Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Fibromiyaljinin Olası Nedenleri, Teşhisi ve Yönetimi

0 1.030

Fibromiyalji, bilim insanlarının hala tam olarak çözemediği geniş bir hastalık yelpazesinin bir parçasıdır. Teknik olarak, isim üçe bölünebilir; fibro: lifler, myo: kas ve alji: ağrı anlamına gelir. Bu nedenle fibromiyalji, kaslarda ve diğer fibröz bağ dokularında ağrıya neden olan bir durum olarak tanımlanabilir. Fibromiyalji, yorgunluk, uyku, hafıza ve duygudurum sorunlarının eşlik ettiği yaygın kas-iskelet ağrısı ile karakterize bir hastalıktır. Fibromiyalji, dünyadaki en yaygın kronik ağrı durumlarından biridir. Araştırmacılar, fibromiyaljinin beynin ağrı sinyallerini işleme biçimini etkileyerek ağrılı duyuları artırdığına inanmaktadır. Belirtiler bazen fiziksel travma, cerrahi, enfeksiyon veya önemli bir psikolojik stresten sonra başlar. Diğer durumlarda, belirtiler tek bir tetikleyici olay olmadan zamanla yavaş yavaş birikir.

Fibromiyaljiye Neler Sebep Olabilir?

Fibromiyaljinin Olası Nedenleri, Teşhisi ve YönetimiFibromiyaljinin nedeni hala biraz gizemdir ancak nedenler arasına dahil olabilecek birkaç faktöre işaret eden araştırmalar vardır. Araştırma ayrıca bu durumun gelişme şansını artırabilecek risk faktörlerini de içerir. Uzmanlar fibromiyaljiye neyin sebep olduğunu tam olarak bilmese de aşağıdaki birkaç faktör söz konusu olabilir:
Genetik mutasyonlar: Fibromiyalji ailesel geçiş eğilimindedir. Bazı insanların fibromiyalji olma için riskini artıran tanımlanmamış bir genetik anormallik olması muhtemeldir. Bazı genler vücudun ağrı tepkilerini düzenleme şeklini kontrol edebilir. MTHFR (Metilentetrahidrofolat redüktaz ), folik asit üretiminde yer alan önemli bir enzimin adıdır. Folik asit (ya da folat), vücutta detokstan eski dokuların yenilenmesine kadar bir dizi süreçte yer alır. Enzim mutasyona uğradığında, görevlerini verimli bir şekilde yerine getiremez ve çok önemli bir asit eksikliğine yol açar. Bilim insanları, fibromiyaljili kişilerin, başka bir kişinin acı verici olarak algılayamayacağı uyaranlara güçlü bir şekilde tepki vermelerine neden olan bir veya daha fazla gen taşıdıklarını tahmin Fibromiyaljinin Olası Nedenleri, Teşhisi ve Yönetimietmektedir.
Besin eksiklikleri: Fibromiyalji için önemli risk faktörlerinden biri besin eksikliğidir. Demir, kobalt, krom, bakır, iyot, manganez, selenyum, çinko ve molibden gibi mikro besinler, magnezyum, D vitamini ve B12 vitamini de dahil olmak üzere bu durumda en çok işe karışanlardır. Bazı durumlarda diyetteki artmış magnezyum düzeylerinin semptomların şiddetini tersine çevirmeye veya azaltmaya yardımcı olduğu kanıtlanmıştır.
Gluten intoleransı: Glutenin fibromiyaljiye tam olarak nasıl neden olduğunu açıklayacak fazla bir bilgi yoktur fakat ikisi arasında yeterli ilişki vakası vardır. Gluten intoleransı, uyku sorunları, yorgunluk, depresyon, davranış sorunları, bilişsel bozukluk ve ağrı gibi benzer semptomlara sahip diğer birçok hastalıkta özellikle rol oynamaktadır.
Toksinler: Toksinler vücuttaki kasları ve diğer bağ dokularını doğrudan etkiler. Civa gibi bazı ana suçlular fibromiyalji gibi hastalıkları tetikler. Bu toksik elemente uzun süre maruz kalmanın, kanser dahil genel semptom spektrumunda fibromiyaljiye ve diğer hastalıklara neden olduğu gösterilmiştir.
Aşırı Candida büyümesi: Fibromiyaljisi olan çoğu insanda candida aşırı büyümesi olduğunun bulunması ilginçtir. Bu mantar normal olarak sindirim kanalında ve genitoüriner sistemde bulunur, ancak düşük bağışıklık durumlarında sistemlerde koloni haline gelebilir. Teorilerin çoğu, kana giren ve yollarındaki herhangi bir sisteme zarar veren bakteriler tarafından salınan toksinlere işaret eder. Esas olarak ağrı ve yorgunluk belirtileri ile ilişkilidir.

Anormal Ağrı Sinyali

Fibromiyaljisi olan kişilerde, sinir sistemi ağrı sinyallerini her zamanki gibi işlemeyebilir. Serotonin, norepinefrin (noradrenalin) ve dopamin gibi hormonlar vücudun ağrıyı işlemesine yardımcı olur. Beyin ve sinir sistemindeki bu hormonların normalden daha düşük seviyeleri ağrı sinyallerini kesintiye uğratabilir ve o duyarlılığı artırabilir.

Hormonal Dengesizlikler

Fibromiyaljiyle ilgili olduğu düşünülen iki anahtar hormon vardır. Birincisi, adrenal bezler tarafından üretilen adrenalindir. Bu bezler enfeksiyondan, toksinlerden veya beslenme bozukluklarından kaynaklanan strese çok duyarlıdır. Başarısız olduklarında, düşük adrenalin seviyeleri büyük yorgunluk ve egzersiz intoleransı olarak kendini gösterir. Bir diğer önemli hormon tiroid hormonudur. Bu hormonun seviyelerindeki dengesizlik, uyku bozukluğundan düşük enerji seviyelerine kadar çok sayıda sorunla sonuçlanır.

İnce Bağırsakta Aşırı Bakteriyel Büyüme (SIBO) ve Sızdıran (Geçirgen) Bağırsak

Bunlar genel olarak normal yerleşik bakterilerin aşırı çoğaması ve vücudun yönetemediği seviyelere çıkması ile ilgili sorunlardır. Kandida gibi lifli (fibröz) bağ dokusunun tahrip olmasına yol açabilecek toksinler serbest bırakılır. Dengeyi bozan ve büyümeye izin veren aşırı antibakteriyel kullanımı ile ilişkilidir.

Tetikleyiciler

Fibromiyaljinin Olası Nedenleri, Teşhisi ve YönetimiBirçok insan için semptomlar duygusal veya fiziksel travmadan sonra başlar. Fibromiyaljiye muhtemelen bu faktörlerin kendileri neden olmaz. Yine de sinir sisteminin ağrıya tepkisini değiştirerek zaten risk altında olan kişilerde başlangıcı tetikleyebilir. Aşağıdakiler de fibromiyalji tetikleyicisi olabilir:
*Grip gibi enfeksiyonlar
*Tekrarlanan yaralanmalar
*Ameliyat
*Bir ayrılık, boşanma veya sevilen birinin ölümü gibi travmatik bir yaşam olayı
*Doğum

Risk Faktörleri

Çeşitli faktörler fibromiyalji riskini artırır ancak aşağıdaki risk faktörlerinden birine sahip olmak fibromiyalji teşhisi konulacağı anlamına gelmez.
Cinsiyet: Fibromiyalji kadınlarda erkeklerden daha yaygındır. Bilim insanları kadınların erkeklerden farklı ağrı yaşadıklarına inanmaktadır. Bunun nedeni kısmen östrojen gibi kadın üreme hormonlarının kadınları ağrıya karşı daha hassas hale getirmesidir. Bu nedenle, bir kadının adet döngüsü sırasında östrojen seviyeleri yükselip düştüğünde ağrı seviyeleri dalgalanır. Düşük östrojen seviyeleri ile sonuçlanan menopoz fibromiyalji için başka bir potansiyel risk faktörüdür.
Yaş: Fibromiyaljisi olan çoğu insan 20 ila 50 yaşları arasında, erken ve orta yetişkinlikte teşhis edilir.
Aile öyküsü: Fibromiyaljisi olan yakın bir aile üyesine sahip olanlara teşhis konulma olasılığı daha yüksektir.
Uyku bozuklukları: Uyku sorunlarının fibromiyaljinin bir belirtisi mi yoksa nedeni mi olduğu bilinmemektedir. Uyku apnesi ve huzursuz bacak sendromu gibi uykuyu etkileyen bozuklukları olan bazı kişilerde fibromiyalji olma olasılığı daha yüksektir.
Depresyon: Duygudurum bozuklukları ve fibromiyalji yakından ilişkilidir. Depresyon ve anksiyete gibi ruh sağlığı sorunları, fibromiyaljiye bağlı aynı kimyasal dengesizliklerden kaynaklanmaktadır. Kronik ağrı ile yaşamanın zorluğu da depresyona neden olabilir. Depresyon ayrıca ağrıyı daha da kötüleştirebilir.
Fibromiyalji için diğer olası risk faktörleri egzersiz yapmamak, çok fazla egzersiz yapmak ve ameliyat geçirmektir.

Fibromiyaljinin Yaygın Belirti ve Bulguları

Fibromiyaljinin aşağıda belirtilen çeşitli belirtileri vardır.
Yorgunluk: Fibromiyaljisi olan insanlar, uzun süre uyuduklarını bildirmelerine rağmen, genellikle yorgun uyanırlar. Uyku genellikle ağrı ile bozulur ve fibromiyaljili birçok hastada Fibromiyaljinin Olası Nedenleri, Teşhisi ve Yönetimihuzursuz bacak sendromu ve uyku apnesi gibi başka uyku bozuklukları vardır.
Yaygın ağrı: Ağrı fibromiyaljinin en önemli belirtilerinden biridir. Fibromiyaljiyle ilişkili ağrı genellikle en az üç ay süren sürekli donuk bir ağrı olarak tanımlanır. Yaygın olarak değerlendirilmek için ağrı, vücudun her iki tarafında, belin üstünde ve altında meydana gelmelidir.
Egzersiz intoleransı: Bu esas olarak basit ve yoğun egzersiz seviyelerinde nefes darlığı olarak kendini gösterir. Hastalığın daha şiddetli formlarında, intolerans, egzersizle oluşan gerçek kas ağrısı söz konusudur.
Sabah sertliği: Bu tek başına oldukça genel bir semptomdur, ancak büyük resimde ve diğerleriyle kombinasyon halinde fibromiyaljide oldukça yaygındır. Kötü uyku alışkanlıkları, kas ağrısı ve yorgunluk nedeniyle fiziksel aktiviteyi en aza indirir. Eklemler gece boyunca bulundukları pozisyonlarına kilitlenir ve sabah sertliğine yol açar.
Anormal duyumlar: Bunlar nadirdir ancak kas lifi hasarı ile ilişkili olarak ortaya çıkar. Uyuşma, karıncalanma ve iğne batması hislerini içerir.
Duygudurum değişiklikleri: Fibromiyalji genellikle düşük ruh hali ile ilişkilidir. Çoğunlukla, bu hastalığı karakterize eden ağrı ve yorgunluk ile ilişkili olabilir. Bazı teoriler ruh hali değişikliklerinin doğrudan hastalık sürecinin bir sonucu olduğunu öngörmektedir.
Fibro fog:Fibromiyalji sisi olarak da bilinen “fibro fog” veya “beyin sisi” bazı insanlardaki duygu bulanıklığını tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Fibromiyaljiyle ilişkili bilişsel işlev bozukluğunu belirtmek için genellikle bu terimden yararlanılır. Bu semptom odaklanma, dikkat etme ve zihinsel görevlere konsantre olma yeteneğini bozar ama aynı zamanda uyku bozuklukları ve hafıza sorunlarını da içerebilir.

Diğer Romatizmal ve Ağrılı Hastalıklar

Romatizmal hastalıklar eklemleri, kasları ve kemikleri etkiler. Başka bir romatizmal hastalığı olan kişilerin fibromiyaljiye sahip olma olasılığı daha yüksektir. Fibromiyaljiyle birlikte bulunabilen romatizmal hastalıklar ve diğer ağrılı durumlar şunlardır:
*Romatoid artrit (RA)
*Osteoartrit (OA)
*Lupus
*Ankilozan spondilit
*İrritabl bağırsak sendromu
*Migren ve diğer baş ağrısı türleri
*İnterstisyel sistit veya ağrılı mesane sendromu
*Temporomandibular eklem bozuklukları
Çok spesifik olmayan semptomları göz önüne alındığında fibromiyaljinin yanlış teşhis edilmesi nadir değildir. En doğru tanıya ulaşmak ve sorunları birbirinden ayırt etmek için spesifik testler ve tanı kriterleri kullanılır. Fibromiyalji bazen kronik yorgunluk, vaskülit ve miyelom da dahil olmak üzere yukarıdaki hastalıklarla karıştırılabilmektedir.

Fibromiyaljinin Teşhisi ve Yönetimi

Geçmişte, doktorlar sıkı bir şekilde basıldığında kaçının acı verici olduğunu görmek için bir kişinin vücudundaki 18 belirli noktayı kontrol ederlerdi. Daha yeni yönergeler bir hassas nokta Fibromiyaljinin Olası Nedenleri, Teşhisi ve Yönetimikontrolünü gerektirmez. Bunun yerine, bir kişide üç aydan fazla bir süredir yaygın bir ağrı varsa (ağrıya neden olabilecek altta yatan tıbbi bir durum olmadan) fibromiyalji teşhis edilebilir. Fibromiyalji tanısını doğrulamak için laboratuvar testi olmamasına rağmen, doktorlar benzer semptomlara sahip olabilecek diğer durumları ekarte etmek isteyebilir ve aşağıdaki kan testlerini yaptırabilir:
*Tam kan sayımı
*Eritrosit sedimantasyon hızı
*Döngüsel sitrülinleşmiş peptit antikor testi
*Romatoid faktör
*Tiroid fonksiyon testleri

Fibromiyaljinin Tedavisi

Genel olarak, fibromiyalji tedavileri hem ilacı, hem terapileri hem de kişisel bakımı içerir. Amaç semptomları en aza indirgemek ve genel sağlığı iyileştirmektir. Fibromiyaljinin belirti ve bulgularının çoğu diğer çeşitli bozukluklara benzediğinden, tanı almadan önce birkaç doktor görülebilir. Aile hekimine başvurulduğunda hastalar artrit ve diğer benzer durumların tedavisinde uzmanlaşmış bir doktora yönlendirilir.

İlaç Tedavisi

Tedavi hastanın spesifik semptomlarına ve şiddetine bağlıdır. Genellikle en sık reçete edilenler ağrı kesiciler, uyku ilacı ve duygudurum dengeleyicileridir.
Ağrı kesiciler: Asetaminofen (parasetamol), ibuprofen veya naproksen sodyum gibi etken maddeleri içeren tezgah üstü, reçetesiz ağrı kesiciler yardımcı olabilir. Doktorlar reçeteli bir ağrı kesici de önerebilir. Narkotikler tavsiye edilmez çünkü bağımlılığa yol açabilir ve zamanla ağrıyı daha da kötüleştirebilir.
Antidepresanlar: Duloksetin ve milnasipran etken maddeli ilaçlar fibromiyaljiyle ilişkili ağrı ve yorgunluğu hafifletebilir. Doktorlar uykuyu teşvik eden veya kas gevşetici ilaçlar da reçete edebilir.
Nöbet önleyici ilaçlar: Epilepsiyi tedavi etmek için üretilmiş ilaçlar genellikle belirli ağrı türlerini azaltmada faydalıdır. Gabapentin bazen fibromiyalji semptomlarını azaltmaya yardımcı olurken, pregabalin, fibromiyaljiyi tedavi etmek için Gıda ve İlaç İdaresi tarafından onaylanan ilk ilaçtır.

Terapi

Farklı tedaviler fibromiyaljinin vücut ve yaşam üzerindeki etkisini azaltmaya yardımcı olabilir.
Fizik tedavi: Bir fizyoterapist gücü, esnekliği ve dayanıklılığı artıracak egzersizleri öğretebilir. Suda yapılan egzersizler de faydalı olabilir.
Mesleki terapi: Mesleki bir terapist, çalışma alanında veya yapılacak belli görevlerin vücutta strese neden olmayacak şekilde gerçekleştirilmesine yardımcı olabilir.
Danışmanlık: Hastalığın tedavisi sırasında bir danışmanla görüşmek, yeteneklere olan inancını güçlendirmeye yardımcı olabilir ve stresli olaylarla başa çıkmak için stratejiler öğretebilir.

Yaşam Tarzı ve Ev İlaçları

Öz bakım fibromiyalji tedavisinde kritik öneme sahiptir.
Stresin azaltılması: Duygusal stresin ve aşırı zorlanmanın önlenebilmesi ya da sınırlandırılması için planlar geliştirilmelidir.
Her gün dinlenmek için zaman ayrılmalıdır. Bu, suçlu hissetmeden hayır demenin öğrenilmesi anlamına da gelebilir ama rutin tamamen değiştirmemelidir. İşten ayrılan veya tüm aktiviteyi bırakan insanlar, aktif olanlara göre kötü olma eğilimindedir.
Yeterli uyuma: Yorgunluk fibromiyaljinin temel özelliklerinden biri olduğundan, yeterli uyumak esastır. Uyumak için yeterince zaman ayrılmalı, belirli saatlerde yatıp kalkmalı ve gündüz uyuklamamak için iyi bir uyku alışkanlığı kazanılmalıdır.
Düzenli egzersiz: Egzersiz ilk başta ağrıları artırabilir ancak yavaş yavaş ve düzenli olarak yapmak belirtileri azaltır. Yüzme, yürüme, bisiklete binme ve su aerobiği uygun egzersizlerdir. Bir fizyoterapist evde egzersiz programı geliştirmeye yardımcı olabilir. Germe, gevşeme ve iyi duruş egzersizleri de faydalıdır.
Kişinin hızını ayarlaması: Etkinlikler eşit seviyede tutulmalıdır. Ayarlama, iyi günlerde aşırıya kaçmamak, belirtilerin alevlendiği dönemlerde kendini sınırlamak veya az şey yapmak anlamına gelebilir.
Sağlıklı bir yaşam sürdürülmesi: Sağlıklı besinler yemeli, kafein alımı sınırlandırılmalıdır. Her gün keyif alınan ve tatmin edici bulunan bir şey yapılmalıdır.

Alternatif Tıp

Stres ve ağrı yönetiminde alternatif ve tamamlayıcı tedaviler eskiden beri kullanılır. Yoga ve meditasyon binlerce yıldan beri uygulanmaktadır ancak kullanımı son zamanlarda, özellikle fibromiyalji gibi kronik hastalıkların tedavisinde popüler olmuştur. Bu yöntemlerin birçoğu stresi hafifletip ağrıyı azaltıyor gibi görünmektedir. Bazılarının yararı kanıtlanmış ve genel tıpta kabul görmüş olsa da bazılarının etkisi kanıtlanmamıştır çünkü üzerinde yeterince çalışılmamıştır.
Akupunktur: Akupunktur Çin tıbbında uygulanan bir yöntemdir. Cildin içine farklı derinliklere ince iğneler batırılarak enerjinin dengelenmesine dayanır. Batılı bilim insanları akupunkturda batırılan iğnelerin sinir sistemindeki nörotransmitter maddelerin seviyelerinde değişiklik yaptığına inanılır. Bazı çalışmalarda akupunkturun fibromiyaljide görülen semptomları hafiflettiği, bazılarında ise hiçbir faydası olmadığı gösterilmiştir.
Masaj terapisi: Halen devam ettirilen bu terapi oldukça eski bir yöntemdir. Vücudun yumuşak dokularını ve kaslarını hareket ettirmek için değişik manipülatif tekniklerle çalışılır. Masajlar kalbin atış hızını azaltıp kasları gevşetebilir, eklemlerdeki hareket açıklığını iyileştirebilir, vücutta doğal ağrı kesicileri kimyasalların üretimini de artırabilir. Sıklıkla stresi ve kaygıyı hafifletmeye yardım eder.
Yoga ve tai chi: Bu uygulamalarda derin nefes egzersizleri, ağır hareketler ve gevşeme birleştirilmiş durumdadır. İkisi de fibromiyalji belirtilerinin kontrolüne yardımcı olur.
Fibromiyalji tıp camiasında hala bir muammadır. Fibromiyalji genellikle uzun vadede devam eder, ancak bazı insanlarda diğerlerinden daha hafiftir. Fibromiyalji hayatı tehdit edici değildir ancak yaşamı değiştirebilir. Durumla nasıl başa çıkılacağını öğrenmek mümkün olan en iyi sonucu verecektir. En iyi tedavi ve destek seçeneklerini bulma konusunda bir uzmanla konuşulmalıdır.

Kaynakça:

https://buzzgit.com
https://www.mayoclinic.org
https://www.healthline.com

Yazar: Müşerref Özdaş

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku