COVID-19, Soğuk Algınlığı, Grip ve Alerji Arasındaki Farklılıklar

 

COVID-19, grip, soğuk algınlığı ve mevsimsel alerjiler benzer birçok belirtinin görülmesine neden olmaktadır. Burunda akıntı ve göz kaşıntısı varlığında kişinin Covid-19 olduğu anlamı çıkarılamaz fakat öksürük, ateş ve yorgunluk varsa, COVID-19 olduğu düşünülebilir. Öte yandan, bu belirtiler mevsimsel gribe veya alerjinin varlığına da işaret edebilir. Grip, soğuk algınlığı ve Covid-19’un belirtileri benzese de her birinin sebebi farklı virüslerdir. Belirtiler gösteren kişinin hangi hastalığa sahip olduğunu anlamak zordur. Yazının devamında bu hastalıkların yayılma şekilleri, belirtilerinin farklılıkları ve önleme yollarına ilişkin bilgiler yer almaktadır.

COVID-19, Yayılma ve Tedavi Şekli

COVID-19 ya da koronavirüs adlı bulaşıcı solunum yolları hastalığına SARS-CoV-2 virüsü sebep olmaktadır. Yakın temas durumunda insandan insana kolayca bulaşır. Virüs, nefes alış verişi, öksürme, konuşma, şarkı söyleme ya da hapşırma sırasında salınan çok küçük damlacıklarla yayılmaktadır. Hastalık hem solunum yolu hem de virüslü parçacıklarla temas eden yüzeyler ya da nesnelere dokunma yoluyla yayılabilir fakat bu tür yayılma ana yayılma şekli değildir. Burun akıntısı, geniz akıntısı, yüz ağrısı, gözlerdeki kaşıntı hem soğuk algınlığında hem de alerjide görülebilir fakat Covid-19’a özgü değildir. COVID-19’da en yaygın belirtiler kuru öksürük, yorgunluk ve ateştir. Bazı hastalar boğaz ağrısı, burun tıkanıklığı, vücut ağrısı, burun akıntısı ve ishal bildirmiştir. Covid belirtileri virüsün bulaşmasından sonra, 2 ile14 gün arasında görülmektedir. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), koronavirüs ya da COVID-19 hastalığında aşağıda yer alan 11 ana semptom olduğunu belirtmiştir.
-Ateş,üşüme, titreme
-Kuru öksürük
-Nefes darlığı, nefes alma zorluğu
-Yorgunluk
-Kas ya da vücut ağrıları
-Baş ağrısı
-Boğaz ağrısı
-Koku veya tat kaybı
-Burun tıkanıklığı, burun akıntısı
-Mide bulantısı veya kusma
-İshal
DSÖ (Dünya Sağlık Örgütü: WHO) bazı kişilerdin enfekte olduktan sonra bir belirti göstermediğini, rahatsız hissetmediğini belirtmektedir. Yine de bu kişiler, kendilerini hasta hissetmese bile virüsü çevresindeki kişilere bulaştırabilirler.
Grip, soğuk algınlığı ve Covid-19 ya da yeni koronavirüs hastalığı arasındaki en önemli fark, Covid-19’da nefes darlığının görülmesidir. Nefes darlığı, zatürree (pnömoni) gelişmeden önce ortaya çıkar. Gripte durum zatürreeye kadar ilerlememişse nefes darlığı görülmeyecektir. Görüldüğü durumlarda mutlaka doktorla iletişime geçilmelidir. Soğuk algınlığında ateş yükselirse nefes darlığı nadiren gelişebilir. Yaşlılarda, yüksek tansiyonlularda, şeker hastalarında, kalple ilgili sorunları olanlarda Covid-19 daha ciddi seyredebilir. Nefes darlığının yanı sıra göğüste ağrı ya da basınç, dudaklarda ya da yüzde mavilik (kanda oksijen eksikliğine işaret eder), kafa karışıklığı, uyanamamak gibi durumlar çok ciddidir ve acil bakım gerektirir.
Covid-19’da vakaların çoğu hafiftir ve 2 hafta sürebilir. Remdesivir, Covid-19’un tedavisi için onaylanmış bir antiviral ilaçtır. Bunun dışındaki bazı ilaçlar da ancak hastalığın şiddetinin azalmasını sağlayabilir. Geçtiğimiz günlerde Çin’den gelen COVID-19 aşısı için acil kullanım izni verilmiş ve öncelikle sağlık çalışanlarına ilk dozu uygulanmaya başlamıştır.

COVID-19 ve Soğuk Algınlığı Arasındaki Farklar

Hem soğuk algınlığı hem de COVID-19’un sebebi virüslerdir. Soğuk algınlığının sebebi rinovirüslerdir. Her iki hastalığa sebep olan virüslerin yayılma yolları ve ortaya çıkan belirtileri benzerdir. Soğuk algınlığı belirtileri genellikle virüs alındıktan sonraki 1-3 gün arasında ortaya çıkar. Soğuk algınlığının kesin bir tedavisi olmasa da reçetesiz satın alınabilen ağrı kesiciler ve dekonjestanlar belirtilerin azalmasını sağlayabilir. Bol sıvı alınması ve dinlenme de iyileşmeyi kolaylaştırır. Soğuk algınlığı durumunda kişiler çoğunlukla 3-10 gün arası bir zamanda iyileşebilir fakat bazen 2-3 hafta sürebilir.

COVID-19 ve Mevsimsel Alerjiler Arasındaki Farklar

Mevsimsel alerjilerin sebebi virüsler değildir. Mevsimsel alerjiler, çimen veya ağaç polenlerine maruz kalmakla tetiklenen bir bağışıklık sistemi reaksiyonudur. Mevsimsel alerjiler ile Covid-19’un belirtileri benzeyebilir ama birçok farklılık da bulunmaktadır. Mesela Covid-19’da nefes alma zorluğu ya da nefes darlığı görülse de mevsimsel alerjilerde kişide astım ve başka bir solunum rahatsızlığı yoksa bu tip belirtiler görülmez. Alerjide ateş ve vücut ağrısı görülmez. Alerjilerde birkaç hafta sürebilen hırıltılı solunum, hapşırma, kaşıntılı gözler, öksürme, boğazda ağrı, yorgunluk gibi daha kronik semptomlar göze çarpmaktadır. Tedavi için reçetesiz ya da reçeteli temin edilebilen antihistaminikler, dekonjestanlar ve nazal steroid spreyler kullanılır. Ayrıca kişiler polenlerin çok olduğu zamanlarda kapıları ve pencereleri kapatmalı, içeride kalmalı, alerjenlere maruz kalmaktan kaçınmalıdır. Bazı alerjiler aylarca devam edebilir. Mevsimsel alerji sorunu yaşayanlar cerrahi ya da kumaş yüz maskesi de takarak da kendini korumalıdır. Büyük polen parçacıkları geçemese de küçük polen parçacıkları maskeden geçebilir. Her kullanımın ardından cerrahi maske kullanılıyorsa atılmalı, kumaş maskeler ise polen parçacıklarını gidermek için yıkanmalıdır.

COVİD-19 ve Grip Arasındaki Farklar

Grip de tıpkı Covid-19’daki gibi virüslerle (influenza A ve B virüsleri ile), benzer şekilde yayılan bir solunum yolu hastalığıdır. Her ikisinin de belirtileri birbirine benzeyebilir. Benzerliklerinden dolayı hastalığın tam olarak hangisi olduğunun bilinmesi zordur ancak teşhise yardımcı olan bazı testler yapılmaktadır. Bir kişide her iki hastalığın virüsünü aynı anda almış olabilir. Virüs bulaşan kişilerin bir kısmında belirti görülmez bazı kişilerde ise hafif ya da daha şiddetli belirtiler görülebilir. Grip belirtileri virüsün alınmasından sonra 1-4 gün içinde ortaya çıkabilir. Koronavirüsler mevsimsel gripten çok soğuk algınlığı ile benzerlik taşır. Buna rağmen Covid-19 belirtileri grip belirtilerine (öksürük, ateş, burun akıntısı, boğaz ağrısı, tıkalı burun, vücut veya kas ağrıları, yorgunluk, baş ağrısı) daha çok benzer. Grip, Covid-19’daki gibi şiddetli nefes darlığı yapmaz. Yeni koronavirüste nefes darlığı yüksek ateş belirtisinden sonraki 5-10 gün içinde oluşmaktadır.
Griple karşılaştırılırsa Covid-19 daha ciddi bir durumdur. Çocuklarda multisistem enflamatuar sendrom ve kanda pıhtılaşma gibi gripte görülmeyen farklı belirtiler görülebilir. Grip tedavisi Covid-19’dan farklı olarak birkaç çeşit antiviral ilaçla yapılabilir, ateşi düşürmek için genellikle asetaminofen önerilmektedir. Bunlardan başka mukusu incelten öksürük şurupları ya da pastiller kullanılabilir. Burun tıkanıklığına karşı da antihistaminikler fayda sağlayabilir. Kişiler, Covid-19 ile gribi birbirinden ayırmak zor hatta imkânsız olduğundan her sene grip aşısı yaptırmalıdır, böylece en azından gribe yakalanma riski en aza indirilmiş olur. Bu aşılar grip olmayı kesin önlemese de hastalığın hafif seyretmesini ve belirtilerin ciddiyetini azaltabilir.

COVID-19, Soğuk Algınlığı ve Gripten Nasıl Kaçınılabilir?

Covid-19, grip ve soğuk algınlığı durumlarından korunmanın birkaç standart yolu mevcuttur. Riski azaltabilecek önlemler aşağıdadır:
-Kişiler kendi evlerinde yaşayanların dışında başka kişilerle yakın temasta bulunmaktan (2 metreden yakında olmaktan) kaçınmalıdır.
-Dışarıda, market, pazar yerleri gibi kalabalık olunabilecek mekânlarda mutlaka maske kullanılmalıdır.
– Eller mutlaka sık sık ve en az 20 saniye boyunca sabunla ve suyla yıkanmalı ya da alkol bazlı (en az % 60) bir dezenfektan kullanılmalıdır.
-Kapalı ve kalabalık mekânlardan kaçınılmalıdır.
-Öksürme, hapşırma sırasında ağız, burun bir kez kullanılan mendille ya da imkân yoksa dirseğin iç tarafıyla kapatılmalıdır.
-Gözlere, ağza ve burna dokunulmamalıdır.
– Elektrik düğmeleri, kapı kolları, elektronik aletler, masa, sandalye gibi temas riski yüksek eşyalar her gün temizlenmeli, bu tip yerlere dokunduktan sonra eller de dezenfekte edilmeli ya da yıkanmalıdır.
– Grip aşısı her yıl doğru zamanda yaptırılmalıdır. Yeni geliştirildiği ve yakın zamanda insanlara uygulanmaya başladığı için bundan sonraki yıllarda muhtemelen her yıl Covid-19 aşısının da yaptırılması önerilecektir.
Mutasyon geçirdikten sonra Covid-19’un bulaşıcılığı artmıştır. Kolay bulaşması ölümlerin de artmasına yol açar çünkü toplumun genelinde henüz bağışıklık oluşmamıştır. Ciddi Covid vakaları ölümcül olabilen pnömoniye sebep olabilir. Kişiler hasta hissediyorsa, COVID-19’a yakalandığını düşünüyorsa doktora gitmeli, bu durumda olanlar veya test yapılmış ve covid-19 bakımından pozitif çıkmış olan kişiler yayılmayı önlemek amacıyla 15 gün karantinada kalmalı, başkalarıyla temas etmemelidir. Soğuk algınlığı öldürücü değildir, mevsimsel alerjiler de tehlikeli değildir fakat sıkıcı ya da bezdiricidir. Dünya Sağlık Örgütüne göre (DSÖ) grip, dünyada yılda 290.000 ile 650.000 kişinin ölümüne neden olmaktadır. Unutulmamalıdır ki önleyici tedbirlere uyulması sağlıklı kalmayı, COVID-19, soğuk algınlığı ve gribe yakalanma riskini azaltmayı sağlayacaktır.

Kaynakça:
https://www.healthline.com/health-news/flu-allergies-coronavirus-different-symptoms
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/coronavirus/in-depth/covid-19-cold-flu-and-allergies-differences/art-20503981

Yazar: Müşerref Özdaş