Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Ebegümecinin (Malva sylvestris) Faydaları ve Kullanım Şekilleri

0 2.171

Malvaceae familyası üyesi olan ebegümeci (Malva sylvestris) gıda olarak kullanılan ve sağlık açıcından faydaları olan bir bitkidir. Ebegümecigiller ya da Malvaceae familyasındaki yaklaşık 1500 türe genel olarak ebegümeci denir. Ebegümeci türleri doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika’ya özgüdür ancak şimdi dünyanın birçok yerine yayılmıştır. Tropik ve ılıman iklimleri seven ebegümeçlerinin yuvarlağımsı, 3-7 parçadan oluşan palmat (el ayası biçiminde) loblu, dişli kenarları ve uzun sapı olan yaprakları göze çarpıcıdır. Hafif tüylü olan yaprakların koyu yeşil rengi kuraklığa toleranslı olduğuna işaret eder. Bitkinin tüm kısımları ezilip parçalandığında ele yapışkanlık hissi veren musilaj içerir. Haziran ile eylül arasında açan Ebegümecinin (Malva sylvestris) Faydaları ve Kullanım Şekilleriebegümeci çiçekleri diğer Malvaceae (ebegümecigiller) familyası bitkilerinin çiçeklerinde olduğu gibi 5 adet büyük, çentikli taç yaprağa sahiptir.

Güneş alma süresi uzadıkça daha fazla çiçek açar. Pembe, mor tonlarındaki gösterişli taç yaprakları koyu eflatun ya da koyu menekşe renginde damarlara (çizgilere) sahiptir. Çiçekler yaprak koltuklarından çıkmaktadır. Kuru kapsül şeklindeki, tohumları içeren meyveler halka biçiminde ve yassıdır. Anadolu’da çok yaygın olan ebegümeci bitkileri kendiliğinden dökülen tohumlarla çoğalır ve genellikle sürünen gövdeleri 30–45 cm uzayabilir. Eğer tohumlarından özel olarak, istenilen uygun bir yere ekilecekse ilkbahar başlangıcı ya da yaz sonu tercih edilmeli, tohumların arasında 15–20 cm mesafe olmalıdır. Çimlenme iki hafta içinde olur. Bazı türlerin gövdeleri 1 metre yüksekliğe kadar büyüyebilir. Ekilmemiş arazilerde, bahçelerde, yolların, çitlerin, tarlaların, patikaların kenarlarında bolca görülen ebegümecinin gövdeleri ya dik ya da yatıktır. Asitli toprakları sevmeyen ebegümeçleri iki yıllık ya da çok yıllıktır.

Ebegümecigiller ve Ebegümeci Çeşitleri

Ülkemizde yetişen 10 ebegümeci türü vardır. En önemli olanı ve en fazla tercih edileni büyük ebegümeci de denilen Malva sylvestris türüdür. Malva sylvestris’in sinonim ya da eş anlamlıları Malva ambigua, Malva erecta ve Malva mauritiana’dır. Yaygın türlerden biri olan Malva rotundifolia karagöz ebegümeci, Malva vulgaris ise küçük yapraklı ebegümeci, Malva grandifolia büyük yapraklı ebegümeci adlarıyla tanınır.
Diğer türler ve yerel isimleri şunlardır:
Malva arborea: Korkut
Malva alcea: Ebecik
Malva cretica: Yastıman
Malva moschata: Moloş
Malva linnaei: Tolik
Malva nicaeensis: İlmikotu
Malva neglecta: Çobançöreği
Malva pusilla: Kabalık
Malva parviflora: Mülkek (küçük çiçekli ebegümeci)
Yukarıda adları geçen 10 ebegümeci türünün toplam 6’sı ( bunlardan biri ve en yaygını Malva sylvestris yani genel adıyla ebegümeci, diğerleri yastıman, korkut, ilmikotu, tolik ve mülkek’tir) İzmir ilinin Çeşme ilçesinde ve çevresinde bol bulunmaktadır.
Malva sylvestris’e yani ebegümecine Anadolu’nun bazı bölgelerinde farklı isimler de verilmektedir. Develik, develangir, kobalangir, toluk, gömeç, büyük gömeç, kömeç, hubbaz, kaba, gaba bu yerel isimlerden bazılarıdır.
Malva cinsine ait bazı türler (M.sylvestris, M.verticillata, M.neglecta) yem bitkisi şeklinde kullanılmaktadır. Bu türlerden biri olan M.verticillata’nın Almanya’da özel olarak tarımı yapılmaktadır. İlkbaharda ekilen ve beyaz küçük çiçekli olan M.verticillata türü tarım sezonunda 2 kez biçilmekte ve taze haldeyken kullanılmaktadır. Sığır ve atların severek yediği bir besindir. Koyunlar ise daha az tercih eder.

Ebegümecigillerin Farklı Üyeleri

Ebegümeçlerinden başka Malvaceae familyasında yer alan diğer bitkiler arasında jüt, kakao, kola fındığı, pamuk, bamya, hatmi ve Çin gülü ya da Ebegümecinin (Malva sylvestris) Faydaları ve Kullanım ŞekilleriJapon gülü olarak da bilinen hibiscus bulunur. Ebegümecigillerin birkaçı yenilebilir ve tıbbi niteliklere sahiptir. Bununla birlikte, sağlıkla ilgili yararları en iyi belgeleneni Althaea officinalis veya hatmi çiçeği (gülhatmi)’dir.

Ebegümecinin Hangi Kısımları Kullanılır?

Ebegümecinin kullanılan kısımları yaprakları, çiçekleri, tohum kapsülleri ve kökleridir. Yaprakları ilkbaharda, çiçekleri ilkbahar sonlarında; tohumları yaz başlangıcında toplanır. Pas mantarıyla enfekte olmayan büyük genç yapraklar bitkisel ilaç ve gıda olarak kullanılabilir. Kökler mart ayı içinde topraktan çıkarılmalıdır. Yapraklar taze olarak kullanılabilir veya toplanıp daha sonra kullanılmak üzere kurutulabilir. Çiçekler tam açmış haldeyken, çanak yaprakları olmadan ve öğleden sonraki saatlerde toplanmalıdır. Çiçeklerin rengi kuruma sırasında mavileşebilir, uzunca süre açıkta kalan çiçekler beyazlaşabilir. Kurutma işlemi gölgeli, havadar yerlerde, yaprak, dal, çiçek gibi parçalar sıkça çevrilerek yapılmalı kuruduktan sonra nemden ve ışıktan korunarak saklanmalıdır.
Ebegümecinin yenilebilir kısımları: Yenilebilir kısmı çiğ ya da pişmiş yapraklarıdır. Hafif, hoş bir tada sahip olduğundan çorbalara eklenebilir ve kıvam verir. Genç yapraklar salatalarda marul gibi kullanılabilir. Yaprak ve sapları ile yemek ve börek, büyükçe yaprakları ile dolma (sarma ) yapılabilir.
Olgunlaşmamış çiğ tohumları atıştırmalık olarak tüketilebilir. Tohumlarının tadı taze fındığa benzer, yaprak ve çiçeklerle birlikte yeşil salatalara da eklenebilir.
Çiçekleri çiğ olarak salatalara eklenebilir veya garnitür olarak kullanılabilir. Yapraklara benzer bir dokuya sahip olan lezzeti hoş, hafif çiçek yaprakları salata kaselerine iştah açıcı, hoş bir katkı sağlar. Taze ya da kurutulmuş çiçek yaprakları ile çay da yapılabilir. Kurutulmuş çiçekler kullanılacaksa 150 ml kaynatılmış su için 1,5–2 gr yeterli olacaktır. Çay, kaynar suya atılan ve 8–10 dk bekletilen 3–5 gr kuru ya da taze normal ebegümeci yapraklarıyla da hazırlanabilir. Çay hazırlanırken karanfil, kurutulmuş portakal ya da limon kabuğu eklenerek tat kazandırılabilir. Ebegümecinin (Malva sylvestris) Faydaları ve Kullanım Şekilleriİsteyen bir parça çubuk tarçın da ekleyebilir. İçmeden önce süzülmelidir. Mutfaklarda besin olarak kullanımı unutulmuş olsa da ebegümeci bitkisi kesinlikle geri dönüş yapmayı hak etmektedir.

Bitkinin Diğer Kullanım Alanları

Bitkiden ve tohum başlarından krem, sarı ve yeşil boyalar elde edilebilir. Çiçeklerin tentürü alkalilere karşı hassas olduğundan testlerde kullanılabilir. Yapraklar böcek ısırıklarını ve sokmalarını rahatlatmak için kullanılır. Gövdelerden elde edilen lifler halat, kordon, dokuma ve kağıt yapımına elverişlidir.
Kurutulan ebegümeci çiçek ya da yapraklarının banyo suyunun içine atılmasıyla ya da 1 lt kaynamış suyun içine eklenmesi (10 gram çiçek yeterlidir) ve 8 saat bekletilip süzülmesiyle oturma banyoları, el, ayak banyoları yapılabilir ya da saçlar yıkanabilir. Demlenmiş ve soğutulmuş ebegümeci çayları ile gargara yapılıp iltihap giderici ve yara onarıcı etkisinden yararlanılabilir. Çayla yapılan pansumanlar göz kuruluğuna iyi gelebilir. Ebegümecinden krem, merhem ve uçucu yağlar da üretilmektedir.

Ebegümecinin Bileşenleri

Ebegümecinin yaprak ve çiçek tomurcukları hem sağlık hem de beslenme açısından değerli olan A, B, C, E vitaminleri, glikoz, inülin, müsilaj, fenoller, flavonoidler, esansiyel yağ asitleri, kalsiyum, magnezyum, çinko, selenyum, potasyum ve lif içerir. Doğal olarak bulunan antosiyanin glikozid malvin adlı kimyasal sadece çiçeklerde bulunur.

Geleneksel ve Çağdaş Kullanım Alanları

Birçok yabani otta olduğu gibi ebegümeci de uzun bir tıbbi kullanım geçmişine sahiptir. Malva sylvestris ya da ebegümeci bitkisi halk arasında bronşit, astım, amfizem, boğaz enfeksiyonları, öksürük tedavisi için kullanılmaktadır. Ayrıca yüksek musilaj içeriğinden dolayı boğaz, ağız, mide, bağırsak gibi bölgelerin mukoza zarındaki iltihap ve yaraları tedavi etmek için kullanılır. Bu bitkinin geleneksel bitkisel ilaçlardaki diğer kullanımları arasında safra taşı, böbrek taşı, böbrek iltihabı, baş ağrısı, kabızlık, diş ağrısı ve uykusuzluk tedavisi sayılabilir. Musilaj sayesinde düğün çiçeği ailesindeki bazı bitkilerin yanlışlıkla tüketilmesinin neden olabileceği tahrişe veya yanmaya karşı ebegümeci yaprakları acil bir Ebegümecinin (Malva sylvestris) Faydaları ve Kullanım Şekilleripanzehir olarak alınabilir. Musilaj, iltihaplı dokuyu koruyucu bir tabaka ile kaplar. Günümüzde kurutulmuş ebegümeci çiçekleri ve özleri öksürüğe karşı rahatlatıcı birçok ticari, reçetesiz çay karışımında kullanılmaktadır. Bitkiden yapılan çayın emziren annelerin daha fazla süt üretmelerine yardımcı olduğu da söylenir. Çay yaprak, çiçek veya köklerinden yapılabilir. Taze yapraklarının ve çiçeklerinin ezilmesiyle hazırlanan ve tülbent içine koyulan ılık lapalarla yaralar, çıbanlar, küçük yanıklar iyileştirilebilir.
Ebegümecinin Musa peygamber tarafından ateşli hastalıklara karşı kullanıldığı İncil’de yazılıdır. Yahudi kültüründe ebegümeci önemli bir bitki olarak kabul edilmiş, kırsal alanda her bahar ebegümeci toplanmıştır. Ebegümeci kelimesi hem İbranice hem de Arapça’da “ekmek” anlamına gelmektedir.
1948 Savaşı sırasında, Kudüs kuşatma altındayken, kıtlık zamanlarında ebegümeci halk için önemli bir besin olmuştur. Her yıl bağımsızlık günü hala ebegümeci yapraklarından yapılmış geleneksel bir yemekle kutlanmaktadır.
Çin’de 5000 yıldır balgam söktürmek ve sindirim rahatsızlıklarını gidermek için kullanılmaktadır. Yine Çin’de, ebegümeci kökleri, doyurucu, tıbbi olarak güçlü çorbalar ve et suları yapımında kullanılan popüler ve yaygın bir besindir. Birçok farklı ebegümeci türünün inülin bakımından zengin kazık kökleri kullanılmaktadır.

Ebegümecinin Tıbbi Faydaları

Malva sylvestris’te bulunan musilaj ve esansiyel yağlar tıbbi kullanım için çok değerlidir ve bu bitki antik çağlardan beri kullanılmaktadır. Malva sylvestris ya da ebegümecinin tıbbi yönden en fazla etkili olduğu yönler arasında yara iyileşmesinde hızlanma, enfeksiyonlara karşı korunma, iltihabın azalması, yaşlanma belirtilerinin azalması, sindirim ve solunum fonksiyonlarının kolaylaşması, uykunun düzenlenmesi ve baş ağrılarının hafiflemesi yer alır. Ebegümeci bazı sağlık sorunlarında aşağıdaki gibi kullanılabilir:
Ağrı kesici: Malva sylvestris’in ağrı kesici olarak kullanımı yaygındır. Cilt bir şekilde yaralandıysa Malva sylvestris’in yaprakları, etkilenen bölgeye lapa şeklinde uygulanabilir. Yapraklardaki kimyasal maddeler ve zengin vitamin içeriği iyileşmeyi hızlandırmaya yardımcı olmakla kalmayıp aynı zamanda analjezik etki oluşturur ve ağrıyı azaltır. Bu analjezik etkiden dolayı hem dâhili hem harici olarak kullanılabilir.
Bağışıklık sistemi koruması: Ebegümeci uygulandığı alanda bakterilerin ve diğer yabancı maddelerin yaralı bölgeleri etkilemesini önleyerek bağışıklık sistemini artırabilir. Bu amaçla ebegümecinin yaprakları ve tohumları kullanılabilir.
Anti-inflamatuar: Ciltteki böcek ısırıkları, büyük morluklar, güneş yanıkları veya kızarıklıklar için Malva sylvestris’ten yapılmış bir jel veya lapa kullanılabilir. Bu lapalar Ebegümecinin (Malva sylvestris) Faydaları ve Kullanım Şekilleriiltihabı ve şişmeyi azaltmak için etkili olduğu kadar daha hızlı iyileşmeyi teşvik eder. Ebegümeci esansiyel yağı eklemlere uygulanabilir.
Solunum hastalıkları: Göğüs tıkanıklığı veya daha farklı solunum rahatsızlığından muzdarip olanlar için Malva sylvestris kullanmak iyi bir fikir olabilir. Ebegümeci sadece balgam söktürmekle kalmaz aynı zamanda anti-inflamatuar özelliklerinden dolayı boğazı ve tükürük bezlerini yatıştırır, hızlı iyileşme sağlar.
Anti-aging: Hızlı yaşlanma konusunda endişeli olanlar ya da kırışıklıkları olanlar ciltlerini genç tutabilmek için ebegümeci içeren jel veya kremler kullanabilir.
Sindirim sorunları: Bağırsakları düzgün çalışmayanların kullandığı müshiller yan etkiler gösterebilir. Ebegümeci tohumları veya kurutulmuş yaprakları ile hazırlanan çaylar sindirim sistemini düzenler, yan etkisiz müshil etkisi gösterir.
Uyku sorunları: Birçok kişi uykuya dalmak için mücadele eder. Uyku sorunu yaşayanlar ebegümeci uçucu yağı veya ebegümeci çayı içerek rahatlayıp dinlendirici bir uykuya kavuşabilir.

Ebegümecinin Olası Yan Etkileri ve İlaç Etkileşimleri

Ebegümeci bitkisi toksik değildir ve herhangi bir yan etki veya ilaç etkileşimi rapor edilmemiştir. Bu hem çiçekleri hem de yaprakları için geçerlidir. Ancak bazı kişilerde, tüm diğer bitkisel takviyelerin yapabileceği gibi kullanılan ilaçlarla etkileşime girebileceği de unutulmamalıdır. Büyük Ebegümecinin (Malva sylvestris) Faydaları ve Kullanım Şekilleridozlar müshil olarak kullanılabilir ve ishal oluşturur. Çayı günde 2 fincandan daha fazla içilmemelidir. Epilepsi hastalarında halüsinasyona ya da sarhoşluk benzeri duygulara neden olabilir. Bazı literatürde gebe veya emziren kadınların bitkiden uzak durması gerektiği belirtilmektedir ancak ebegümeci bitkilerinin hamilelik sırasında güvenli olup olmadığını doğrulayan çalışmalar yoktur. Eğer kullanılan başka ilaçlar varsa ve tıbbi anlamda ebegümeci kullanılacaksa önce bir doktora danışılması uygun olur.

Kaynakça:
https://www.permaculture.co.uk
https://www.organicfacts.net
https://www.ebegumeci.gen.tr

Yazar: Müşerref Özdaş

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku