağ dokunun portakal kabuğu gibi pürüzlü görünümünden (selülit) farklı bir durumdur. Selülitis, yüzün (veya vücuttaki herhangi bir yerin) hızla şişmesine, sıcak ve kırmızı olmasına neden olabilen bakteriyel bir cilt enfeksiyonudur. Çocuklarda en çok yüz ve boyunda görülür. İlk işaret genellikle sıcak ve dokunmaya duyarlı kırmızı ve şişmiş cilttir. Üşüme, ateş ve bazen mide bulantısı, uyuşukluk, düşünme güçlüğü yaşanabilir. Ciltte kırmızı renkli çizgiler, şişlikler veya yaralar görülebilir. Bu belirtiler gelişirse ve özellikle şişlik yayılırsa hemen tıbbi yardım alınmalıdır çünkü tedavi edilmezse ölümcül olabilir. Tedavisi çok zor değildir, bir haftalık antibiyotik tedavisi iyileşmeyi sağlayabilir.
Kabakulak
Son derece bulaşıcı bir hastalıktır. Kabakulak olanlarda yanaklardaki şişliğe ek olarak baş ağrısı, ateş ve kas ağrıları yaşanabilir. Doktor bu durumu bir tükürük bezi veya kan testi ile doğrularsa hastanın tek seçeneği beklemektir. Çoğu vaka birkaç hafta içinde iyileşir.
Pembe Göz (Konjonktivit)
Şişlik göz çevresine odaklanmışsa, konjonktivit (pembe göz) denilen kötü bir enfeksiyon veya göz kapaklarını kaplayan zarın iltihabı söz konusu olabilir. Konjonktivitin çoğu virüslerden kaynaklanır, ancak alerjiler, bakteriler ve hatta kontakt lensler tarafından da tetiklenebilir. Şişmeye ek olarak, kızarıklık, göz yaşarması veya gözlerde kaşıntı oluşabilir. Pembe göz tedavisi nedenine bağlıdır çünkü viral veya bakteriyel bir enfeksiyon olabilir. Viral konjonktivit tipik olarak, rahatlama için soğuk kompresler ve yapay gözyaşları dahil olmak üzere destekleyici terapi ile tedavi edilir. Bakteriyel konjonktivit için antibiyotikli göz damlası gerekir.
Rosacea (Gül Hastalığı)
Rosacea varsa (kişi bunu bilse de bilmese de), belirli tetikleyiciler alevlenmeye yol açabilir. Sıcak hava, baharatlı yiyecekler, alkol ve hatta duygusal stres yüzün kızarmasına, yanmasına ve hatta şişmesine neden olabilir. Nazik bir temizleyici, nemlendirici ve günlük güneş kremi uygulaması rosacea semptomlarını kontrol altında tutmaya yardımcı olabilir. Dermatolog ayrıca, durumla ilgili iltihabı sakinleştirmeye yardımcı olabilecek bir krem veya hap da verebilir.
Cushing Sendromu
Kortizol bir stres hormonudur ancak aynı zamanda kan basıncını, kan şekerini ve bir dizi başka şeyi düzenlemeye yardımcı olur. Bu hormon adrenal bezler (böbreküstü bezleri) tarafından uzun süre, çok fazla pompalandığında, yuvarlak, ay şeklinde bir yüz (aydede yüzü), kolayca morarabilen bir cilt ve daha kalın veya daha fazla vücut kılları ile karakterize bir durum olan Cushing sendromuna yol açabilir. Ayrıca karında ve boyunda daha fazla yağ, daha zayıf kaslar ve morumsu veya pembe çatlaklar olabilir. Cushing sendromu kadınları erkeklerden neredeyse üç kat daha sık etkiler ve genellikle steroidli ilaçlar kullanan kişilerde ortaya çıkar. Cushing sendromu tedavi edilmediği takdirde diğer tıbbi sorunların yanı sıra kalp krizi, felç ve tip 2 diyabete yol açabilir. Kortizol seviyesini düşüren ilaç kullanımı ile, soruna bir tümör neden oluyorsa ameliyatla, kemoterapi veya radyasyon uygulamasıyla tedavi edilebilir.
Superior Vena Kava Sendromu![Yüzünüzün Şişmiş Görünmesinin Nedenleri]()
Akciğer kanseri, Hodgkin dışı lenfoma veya göğse yayılan diğer kanserler olmadıkça bu olası değildir. Superior vena kava, kanı baş, boyun ve göğüsten kalbe taşıyan bir damardır. Genellikle bir kanser tarafından bloke edilirse, buna superior vena kava sendromu denir. Yüz, kollar, boyun ve üst beden sıklıkla şişer. Ayrıca kişi daha fazla öksürmeye başlayabilir ve nefes almakta zorluk çekebilir. Böyle bir durumda hemen doktora ulaşılmalıdır. Nefes almakta güçlük çekiliyorsa 112 aranmalıdır.
Kaynakça:
https://www.webmd.com/allergies/ss/slideshow-swollen-face
https://www.womenshealthmag.com/health/a19906900/reasons-your-face-is-swollen/
https://www.medicalnewstoday.com/articles/puffy-face-in-the-morning#treatments
https://www.uzmandoktor.net/yuz-sismesi
Yazar: Müşerref Özdaş