Soğuk havalar gelmesiyle grip nezle soğuk algınlığı gibi hastalıklar gün yüzüne çıkmaya başladı. Ve dolayısıyla da bunlar birlikte insanların aklında ne yiyeceğiz bu virüsü nasıl yeneceğiz gibi sorular da oluştu. Yıllardan beri süre gelen bir duyumda grip olduğumuzda istirahat edip bol bol c vitamini içeren besinler yani portakal limon gibi turunçgilleri tüketmemiz gerektiği söylenir. Aslında bu bilginin ana kaynağının ne olduğunu bilmeyiz.
C vitaminin ortaya çıkmasında önemli olan bir diğer nokta da eksikliğinin görülmesidir. Elbette eksikliğini yaşamadan gerekli olduğunu anlamamız pek mümkün değildir. Tarih olaylarına göz attığımızda 1200’lü yıllarda yapılan haçlı seferlerinde Avrupa’da yağın görülen c vitamini eksikliğinde sıklıkla karşılaşılan skorbüt hastalığı görülüyordu. Bu hastalık haçlı savaşlarında da Avrupa’daki askerlerin eklem ağrısı damak şişmesi diş eti çekilmesi gibi problemler yaşamış ve bir kısmı da hayatını kaybetmiştir. Önemli keşif gezilerinde kaptanlar gemilere genelde temel ihtiyaçları almış fakat c vitaminin gerekli olduğunu bilemedikleri için c vitamini almadan keşif gezileri yapmaya başlamışlar. Tabi ki bahsettiğim durum 1519 da Macellan’ın güney Amerika keşfini yaptığı gezidir. Keşiften dönüldüğünde mürettebatın %80 i c vitamini eksikliğinden dolayı kaybedilmiştir. 1920 li yıllarda İngiliz biyokimyacı Drummond yaptığı çalışmalarda eksikliğinde görülen skorbüt hastalığının giderilmesi için c vitaminin (askorbik asit) i kullanmış. Gözlemlere göre de eksikliğinde oluşan durum ortadan kalkmıştır.
C Vitamini Nedir?
Suda çözünebilme özelliği olan c vitamini vücut tarafından üretilemez. Dışarıdan alınması gereklidir. Bağışıklık sisteminin güçlenmesinde dokuların yenilenmesinde önemli bir rolü bulunan c vitamini demirin de emilimini kolaylaştırır. Kemik, deri damar gibi dokuların oluşumu korunması ve yenilenmesinde önemli bir konuma sahiptir.
Günlük Alınması Gereken C Vitamini Dozu Nedir?
Vücutta depolanamayan C vitamininin günlük olarak alınması gerekir. Ancak alınması gereken miktar yaşa ve cinsiyete göre farklılık gösterir. 1-3 yaş aralığındaki çocuklarda günlük C vitamini ihtiyacı 15 mg iken 9-13 yaş aralığındaki kişilerde günlük doz 45 mg’dir. 14-18 yaş arası adölesan bireylerde erkeklerin 75 mg, kızların ise 65 mg C vitamini alması gerekmektedir.. Yetişkin erkeklerde günlük olarak alınması gereken C vitamini dozu yaklaşık 90 mg’dir. Kadınlarda ise yaklaşık 75 mg’dir. Sigara ve alkol tüketen bireylerin günlük C vitamini ihtiyacı sigara ve alkol tüketmeyen bireylere göre daha fazladır. Gebe kadınların 85 mg, emziren annelerin ise günlük olarak 120 mg C vitamini alması önerilir.
C Vitamini Ne için Kullanılır?![Soğuk Algınlığının Düşmanı C vitamini]()
Portakal, domates limon, çilek, Kivi, kavun, ananas, kırmızı biber, maydanoz, ıspanak, lahana, brokoli, karnabahar gibi meyve ve sebzelerde yüksek oranda C vitamini bulunur. Vücudun temel ihtiyaçlarının belirli bir bölümünün karşılanmasında önemli bir yere sahip olan C vitamini, kişinin bazı hastalıklardan korunmasında etkilidir. C vitaminin vücuda alınması kadar dengeli ve düzenli beslenme, günlük C vitamini ihtiyacının karşılanması için son derece önemlidir. C vitamini; kemik, kıkırdak, kas, damar, ve deri gibi dokularının oluşturulmasında önemlidir. Demir emiliminde önemli bir rol oynar. Serbest radikaller olarak tanımlanan, dokulara zararlı olabilecek moleküllerle vücudun savaşması ve hücrelerin korunması için son derece elzemdir.
Ancak günümüzde C vitaminini besinlerden almak oldukça zordur. Meyve ve sebzelerin besin içerikleri; toprağı tüketen çiftçilik yöntemleri, besinlerin aşırı derecede işlem görmesi, bazı depolama ve pişirme yöntemleri sebebiyle ciddi şekilde azalmaktadır.
C Vitamininin Faydaları Nelerdir?
C vitamininin başlıca yararları şu şekildedir:
C vitamini antioksidan kaynağıdır.
Antioksidanlar, hücreleri korumak ve serbest radikalleri stabilize eder. Sonuç olarak C Vitamini, E Vitamini ve Beta karoten alımı vücut sağlığının korunmasına yardım eder.
Yapılan araştırmalar, C vitamini tüketen bireylerin kandaki antioksidan seviyesini % 30’a kadar artırabileceğini göstermektedir.
C vitamini kan basıncını düşürür.
C vitamini suda çözünen bir vitamin olduğundan, böbreklerin vücuttan daha fazla sodyum ve su atmasına neden olan bir idrar söktürücü gibi çalışmaktadır. Bu durum da damarların çeperlerini gevşeterek kan basıncı seviyelerinin düşmesini sağlar.
C vitamini bağışıklık sisteminin güçlendirilmesine yardımcıdır.
C vitamini bağışıklık sistemini korur, alerjik reaksiyonların şiddetini azaltır ve vücudun enfeksiyonlara karşı korunmasında görev yapar.
C vitamini sağlıklı cilt ve güçlü saçlar için önemlidir.
C vitamini alımı cildin kuruluğunu azaltılmasına yardımcıdır. Cildine nem sağlar. Askorbik asit ciltteki suyu tutar ve cildin kuru ve yağlı görülmesini engeller.
Yaraların iyileşmesine yardımcıdır.
Cilt, kas ve diğer dokularda bulunan C vitamini, vücudun kolajen üretmesine yardımcı olur. C vitamini eksikliği olan kişilerin vücutlarında yaraların onarılması daha yavaş olabilmektedir. C vitamini, kolajen oluşumunu aktifleştirerek yaraların hızlı onarılmasına yardımcı olan askorbik asidi bulundurur. C vitamini ve E vitamininin bası yaraları ve yanıklar için diğer oral tedavilerle kombinasyonu hızlı iyileşmeye yardımcı olur.
Enflamasyonu azaltmaya yardımcıdır.
C vitamini; kızarıklık ve tahriş gibi enflamasyon semptomlarını azaltmaya yardımcı olan bir vitamindir.
C vitamini alerjilerin hafifletilmesine yardımcı olur
Özelikle bahar aylarında bireylerdeki alerji durumları artış gösterir. C vitamini vücuttaki histamini azaltır. C vitaminini belirli miktarlarda almak bahar aylarında artan alerjilerin de hafiflemesine yardımcı olabilmektedir.
Bazı Gıdalardaki C Vitamini İçeriği Tablosu
Tablo: Seçilmiş Gıdaların C Vitamini İçeriği
Gıda Porsiyon başına miligram (mg) Yüzde (%) DV*
Kırmızı biber, tatlı, çiğ, ½ su bardağı 95 106
Portakal suyu, ¾ su bardağı 93 103
Portakal, 1 orta 70 78
Greyfurt suyu, ¾ su bardağı 70 78
Kivi, 1 orta boy 64 71
Yeşil biber, tatlı, çiğ, ½ su bardağı 60 67
Brokoli, pişmiş, ½ su bardağı 51 57
Çilek, taze, dilimlenmiş, ½ su bardağı 49 54
Brüksel lahanası, pişmiş, ½ su bardağı 48 53
Greyfurt, ½ orta 39 43
Brokoli, çiğ, ½ su bardağı 39 43
Domates suyu, ¾ su bardağı 33 37
Kavun, ½ su bardağı 29 32
Lahana, pişmiş, ½ su bardağı 28 31
Karnabahar, çiğ, ½ su bardağı 26 29
Patates, pişmiş, 1 orta boy 17 19
Domates, çiğ, 1 orta boy 17 19
Ispanak, pişmiş, ½ su bardağı 9 10
Yeşil bezelye, dondurulmuş, pişmiş, ½ su bardağı 8 9
C Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
C vitamini eksikliği belirtileri ;
• Diş eti iltihabı-Skorbüt
• Yaraların iyileşmesini yavaşlaması
• Saç diplerindeki Kuruluk
• Enfeksiyonlarda ağırlaşma durumu
• Bağışıklık sisteminin zayıflaması
• Ağrılı ve şişmiş eklem bölgeleri
Gereğinden Fazla Alınan C Vitamininin Yan Etkileri Nelerdir?
C vitamini fazla alındığında çeşitli yan etkilere yol açabilir. Fazla C vitamini alımı aşağıdakileri de içeren bazı yan etkilere neden olabilir:
• Bulantı, kusma ve ishal
• Göğüste ağrılı yanma hissi
• Mide krampları veya şişkinlik
• Yorgunluk, uyku hali veya bazen uykusuzluk
• Baş ağrısı
• Cilt kızarması
Diğer yandan bazı insanlarda, C vitamini takviyeleri, özellikle yüksek dozlarda alındığında böbrek taşlarının oluşumuna neden olabilir. Önemli olan takviyelerle değil besinlerle c vitaminini karşılamaktır.
C Vitamini Takviyesine İhtiyacım Var mı?
Pandeminin de olmasıyla birlikte bireylerin takviye kullanımı oldukça artmıştır. Bu artış bilinçsiz bir vitamin takviyesi kullanımına neden olmaktadır.
Yapılan araştırmalarda da vitaminleri vitamin haplarından ziyade doğal besin kaynaklarından almanın daha iyi olduğu görülmüştür. Çeşitli fizyolojik ve patolojik (Ateş, ishal, travma…vs) durumlar, çevresel faktörler (İklim, coğrafi bölge) ve ilaç tedavileri vitamin gereksinimini artırabilir. Bu nedenle C vitamini alımında eksiklik düşünülüyorsa doktor önerisiyle C vitamini takviyesi alınabilir.
Çocuğunuzda C Vitamini Eksikliği Olup Olmadığını Nasıl Anlarsınız?
C vitamini eksikliği; şiddetli bağırsak emilim bozukluğu veya C vitamini kaynaklarından kaçınan kötü beslenme alışkanlıklarına sahip değilseniz çocuklarda ve yetişkinlerde çok nadiren görülen vitamin eksikliğidir. C vitamini eksikliğinden kaynaklanan asıl durum çok nadir görülen skorbüt hastalığıdır. Skorbüt hastalığı olan kişilerde ciltte küçük kahverengi lekeler cildin pürüzlenmesi, diş etlerinde kalınlaşma ve mukoz zarlarda kanama olabilir
Kaynakça:
https://www.365gun.com/saglik-dostum-eczacim/tarihten-gunumuze-c-vitamini#:~:text=1920’lerde%20%C4%B0ngiliz%20biyokimyac%C4%B1%20Drummond,biri%20olarak%20hayat%C4%B1m%C4%B1zdaki%20yerini%20ald%C4%B1.&text=C%20vitamini%20v%C3%BCcudumuzda%20%C3%BCretilmeyen%20bir%20vitamindir.
1. https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminC-HealthProfessional/
https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberi/c-vitamini-faydalari-nelerdir#c-vitamini-faydalari-nelerdir
https://www.acibadem.com.tr/ilgi-alani/c-vitamini/#genel-tanitim
https://www.medicalpalace.com.tr/tr/c-vitamini-124
Yazar: Yasemin Özcan
guzel sıte olmus tebrık ederım