Çoğu hamilelik komplikasyon olmadan gerçekleşmektedir. Bununla birlikte, hamile olan bazı kadınlar kendi sağlıklarını, bebeklerinin sağlığını veya her ikisini de içeren komplikasyonlar yaşayabilmektedirler. Bazen, annenin hamile kalmadan önce yaşadığı hastalıklar veya koşullar hamilelik sırasında komplikasyonlara yol açabilmektedir. Ayrıca doğum sırasında da bazı komplikasyonlar ortaya çıkabilmektedir. Komplikasyonlarda bile erken tanı ve doğum öncesi bakım anne ve bebeği için daha fazla riski oluşumunu azaltabilmektedir. Hamilelik boyunca en sık görülen komplikasyonlar vardır ve bu komplikasyonlar aşağıdaki gibidir:
• Yüksek tansiyon
• Gestasyonel diyabet
• Preeklampsi
• Erken doğum
• Hamilelik kaybı veya düşük
Kimler Komplikasyon Yaşama Riski Altındadır?
Zaten kişinin kronik bir rahatsızlığı veya hastalığı varsa, hamile kalmadan önce komplikasyonları nasıl en aza indireceği konusunda doktoruyla konuşmalıdır. Ayrıca kişi hamileyse, doktoru hamileliğini izlemesi gerekmektedir. Hamilelik sırasında komplikasyonlara neden olabilecek bazı yaygın hastalık ve durumlar vardır. Bu yaygın hastalık ve durumlara örnekler aşağıdaki gibidir:
• Şeker hastalığı
• Kanser
• Yüksek tansiyon
• Enfeksiyonlar
• HIV dâhil cinsel yolla bulaşan hastalıklar
• Böbrek sorunları
• Epilepsi
• Anemi
Yukarıdaki hastalık ve durumlar dışında komplikasyon riskini artırabilecek faktörler vardır. Bu faktörler aşağıdaki gibidir:
• 35 yaş ve üstü hamile olmak
• Genç yaşta hamile olmak
• Anoreksi gibi yeme bozukluğu olan
• Sigara içmek
• Yasadışı uyuşturucu kullanmak
• Alkol içmek
• Gebelik kaybı veya erken doğum öyküsü olan
• İkiz, üçüz veya katları hamileliklerde
Sık Görülen Hamilelik ve Doğum Komplikasyonları
Hamileliğin normal ve komplikasyon belirtileri bazen ayırt etmek zordur. Her ne kadar birçok sorun ılımlı olsa ve ilerlemese de, hamilelik sırasında kişi de endişe varsa daima doktoruna danışmalıdır. Hamilelik komplikasyonlarının çoğu hızlı tedavi ile tedavi edilebilmektedir. Kadınların hamilelik sırasında yaşadıkları en yaygın yaşadığı komplikasyonlar vardır. Bu yaygın komplikasyonlar aşağıdaki gibidir:
Yüksek tansiyon: Yüksek kan basıncı, kanı kalpten organlara ve plasentaya taşıyan arterler daraldığında oluşmaktadır. Yüksek tansiyon preeklampsi gibi daha birçok diğer komplikasyon riski ile ilişkilidir. Doğum tarihinden önce bebek sahibi olma riski daha yüksek olur ve buna erken doğum denmektedir. Ayrıca küçük bebek sahibi olma riskini de artmaktadır. Hamilelik sırasında kişinin tansiyonu ilaçlarla kontrol etmesi önemlidir.
Gestasyonel diyabet: hamilelik diyabeti vücudun şekerleri etkili bir şekilde işleyemediği durumlarda ortaya çıkmaktadır. Bu, kan dolaşımında normalden yüksek şeker seviyelerine yol açar. Bazı kadınların kan şekeri seviyelerini kontrol etmeye yardımcı olmak için yemek planlarını değiştirmeleri gerekmektedir. Bazılarının ise kan şekeri seviyelerini kontrol altında tutmak için insülin alması gerekebilmektedir. Ayrıca gebelik diyabeti genellikle hamilelik sonrası düzelmektedir.
Preeklampsi: Preeklampsiye ayrıca toksemi de denmektedir. Hamileliğin ilk 20 haftasından sonra ortaya çıkar, yüksek tansiyona ve böbreklerle ilgili olası sorunlara neden olmaktadır. Preeklampsi için önerilen tedavi, hastalığın ilerlemesini önlemek için bebeğin ve plasentanın verilmesidir. Doktor doğum zamanlaması ile ilgili riskleri ve faydaları anne ile konuşmalıdır. Kişinin 37 ila 40 hafta hamile kalması durumunda doktoru doğum eylemini başlatması gerekebilmektedir. Bebeğin doğumu için henüz erken ise, doktor anne ve bebeğini yakından izlemesi gerekmektedir. Kan basıncını düşürmeye yardımcı olacak ve tam olarak değilse bebeğin olgunlaşmasına yardımcı olacak ilaçlar verebilmektedir. Bununla birlikte izleme ve bakım için hastaneye yatırılma olasılığı bulunmaktadır.
Erken doğum: Preterm doğum eylemi, hamileliğin 37. haftasından önce doğum eylemine girildiğinde gerçekleşmektedir. Bu bebeğin ciğer ve beyin gibi organlarının tam gelişmesini bitirmeden öncesidir. Bazı ilaçlar doğumu durdurabilmektedir. Doktorlar genellikle bebeğin erken doğmasını önlemek için yatak istirahati önermektedir.
Düşük: Düşük, ilk 20 hafta boyunca hamileliğin sona ermesidir. Amerikan Gebelik Derneği (APA) göre, sağlıklı kadınların yüzde 20 si hamilelikleri düşükle sona ermektedir. Bazen bu, kadının hamileliğin farkında olmadan önce gerçekleşmesidir ve çoğu durumda, düşük önlenememektedir. Hamileliğin 20. haftasından sonra gebelik kaybı ölü doğum olarak adlandırılmaktadır ve çoğu zaman bunun nedeni bilinmemektedir. Ölü doğumlara neden olduğu tespit edilen konular vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Plasenta ile ilgili sorunlar
• Anne de kronik sağlık sorunları
• Enfeksiyonlar
Anemi: Anemi, vücutta normalden daha az sayıda kırmızı kan hücresine sahip olunduğu anlamına gelmektedir. Kişi de kansızlık varsa, kendini normalden daha yorgun, güçsüz hissedebilir ve soluk bir cilde sahip olabilir. Aneminin birçok nedeni vardır ve doktor aneminin altta yatan nedenini tedavi etmesi gerekmektedir. Hamilelik sırasında demir ve folik asit takviyesi almak, çoğu anemi vakası eksikliğinden dolayı ortaya çıkabileceğinden komplikasyonların önlenmesinde yardımcı olabilmektedir.
Enfeksiyonlar: Çeşitli bakteriler, viral ve paraziter enfeksiyonlar hamileliği zorlaştırmaktadır. Enfeksiyonlar hem anneye hem de bebeğe zarar verebilir, bu nedenle hemen tedavi olmak önemlidir. Oluşan bazı enfeksiyonlara örnekler aşağıdaki gibidir:
• İdrar yolu enfeksiyonu
• Bakteriyel vajinoz
• Sitomegalovirüs
• B grubu Streptococcus
• Doğum sırasında bebeğe bulaşabilen hepatit B virüsü
• Grip
• Kedi dışkısında, toprakta ve çiğ ette bulunan bir parazitin neden olduğu bir enfeksiyon olan toksoplazmoz
• Maya enfeksiyonu
• Zika virüsü
Kişi ellerini sık sık yıkayarak bazı enfeksiyonları önleyebilir. Ayrıca Hepatit B virüsü ve grip gibi enfeksiyonu olan kişilerden uzak durmalıdır.
Doğum Komplikasyonları
Hamilelik ve doğum sırasında da komplikasyonlar olabilmektedir. Kişinin doğum sırasında bir sorun yaşıyorsa, doktoru doğum işlemine devam etme şeklini değiştirmesi gerekebilmektedir. Doğum sırasında doğum pozisyonu şekilleri aşağıdaki gibidir:
Makat pozisyonu: Bebeğin ayakları kafasından önce gelmek üzere konumlandırıldığı zaman bu makat pozisyonu olarak kabul edilmektedir. APA’ya göre, bu tam süreli doğumların yaklaşık yüzde 4’ünde gerçekleşmektedir. Bu pozisyonda doğan bebeklerin çoğu sağlıklıdır. Bebek sıkıntı belirtileri göstermesi veya doğum kanalından güvenli bir şekilde geçemeyecek kadar büyük olması durumunda, doktor vajinal doğum aleyhinde karar alabilir. Doktor bebeğin doğumdan birkaç hafta önce makat pozisyonunda olduğunu öğrenirse, bebeğin pozisyonunu değiştirmeyi deneyebilmektedir. Doğum anı başladığında bebek hala makat pozisyonunda ise, çoğu doktor sezaryen doğumunu önermektedir.
Plasenta previa: Plasenta previa, plasentanın rahim ağzını kapladığı anlamına gelmektedir. Bu durumda doktorlar genellikle sezaryen doğumunu gerçekleştirmektedir.
Düşük doğum ağırlığı: Düşük doğum ağırlığı genellikle yetersiz beslenme veya hamilelik sırasında sigara, alkol veya uyuşturucu kullanımı nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Düşük doğum ağırlığıyla dünyaya gelen bebeklerin komplikasyon yaşama riski daha yüksektir. Bu komplikasyonlardan bazıları aşağıdaki gibidir:
• Solunum yolu enfeksiyonları
• Öğrenme özürleri
• Kalp enfeksiyonları
• Körlük
Ayrıca bebeğin doğumdan sonra birkaç ay hastanede kalması gerekebilmektedir.
Doktor Ne Zaman Aranmalıdır?
Kişi hamileliği boyunca herhangi bir komplikasyon yaşıyorsa doktorunu aramaktan çekinmemelidir. Bu komplikasyonlar aşağıdaki gibidir:
• Vajinada kanama
• Ellerin veya yüzün ani şişmesi
• Karın ağrısı
• Ateş
• Şiddetli baş ağrısı
• Baş dönmesi
• Kalıcı kusma
• Bulanık görme
Ayrıca kişi bebeğinin üçüncü trimesterde aniden normalden daha az hareket ettiğini düşünüyorsa derhal doktoruyla iletişime geçmelidir.
Komplikasyonlar Nasıl Önlenir?
Tüm komplikasyonlar önlenebilir değildir. Bazı adımlar sağlıklı bir hamileliğin teşvik edilmesine yardımcı olabilmektedir ve yüksek riskli bir hamilelik geçirme önleyebilmektedir. Sağlıklı bir hamilelik için atılacak adımlar aşağıdaki gibidir:
• Kişi hamile kalmayı düşünüyorsa, hamile kalmadan önce hazırlanmasına yardımcı olmak için önceden bir doktora danışmalıdır. Örneğin, hali hazırda önceden mevcut bir tıbbi durumu varsa, doktoru tedaviyi hamileliğine hazırlanmak için ayarlamasını önerebilmektedir.
• Bol miktarda meyve, sebze, yağsız protein ve lif içeren sağlıklı diyet yapılmalıdır
• Günlük doğum öncesi vitaminleri alınmalıdır
• Genel olarak, hamilelikten önce sağlıklı kiloda olan kadınlar için toplam 25 ila 35 kilo kilo alması önerilmektedir
• Tavsiye edilirse uzman olan kişiler de dâhil olmak üzere tüm rutin doğum öncesi ziyaretlere katılım sağlanmalıdır
• Kişi sigara içiyorsa sigarayı bırakmalıdır
• Alkol ve yasa dışı uyuşturuculardan kaçınmalıdır
• Kişi aldığı ilaçların alınmaya devam edip etmediğini veya almayı bırakıp bırakmaması gerektiğini doktoruna sormalıdır
• Stres seviyesini azaltmalıdır. Ayrıca müzik dinlemek ve yoga yapmak stres seviyesini azaltmanın iki yoludur.
Kaynakça:
americanpregnancy.org
mayoclinic.org
cdc.gov
nih.gov
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu