Cinsel saldırı, mağdurlar, yakınları ve genel olarak toplum üzerindeki etkisi nedeniyle tüm dünyada ciddi bir suç olarak kabul edilmektedir. Cinsel suçların soruşturulması, kanıtların belirlenmesi, kurtarılması, paketlenmesi ve analizine odaklanan bir grup multidisipliner adli tıp uzmanını gerektirir. Bu belge genel tavsiyeleri açıklar ve karar verme süreci, cinsel saldırılarda toplanan kanıtların, özellikle mağdurlardan, faillerden ve suç mahallerinden gelen biyolojik nitelikteki kanıtların kurtarılması ve analizi için gereklidir.
Biyolojik kanıtı tanımlamak için uygun araçların kullanılması, adli araştırmacıların kanıtları kurtarmak ve uzmanlaşmış laboratuvarlara iletmek için karar vermelerine yardımcı olur. Ayrıca, varsayımsal veya doğrulayıcı yöntemleri kullanmalarına izin verdiği için araştırmanın başarısında kilit bir unsurdur. Ek olarak, mikroskobik tekniklerin ve genetik floresan hibridizasyonunun kullanımı, hücresel düzeyde bileşenleri seçip izole ederken doğru çalışmaya izin verir. Böylece failin kimliğini belirleyen bir genetik profil elde etme olasılıklarını artırır. Cinsel saldırı vakalarında biyolojik kanıttan genetik profillerin elde edilmesi, farklılaştırılmış genetik profillerinin elde edilmesi için hücrelerin ayrılması için tasarlanmış DNA ekstraksiyon tekniklerinin kullanılmasını gerektirir.
Adli soruşturmada kısa tandem tekrarların (STR) kullanılması, uzun yıllardır insan kimliğinin kilit bir unsuru olmuştur. Mitokondriyal DNA (mtDNA) ve tek nükleotid polimorfizm (SNP) analizi ve varyantları gibi diğer teknikler, diğer yöntemler yetersiz kaldığında ek bilgi sağlayarak bir profil elde etme olasılığını genişletir. DNA metilasyon analizi, mikroRNA’lar ve mikroorganizmaların genom dizilimi, ceza soruşturması için bilimsel bilgi sağlar. Yeni nesil dizilemenin gelişimi, bireylerin coğrafi kökenini belirleme, tıpkı fenotipik ifadenin genetik belirteçlerinin görünür dış özellikler (boy, kellik, göz renk, cilt ve saç), cezai soruşturma için yardım sağlarlar. Cinsel saldırı soruşturmalarından elde edilen bilgileri kaydeden veri tabanlarının uygulanması ve kullanılması, ortaya çıkan bilgilerin karşılaştırılmasını kolaylaştırmak için gerekli bir araçtır. Bu nedenle fail profillerinin ve doğası gereği bu tür veri tabanlarından farklı olan diğer genetik profillerin girilmesi veya silinmesine yönelik parametrelerin belirlenmesi, cezai soruşturma süreçlerinde kullanılmak üzere her ülkenin mevzuatında yer almalıdır.
Olay Yeri İncelemesi ve Biyolojik Kanıtların Kurtarılması
Genel muayene
Araştırmacılar, suç mahallini incelemeye başlamadan önce, ayakkabı izi, iz delili vb. gibi değerli ve kırılgan delillerin kaybolmasını veya yok edilmesini önlemek için ortam hakkında mümkün olduğunca fazla bilgi toplamalıdırlar. Temizlik sırasında saldırgan tarafından kondom gibi diğer unsurların atılabileceği zemin, kilimler, banyo, yatak takımı ve çöp kutuları, gerekirse denetim mahalleye kadar genişletilmelidir.
Cinsel temas belirtilerini ararken, araştırmacı, çıplak gözle gözlem yoluyla kanıtları belirleyebilir. Bununla birlikte, temas kanıtının genellikle görünür olmadığını vurgulamak uygundur. Biyolojik kanıtın bu unsurları, ışık absorpsiyonu (kan) veya floresan emisyonları (meni, tükürük ve idrar) gibi doğal özelliklerinden dolayı tespit için adli ışık kaynaklarının kullanılmasını gerektirir. Bu yöntem basit, varsayımsal ve tahribatsız bir testtir.
Adli ışık kullanımıyla kanıt tespit edilmediğinde, lifleri gözlemlemek, yıkanmış kan lekelerini, düşük ışık veya büyüteçleri tespit etmek için Bluestar gibi teknikler kullanmak ve olabilecek malzeme filtreleri içinde yer alan vakum makinelerini kullanmak gerekir.
Olay yerinde kanıtların toplanması
Bir cinsel saldırı araştırmasında, mağdurda veya suç mahallinde bırakılan olası biyolojik kanıt kaynağının belirlenmesi gerekir. Örneğin prezervatifler, nesneler veya tekstiller üzerindeki vücut sıvıları, şişeler, sigara izmaritleri ve saçlar gibi. Taşınabilir kanıtlar paketlenerek laboratuvara gönderilir. Biyolojik kanıt taşınabilir olmayan nesnelerdeyken, aynı noktadan hafifçe geçirilen ve aynı noktadan döndürülen kuru veya hafif nemli bir bezin kullanılması (temizleme yöntemi) kurtarma için yeterlidir. Islak kanıt olması durumunda, DNA’nın degradasyonuna neden olan mikroorganizmaların üremesi ile biyolojik kanıtın zarar görmesini önlemek için bunların kurutulmasına özen gösterilmelidir.
DNA tiplemesinin başarısı, kanıt niteliğindeki bir maddeden geri kazanılan hedef materyal miktarı ile ilgilidir. Absorpsiyon ve adsorpsiyon, sırasıyla biyolojik kanıt toplama ve daha sonra ekstraksiyon işlemi sırasında hücreleri veya DNA’yı serbest bırakma kapasitesi ile ilgili iki özelliktir. Sentetik çubuklar, ekstraksiyon işlemi sırasında daha fazla hücre veya DNA salgılar. Ve pamuklu çubuklara kıyasla 2,5 kata kadar daha fazla allel verir, çünkü DNA kısımları liflerde hapsolur.
Kanıt kurtarma için kullanılan farklı tasarım, şekil ve boyuttaki swablar ticari olarak mevcuttur. Hepsi yüksek emici özelliklere sahiptir. Dokunulan (iz) kanıtın geri kazanılması için çift sürüntü yönteminin kullanılması önerilir. Bu teknik, DNA profilleri elde etme olasılığını artırır. Bununla birlikte, pamuklu çubukların kullanımı iz kanıt olarak önerilmemektedir.
Mağdur ve fail hakkında kanıtların toplanması
Bir cinsel saldırı rapor edildiğinde, yetkililer tıbbi bir görüşme ve kanıt elde etmek için muayene talep ederler. Görüşme sırasında, uzmanın cinsel saldırganlığın türünü yani penis-vajinal tecavüz, oral, çiftleşme, cinsel ilişki, yabancı cisimlere giriş veya dijital penetrasyon belirler. Kişisel hijyen ve olaydan sonra geçen süreyi belgelemesi gerekir ve bu bilgiler, gerçekleştirilecek örneklemenin türünü gösterir. Ek olarak, denetçi saldırganlıkla ilişkili unsurları(örneğin ısırıklar ve vücut sıvıları arayacak ve bunlar yaralanma veya atak belirtileri gösteren anatomik bölgelerden elde edilir.
Cinsel saldırı soruşturmasındaki kanıtlardan biri de şüpheli ya da faildir. Delillerin potansiyel olarak şüpheliden mağdura aktarılabileceği bilinmektedir. Bu nedenle, cinsel saldırı ile ilgili temasın türüne bağlı olarak, şüphelinin vücudu aslında daha iyi bir kanıt niteliğinde kanıt kaynağı olabilir. Mağdur ve fail hakkında depolanan biyolojik kanıtlar hızla kötüleşir, bu nedenle, mümkün olan en kısa sürede toplanması gerekir.
Kaynakça:
evawintl.org/Library/DocumentLibraryHandler.ashx?id=752
dps.texas.gov/CrimeLaboratory/storageBioEvidence.htm
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu