Hamile kadın, sağlığı ve beslenmesi hakkında diğer zamanlara göre daha bilinçlidir. Genellikle bu dönemde alkol, çiğ balıktan yapılan suşi ve pastörize edilmemiş yumuşak peynir gibi gıdalardan vazgeçilir. Peki, ya kafein? Anne adayı keyifle içtiği sabah kahvesinden veya kafein içeren diğer ürünlerden de vazgeçmek zorunda mıdır? İşte hamilelik sırasında kafein alımı hakkında bilinmesi gerekenler.
Gebelikte Kafein Güvenliği İçin Tavsiyeler
Kafein; pek çok içecek, yiyecek ve atıştırmalıklarda bulunur. İstenmese bile kafeinden tamamen uzak durmak zor olabilir. Neyse ki her gün küçük ve orta miktarda bir kafein alındığında çok fazla endişelenilmesine gerek yoktur. Dimes Mart gibi Amerikan Kadın Doğum ve Jinekologlar Kongresi (ACOG) uzmanları, günde 200 mg’a kadar kafein alımının tehlikesiz olduğunu söylüyorlar. Bu yaklaşık bir veya iki fincan kahveye eşittir. Şimdi, burada verilen fincan boyutu 8 onsluk (yaklaşık 235 ml) bardaklardan bahsedilirken, kahve salonlarında farklı boyutlarla satılan kahve bardakları bu kapsama girmemektedir. (Piyasada kafelerde büyük üç boy bardak sunumu yapılmaktadır. Bunlar tall bardağı 354 ml, grande bardağı 473 ml, venti bardağı ise 591 ml)
Hamilelikte Kafein Nasıl Etkiler?
Hamilelik sırasında kafeini vücuttan temizlemek diğer zamanlara göre daha uzun sürse bile hamile kadınlar, genellikle küçük ve orta derecede kafein miktarını daha iyi tolere edebilir. Bununla birlikte hamilelikten önce kafeinle sorunu olmayan bazı kadınlar, hamilelik sürecinde farklı şekilde etkilenebileceğini keşfedebilir. Mesela hamilelik öncesinde sabaha ilk kahve ile başlamayı seven bir kişi, hamilelik sırasında kokusundan ya da tadından rahatsız olabilir hatta istifra bile edebilir.
Anne adayı, kafeini hala tolere edebileceğini düşünüyorsa bir fincan kahve içmesi sorun teşkil etmez. Fakat kafeinin bir ilaç olduğunu ve yan etkileri olabileceğini unutulmaması gerekmektedir. Kafeinin yan etkilerini şu şekilde sıralanabilir:
Kahve bir uyarıcıdır: Kafein, kalp atış hızını ve kan basıncını arttırır. Kişiyi uyanık tutar ve enerji verir, ancak çok fazla kafein endişe ve titreme hissettirir. Ayrıca uyku güçlüğü ve uykusuzluğa da neden olabilir.
Bir idrar söktürücüdür: Kafein diüretik (idrar söktürücü) bir maddedir, suyu vücuttan uzaklaştırır, daha fazla idrar yapma dürtüsü verebilir. Bununla birlikte orta miktarlarda, su kaybına sebep olması dehidrasyona (daha fazla su kaybına) neden olmaz.
Bağımlılık yapar: Düzenli kullanımla vücut kafeine alışır. Alımı birdenbire durdurulduğunda, baş ağrısı, sinirlilik ve yorgunluk gibi geri çekilme semptomları yaşanabilir.
Doğmamış Bebeği Nasıl Etkiler?
Kafein plasentadan geçer ve bebeğe doğru ilerler. Hamilelik sırasında bebeğin vücudu hala gelişimini sürdürmektedir. Bebeğin karaciğer, beyin ve sinir sistemi olgunlaşmamıştır ve kafein bir yetişkinde olduğu gibi aynı şekilde tolere edemez. Uzmanlar, kafeinin bebeği ne kadar etkilediğinden tam olarak emin olmasa da emin oldukları birkaç noktayı bildirmektedirler.
•Kafein bebeği uyarır, bu nedenle bir fincan kahve veya soda içtikten kısa bir süre sonra bebeğin daha aktif olduğu anne ve gözlemciler tarafından hissedilir.
•Bebeğin kalp atış hızını artırabilir, düzensiz kalp atışı veya uyku bozukluklarına neden olabilir.
•Gelişmekte olan bebeğin annenin vücudundan çok fazla kafein almaması zordur bir durumdur. Yüksek miktarda kafein tüketildiğinde, ilaç bebeğin vücudunda birikebilir. Doğumdan sonra, yeni doğanda sinirlilik, titreme ve bozulmuş uyku düzenleri dahil olmak üzere çekilme belirtileri gösterebilir. Kafein alımını günde 200 mg’ın altına düşürülmesi, bebek için daha güvenlidir.
Hamilelik Kaygıları
Kadınlar genellikle kafeinin doğum kusurlarına, gebelik kaybına, erken doğum eylemlerine veya doğumla ilgili diğer sorunlara neden olup olmadığını merak ederler. Bu konudaki araştırmalar halen devam etmektedir. Ancak az miktarda kafein, hamile kadınlar veya bebekleri için herhangi bir soruna yol açmamaktadır. Sadece çok yüksek dozlarda kafeinin bir sorun olduğuna inanılır. Bu konuda yapılan açıklamalar şu şekilde sıralanabilir:
•Doğum kusurları: Çok miktarda kafeine maruz kalmak düzensiz bir kalp atış hızına neden olabilirken, kafeinin bebeklerde herhangi bir deformasyona veya sakatlığa neden olduğunu gösteren somut kanıt yoktur.
•Düşük: Kafein ve hamilelik kaybı konusunda çelişkili bilgiler vardır. Yapılan 26 çalışma sonucu analiz edilerek çıkan sonuçta kafeinin gebelik kaybı riskini artırabileceği sonucuna varılmıştır. Araştırmacılar, günde 150 mg kafein alımındaki her artış için düşük riskinin yüzde 19 arttığını belirtiyorlar. Fakat başka araştırma sonuçları da kadınlar her gün 200 mg’dan fazla kafein aldığında, düşük riskinin daha yüksek olduğunu göstermektedir. Ancak tüm çalışmalar aynı fikirde değildir. Farklı bir çalışmada ise herhangi bir miktarda kafeinin kendi başına düşük yapma riskini artırmadığını bildirmektedir. Sadece kafein değil; sigara içmek, alkol almak ya da gebelik kaybı insidansının daha yüksek olduğu madde ve ilaçlar ile birlikte, kafein alımı yapıldığında düşük riski olabileceği belirtilmiştir.
•Erken Doğum: Araştırmalara göre, küçük ila orta miktarlarda kafeinlerin erken doğuma neden olmadığını göstermektedir.
•Düşük Doğum Ağırlığı: Yapılan çalışmalar, kafein ve düşük doğum ağırlığı arasında bir ilişki olduğunu göstermektedir. Kafein ayrıca, önerilen miktarla sınırlı olsa bile, gebelik yaşı (SGA) için küçük bir bebeğe sahip olma olasılığını artırabilir. Günde 100 mg’dan daha az içilenler için risk daha düşük görünmektedir.
Popüler Yiyecek ve İçeceklerde Kafein Miktarı
Kahve gibi içinde kafein olduğu bilinen bazı ürünler vardır. Ancak, kafein diğer birçok yiyecek ve içecekte ortak bir bileşendir. Bir madde olarak kafeini listelemeyen yiyecekler mutlaka kafeinsiz değildir. Kafeinsiz ürünler bile az miktarda kafein içerebilir. Aşağıda talep gören bazı içecekler, atıştırmalıkların ne kadar kafein içerdikleri mevcuttur. Bu listede her maddedeki kafein miktarı genel bir ortalamadır, az ya da çok az olabilir. Çünkü her üründeki gerçek kafein miktarı markaya ve yapılış şekline bağlıdır.
Düzenli Kahve (evde demlendi) 8 ons (1 bardak) 95 mg
Kafeinsiz kahve 8 ons (1 bardak) 2 mg
Dunkin ‘Donuts (Sıcak Kahve) 10 ons (küçük) 150 mg
Starbucks çifte kavrulmuş Kahve 8 ons (kısa) 130 mg
Siyah çay 1 çay poşeti 40 mg
Yeşil çay 1 çay poşeti 20 mg
Kafeinsiz Çay 1 çay poşeti 2 mg
Hershey Sütlü Çikolata 1.55 ons (1 bar) 9 mg
Bitter çikolata 1 ons 12 mg
Sıcak çikolata 8 ons (1 bardak) 5 mg
Red Bull Enerji İçeceği 8,4 fl. oz.(1 can) 80 mg
Coca Cola 12 fl. oz. (1 can) 34 mg
Diyet kola 12 fl. oz. (1 can) 46 mg
Pepsi 12 fl. oz. (1 can) 38 mg
Diyet Pepsi 12 fl. oz. (1 can) 34 mg
Reçetesiz İlaçlar
Eczanelerde reçetesiz olarak satılan (OTC) ürünler de dahil olmak üzere herhangi bir ilacı kullanmadan önce güvenli olduklarından emin olmak için doktor ile görüşülmesi tavsiye edilir. Etken bir madde olarak kafein barındıran ilaçlar arasında depresyon, migren ve gerilim tip baş ağrıları için tavsiye ilaçlar vardır. Anne adayı; elbette kendisi ve bebeği için en iyi seçimi yapmak ister. Çakışan bir bilgi olduğunda bilinçli bir karar vermek, çoğu zaman kafa karıştırıcı ve daha zor olabilir. Böyle bir durumda yapalacak en iyi şey kişinin doktoru ile konuşmasıdır.
Anne adayı, eğer bir kahve veya soda içicisi değilse içen annelere göre zaten avantajlı sayılır. Fakat kahve veya çay seviyorsa alımını azaltması tavsiye edilir. Ancak hamile olan kadın, herhangi bir yan etki yaşamadığı sürece, ölçülü olarak yine de kahvenin tadını çıkarabilir. Sadece kafein alımını abartmaması gerekir. Kafein ve düşük ile ilgili daha kesin araştırmalar yapılıncaya kadar, kontrollü hareket etmek ve günde 200 mg’a kadar önerilen miktarlarda kalmak daha iyidir.
Kaynakça:
Chen LW, Wu Y, Neelakantan N, Chong MF, Pan A, Baraj RM. Gebelikte maternal kafein alımı ve gebelik kaybı riski: Prospektif çalışmaların kategorik ve doz yanıtlı bir meta-analizi. Halk sağlığı beslenmesi.
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu