Tavuklarda yumurtalık, gelişmekte olan yumurta veya yumurta sarısı kümesidir. Dişi insan yumurtalıkları da gelişmekte olan yumurtalar içerir. Kadınlarda ayda bir kez yumurtalıktan olgun bir yumurta salınır. Yumurta döllenirse, rahim duvarına tutunur ve bir embriyo oluşturmaya başlar. Yumurta döllenmezse, 
ortadan kaldırılır. Bu, adet kanamasından (rahim zarının dökülmesi) yaklaşık iki hafta önce gerçekleşir ve bu süreç kadın vücuduna ağır bir yük getirir. Tavuklar adet görmese de (ve bu nedenle yumurtaları bazen iddia edildiği gibi “tavuk adetleri” değildir), vücut boyutlarına ve ağırlıklarına göre çok daha büyük yumurtalar oluşturma ve verme döngüsü, özellikle bu kadar doğal olmayan yüksek oranlarda yumurta üretmek için yetiştirilen modern tavuklarda tartışmasız fiziksel olarak daha da yorucudur.
Tavuklar Kaç Yumurta Yumurtlar?
Aslında, yumurta yapma ve yumurtlama süreci o kadar fazla enerji ve emek gerektirir ki, doğada yabani tavuklar yılda sadece 10 ila 15 yumurta yumurtlar. Evcil yumurta tavuklarının türediği, yabani akrabaları olan Kırmızı Orman Kümeslerine yılda bir ila iki salkım yumurta bırakır ve salkım başına ortalama 4 ila 6 yumurta düşer. Vücutları, evcil tavukların genetik manipülasyon yoluyla üretmeye zorlandıkları yüzlerce yumurtayı bırakmanın fiziksel yorgunluğunu asla kaldıramaz. Tavukların her zaman doğal olarak yumurta “verdiği” yaygın bir yanılgıdır, çünkü modern yumurta tavukları yılda 250 ila 300 arasında yumurta vermek üzere yoğun bir şekilde yetiştirilmektedir. Ancak vahşi doğada tavuklar, tüm kuşlar gibi, sadece üreme mevsiminde – özellikle ilkbaharda – ve sadece genlerinin hayatta kalmasını sağlayacak kadar yumurtlarlar.
Yumurtalar Ölü Yavru Civcivler midir?
İnsan tüketimi için satılan yumurtalar döllenmemiş olduğundan teknik olarak değildir, ancak yumurta endüstrisi her gün milyonlarca yeni doğmuş civcivi öldürmektedir; 350 milyon nüfuslu bir ülkede ortalama her yıl 260 milyondan fazla civciv öldürülmektedir. Fabrika yumurta çiftliklerine, küçük çiftliklere ve arka bahçedeki yumurta tavuğu meraklılarına dişi civciv sağlayan kuluçkahanelerde, erkek civcivler ayıklanmakta ve doğumdan kısa bir süre sonra dev maseratörlerde canlı canlı öğütülerek, gazla zehirlenerek ya da çöp torbalarında ve çöp konteynerlerinde boğulmaya terk edilerek öldürülmektedir. Erkek civcivler asla yumurtlamayacağı ve et için satılan türden olmadığı için (et tavuğu ırkları genetik olarak çok daha fazla göğüs kası ve et büyütmek için manipüle edilmiştir), yumurta endüstrisi için değersiz kabul edilirler ve bu nedenle çöp olarak atılırlar. Erkek civcivlerin yok edilmesi dünya çapında standart bir yumurta endüstrisi uygulamasıdır.
Bu tavukları tedavi eden veterinerlerin sıklıkla karşılaştığı sorun, tavuk rahminden bir kilodan fazla çürümüş yumurta bulunmasıydı. Veterinerler, bu tavuklarda bu çürümenin çok sık görüldüğünü, üreme yolu komplikasyonları, yumurta bağlanması, çürümüş yumurtalar, yumurta sarısı peritoniti, yumurta kanalından yırtılan yumurtalar gibi her türlü sorunun ortaya çıktığını belirtiyorlar.
Yumurtanın Yapısı
Kabuk
Yumrulu ve tanecikli bir dokuya sahip olan yumurta kabuğu, 17.000 kadar küçük gözenekle kaplıdır. Yumurta kabuğu neredeyse tamamen kalsiyum karbonat (CaCO3) kristallerinden oluşur. Yarı geçirgen bir zardır, yani hava ve nem gözeneklerinden geçebilir. Kabuk ayrıca bakteri ve tozu dışarıda tutmaya yardımcı olan çiçek veya kütikül adı verilen ince bir dış kaplamaya sahiptir.
İç ve Dış Membranlar
Yumurta kabuğu ile yumurta akı arasında yer alan bu iki şeffaf protein membran, bakteri istilasına karşı etkili bir savunma sağlar. Bu katmanları çekiştirirseniz, şaşırtıcı derecede güçlü olduklarını göreceksiniz. Kısmen insan saçında da bulunan bir protein olan keratinden yapılmıştır.
Hava Hücresi
Yumurta yumurtlandıktan sonra içindekiler soğuyup büzüldüğünde bir hava boşluğu oluşur. Hava hücresi genellikle yumurtanın büyük ucundaki dış ve iç zarlar arasında yer alır ve sert pişmiş bir yumurtanın ucunda sıklıkla gördüğünüz krateri açıklar. Hava hücresi yumurta yaşlandıkça büyür.
Albümen
Yumurta akı, Latince “beyaz” anlamına gelen albus kelimesinden gelen albümin olarak bilinir. Kalın ve ince albüminin birbirini izleyen dört katmanı, suya ek olarak yumurta akının ana bileşenleri olan yaklaşık 40 farklı protein içerir.
Şalaze
Yumurta akının opak ipleri olan şalazeler, yumurta sarısını yumurtanın merkezinde tutar. Küçük çapalar gibi, yumurta sarısının kabuğunu yumurta kabuğunu kaplayan zara bağlarlar. Ne kadar belirgin olurlarsa, yumurta o kadar taze demektir.
Vitellin Membran
Yumurta sarısını çevreleyen şeffaf kılıf.
Yolk
Yumurta sarısı, beyazından daha az su ve daha fazla protein, bir miktar yağ ve yumurtanın vitamin ve minerallerinin çoğunu içerir. Bunlar arasında demir, A vitamini, D vitamini, fosfor, kalsiyum, tiamin ve riboflavin bulunur. Yumurta sarısı aynı zamanda etkili bir emülgatör olan lesitin kaynağıdır. Yumurta sarısı rengi, tavuğun beslenmesine ve cinsine bağlı olarak bir parça sarıdan muhteşem koyu turuncuya kadar değişir.
Kaynakça:
exploratorium.edu
Yazar: Tuncay Bayraktar