Göz de yaşanan ağrı, şişme, kaşıntı veya kızarıklık durumları, muhtemelen bir göz enfeksiyonundan kaynaklanmaktadır. Göz enfeksiyonları nedenlerine göre viral, bakteriyel veya mantar olarak üç spesifik kategoriye ayrılmaktadır ve her biri farklı şekillerde tedavi edilmektedir. Göz enfeksiyonları kolay fark edilmektedir, bu nedenle hızlı bir şekilde tedavi olmak mümkündür. En yaygın sekiz göz enfeksiyonu hakkında bilinmesi gerekenler, sebepleri ve tedavileri bu makale de yer almaktadır.
Konjonktivit/Pembe Göz
Bulaşıcı konjonktivit veya pembe göz, en yaygın göz enfeksiyonlarından biridir. Göz küresini çevreleyen en ince zar olan konjonktivada ki kan damarlarına bakteri veya virüs bulaştığında oluşmaktadır. Sonuç olarak, gözler pembe veya kırmızı olmaktadır ve iltihaplanmaktadır. Ayrıca yüzme havuzlarında alerjiler veya klor gibi kimyasallara maruz kalmaktan da kaynaklanabilmektedir. Bakteri veya virüsün neden olduğu konjonktivit son derece bulaşıcıdır. Enfeksiyon başladıktan iki hafta sonra hala yayılabilmektedir. Bazı semptomlardan herhangi birini not etmek ve tedavi için en kısa zamanda uzman bir doktora görünmelidir. Bu semptomlar aşağıdaki gibidir:
• Gözlerde kırmızımsı veya pembemsi renk tonu
• Uykudan uyanıldığında gözlerden sulu akıntı
• Gözlerde kaşıntı veya sürekli bir şey varmış gibi hissetmek
• Özellikle sadece bir gözde normalden daha fazla gözyaşı üretmek
Konjonktivit tipine bağlı olarak tedavi şekilleri farklılık göstermektedir ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Bakteriyel: Gözlerdeki bakterileri öldürmeye yardımcı olmak için antibiyotik göz damlaları, merhemler veya oral ilaçlar. Kişi antibiyotiklere başladıktan sonra, semptomlar birkaç gün içinde kaybolmaktadır.
• Viral: Viral konjonktivitin tedavi bulunmamaktadır ve semptomlar 7 ila 10 gün sonra geçmektedir. Rahatsızlığı gidermek, elleri sık sık yıkamak ve başkalarıyla temastan kaçınmak için gözler temiz, ılık, ıslak bir bez uygulanmalıdır.
• Alerjik: Difenhidramin (Benadryl) veya loratadin (Claritin) gibi tezgah üstü (OTC) antihistaminikler alerji semptomlarını hafifletmeye yardımcı olmaktadır. Antihistaminikler göz damlası olarak alınmaktadır ve anti-enflamatuar göz damlaları da semptomlara yardımcı olmaktadır.
Keratit
Bulaşıcı keratit, kornea enfekte olduğunda ortaya çıkmaktadır. Kornea, göz bebeğini ve irisi örten şeffaf bir tabakadır. Keratit, bir enfeksiyondan (bakteriyel, viral, fungal veya parazitik) veya göz yaralanmasından meydana gelmektedir. Keratit, korneanın şişmesi anlamına gelir ve her zaman bulaşıcı olmamaktadır. Keratitin bazı belirtileri vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Göz de kızarıklık ve şişme
• Göz ağrısı veya rahatsızlığı
• Normalden daha fazla gözyaşı üretmek veya anormal akıntı
• Göz kapakları açılıp kapatıldığında ağrı veya rahatsızlık
• Bazı görme kaybı veya bulanık görme
• Işık hassasiyeti
• Göz de bir şey sıkışmış hissi
Bazı durumlarda keratit geliştirme olasılığı daha yüksektir ve bu durumlar aşağıdaki gibidir:
• Kontakt lens kullanımı
• Bağışıklık sistemi etkileyen başka bir durum veya zayıf bağışıklık sistemi
• Nemli ve sıcak iklimde yaşama
• Mevcut bir göz durumu için kortikosteroid göz damlaları kullanılması
• Gözün, özellikle göze girebilecek kimyasal madde içeren bitkiler tarafından yaralanma
Kişi herhangi bir keratit belirtisi fark ederse, enfeksiyonu durdurmak için en kısa zamanda doktora gitmelidir. Keratit için bazı tedavileri içermektedir ve bu tedaviler aşağıdaki gibidir:
• Bakteriyel: Antibakteriyel göz damlaları genellikle birkaç gün içinde bir keratit enfeksiyonunu temizlemektedir. Oral antibiyotikler tipik olarak daha şiddetli enfeksiyonları tedavi etmek için kullanılmaktadır.
• Mantar: Keratitine neden olan mantar organizmalarını öldürmek için antifungal göz damlası veya ilaca ihtiyaç duyulmaktadır ve ayrıca bu haftalar ila aylar sürebilmektedir.
• Viral: Bir virüsü yok etmenin bir yolu yoktur. Oral antiviral ilaçlar veya göz damlaları, birkaç gün ila bir hafta içinde enfeksiyonu durdurmaya yardımcı olmaktadır. Viral keratit semptomları daha sonra tedavi ile bile geri dönebilmektedir.
Endoftalmi
Endoftalmi, bakteriyel veya fungal bir enfeksiyondan kaynaklanan gözün iç kısmının ciddi iltihaplanmasıdır. Ayrıca Candida mantar enfeksiyonları endoftalminin en yaygın nedenidir. Bu durum, nadir olmasına rağmen, katarakt cerrahisi gibi bazı göz ameliyatlarından sonra ortaya çıkmaktadır. Hatta gözün bir nesneye nüfuz ettikten sonra da oluşmaktadır. Özellikle ameliyattan veya göz yaralanmasından sonra dikkat edilmesi gereken bazı belirtiler bulunmaktadır. Bu belirtiler aşağıdaki gibidir:
• Hafif ila şiddetli göz ağrısı
• Kısmi veya tam görme kaybı
• Bulanık görüş
• Göz ve göz kapaklarında kızarıklık veya şişme
• Göz irin veya akıntı
• Parlak ışıklara duyarlılık
Tedavi, enfeksiyona neyin neden olduğuna ve ne kadar şiddetli olduğuna bağlıdır. İlk olarak, enfeksiyonu durdurmak için özel bir iğne ile doğrudan göze enjekte edilen antibiyotiklere ihtiyaç duyulmaktadır. Enflamasyonu hafifletmek için bir kortikosteroid çekimi de alınabilmektedir. Göze bir şey girmiş ve enfeksiyona neden olmuşsa, derhal çıkarmak gerekmektedir. Bu durumlarda acil tıbbi yardım alınmalıdır ve asla nesneyi kişi gözünden kendisi çıkarmaya çalışmamalıdır. Antibiyotikler ve nesne çıkarıldıktan sonra semptomlar birkaç gün içinde düzelmeye başlamaktadır.
Blefarit
Blefarit göz kapaklarının iltihaplanmasıdır ve cilt gözlerini kaplamaktadır. Bu tip iltihaplanma genellikle kirpiklerin tabanındaki göz kapağı derisinin içindeki yağ bezlerinin tıkanmasından kaynaklanmaktadır. Blefarit bakterilerden kaynaklanmaktadır ve bazı belirtiler içermektedir. Bu belirtiler aşağıdaki gibidir:
• Göz veya göz kapağı kızarıklığı, kaşıntı, şişme
• Göz kapağı yağlılığı
• Gözlerde yanma hissi
• Gözlerde bir şey sıkışmış gibi hissetme
• Işığa duyarlılık
• Normalden daha fazla gözyaşı üretmek
• Kirpiklerde veya gözlerin köşelerinde kabuklanma
Bazı durumlarda blefarit gelişme olasılığı daha yüksektir ve bu durumlar aşağıdaki gibidir:
• Kafa derisinde veya kaşlarda kepek oluşumu
• Göz veya yüz makyajına alerji olduğunda
• Düzgün çalışmayan yağ bezleri olduğunda
• Kirpiklerde bit veya akar olduğunda
• Bağışıklık sistemini etkileyen bazı ilaçlar alındığında
Blefarit bazı tedavi seçenekleri vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Göz kapaklarını temiz suyla temizlemek ve şişliği hafifletmek için göz kapaklarına sıcak, ıslak, temiz bir havlu uygulamak
• İnflamasyona yardımcı olmak için kortikosteroid göz damlası veya merhem kullanmak
• Gözleri nemlendirmek ve kuruluktan kaynaklanan tahrişi önlemek için yağlayıcı göz damlası kullanmak
• Göz ilaçlarına uygulanan oral ilaçlar, göz damlası veya merhem olarak antibiyotik almak
Arpacık
Arpacık hordeolum olarak da adlandırılmaktadır, göz kapaklarının dış kenarlarındaki bir yağ bezinden gelişen sivilce benzeri bir yumrulardır. Bu bezler ölü cilt, yağlar ve diğer maddelerle tıkanmaktadır ve bakterilerin bezde aşırı büyümesine izin vermektedir. Ortaya çıkan enfeksiyon bir arpiye neden olmaktadır. Bazı semptomları bulunmaktadır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Acı veya hassasiyet
• Kaşıntı veya tahriş
• Şişme
• Normalden daha fazla gözyaşı üretmek
• Göz kapakların çevresindeki kabuk
• Artan gözyaşı üretimi
Arpacık için bazı tedaviler seçenekleri bulunmaktadır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Günde birkaç kez 20 dakika boyunca göz kapaklarına temiz, ılık, nemli bir bez uygulamak
• Göz kapaklarını temizlemek için yumuşak, kokusuz sabun ve su kullanmak
• Ağrı ve şişmeye yardımcı olmak için asetaminofen (Tylenol) gibi tezgah üstü (OTC) ağrı kesicilerin alınması
• Wnfeksiyon geçene kadar kontakt lens veya göz makyajı kullanımını durdurma
• Bulaşıcı aşırı büyümeyi önlemek için antibiyotik merhemler kullanmak
Ağrı veya şişlik, tedaviyle bile kötüleşirse doktora görünmelidir. Arpacık yaklaşık 7 ila 10 gün içinde kaybolmaktadır, uygulanan tedaviler doğrultusunda arpacık geçmediğinde doktora diğer olası tedaviler için başvurulmalıdır.
Üveit
Üveit, uvea enfeksiyondan iltihaplandığında oluşmaktadır. Uvea, göz kürenin kanı retinaya taşıyan, gözün görüntüleri beyne aktaran kısmı olan merkezi tabakasıdır. Üveit sıklıkla bağışıklık sistemi durumlarından, viral enfeksiyonlardan veya göz yaralanmalarından kaynaklanmaktadır. Üveit genellikle uzun vadeli sorunlara neden olmamaktadır, ancak ciddi bir vaka tedavi edilmezse görüş kaybı kaybedilebilmektedir. Üveit belirtileri bulunmaktadır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Göz kızarıklığı
• Ağrı
• Görsel alandaki floaters
• Işığa duyarlılık
• Bulanık görüş
Üveitin bazı tedavileri bulunmaktadır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Koyu camlı gözlük takmak
• Ağrıyı hafifletmek için göz bebeğini açan göz damlaları
• İltihabı hafifleten kortikosteroid göz damlaları veya oral steroidler
• Semptomları tedavi etmek için göz enjeksiyonları
• Gözün ötesine yayılmış enfeksiyonlar için oral antibiyotikler
• Ciddi vakalarda bağışıklık sistemine zarar veren ilaçlar
Üveit genellikle birkaç günlük tedaviden sonra iyileşmeye başlamaktadır. Arka üveit adı verilen gözün arkasını etkileyen tipler daha uzun sürmektedir ve altta yatan bir durumdan kaynaklanıyorsa iyileşme birkaç aya kadar sürebilmektedir.
Selülit
Göz kapağı selüliti veya periorbital selülit, göz dokuları enfekte olduğunda ortaya çıkmaktadır. Genellikle göz dokularına Staphylococcus (staph) gibi bulaşıcı bakteriler getiren bir çizik veya bir yaralanma, sinüs enfeksiyonları gibi yakındaki yapıların bakteriyel enfeksiyonlarından kaynaklanmaktadır. Küçük çocukların selülit olma olasılığı daha yüksektir, çünkü bu duruma neden olan bakteri türü nedeniyle daha yüksek enfeksiyon riski altındadırlar. Selülit belirtileri arasında göz kapağı kızarıklığı ve şişmenin yanı sıra göz derisi şişmesi bulmaktadır. Genellikle herhangi bir göz ağrısı veya rahatsızlığı olmamaktadır. Selülitin tedavi seçenekleri bulunmaktadır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• İltihabı hafifletmek için göze 20 dakika boyunca ılık, nemli, temiz bir havlu uygulamak
• Oral antibiyotik almak, 4 yaşın altındaki çocuklar için amoksisilin veya IV antibiyotikler
• Enfeksiyon çok şiddetli hale gelirse gözdeki basıncı gidermek için ameliyat olmak ve ayrıca bu nadiren olmaktadır.
Oküler Uçuk
Oküler herpes, göze herpes simpleks virüsü (HSV-1) bulaştığında ortaya çıkmaktadır ve buna genellikle sadece göz uçukları denmektedir. Göz uçukları, cinsel temas yoluyla değil, aktif HSV-1 enfeksiyonu olan biriyle temas yoluyla yayılmaktadır (bu HSV-2’dir). Semptomlar bir seferde bir gözü enfekte etme eğilimindedir ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Göz ağrısı ve gözün tahrişi
• Işığa duyarlılık
• Bulanık görüş
• Göz dokusu veya kornea gözyaşı
• Kalın, sulu deşarj
• Göz kapağı iltihabı
Semptomlar, 7 ila 10 gün sonra, birkaç haftaya kadar tedavi edilmeden kendi kendine geçmektedir. Tedavi seçenekleri aşağıdaki gibidir:
• Asiklovir (Zovirax) gibi antiviral ilaçlar, göz damlası, oral ilaçlar veya topikal merhemler
• Debridman veya enfekte olmuş hücrelerden kurtulmak için korneayı pamukla temizlemek
• Enfeksiyon göze daha da yayılırsa (stroma) iltihabı hafifletmek için kortikosteroid göz damlası
Önleme
Göz enfeksiyonlarını önlemek veya viral enfeksiyonların tekrarlanmasını önlemek için bazı önlemler alınmalıdır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Gözlere veya yüze kirli ellerle dokunmamak
• Düzenli olarak banyo yapmak ve elleri sık sık yıkamak
• Anti-enflamatuar diyet uygulamak
• Gözlerde temiz havlular ve mendiller kullanmak
• Göz ve yüz makyaj ürünlerini kimseyle paylaşmamak
• Çarşafları ve yastık kılıflarını en az haftada bir kez yıkamak
• Göze tam olarak oturan kontakt lensler takmak ve kontrol ettirmek için düzenli olarak göz doktoruna gitmek
• Lensleri her gün dezenfekte etmek için temas solüsyonu kullanmak
• Konjonktivit olan kimseye dokunmamak
• Virüs bulaşmış bir gözle temas eden herhangi bir nesneyi değiştirmek
Göz enfeksiyonu semptomları genellikle birkaç gün içinde kendiliğinden geçmektedir. Ancak ciddi semptomlar olduğunda acil tıbbi yardım alınmalıdır ve ağrı veya görme kaybı şikâyetleri için doktor ziyaret edilmelidir. Bununla birlikte bir enfeksiyon ne kadar erken tedavi edilirse, herhangi bir komplikasyon yaşama olasılığı o kadar az olmaktadır.
Kaynakça:
hopkinsmedicine.org
nhs.uk
kidshealth.org
mayoclinic.org
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu