İran mitolojisi ile ilgili en eski bilgiler IV. yüzyıla aittir. İran efsaneleri Aryaların İran topraklarına gelmeleriyle başlamıştır. İran mitolojisinin en önemli ismi hiç şüphesiz Ahura Mazda’dır. Ahura Mazda Zerdüşt’ün en büyük tanrısıdır. Her şeyi bilen Ahura Mazda iyilik tanrısıdır ve tek düşmanı kötü güçlerdir. Ehrimen Ahura Mazda’nın düşmanıdır ve kötü güçlerin efendisi şeytan anlamındadır. Zerdüşt doğunca yeryüzünden kaçmıştır. Zerdüşt ayinlerinde Ab adındaki kutsal su muhakkak bulunması gerekir. Suyun sorumlusu ise yer altında bulunan Hordad adında kutsal bir ölümsüzdür. Mazdeist inanışına göre gökler Ahura Mazda’nın ikamet ettiği yerlerdir. Asuman ise feleği koruyan tanrının adıdır.
İran mitolojisinde ateş büyük önem teşkil eder. Bir kahraman tarafından yeryüzüne getirildiğine inanılır. Ateş tanrının gücünün simgesidir. İnanışa göre ateşi Hüşeng adında bir kahraman getirmiştir.
Zerdüşt dinini ilk kabul eden Kral Goştasp’ın veziri Camasp’tır. Camasp bilgi ve astronomi ile çok ilgilenmiş Camaspname isminde de bir eser kaleme almıştır. Hemen her kültürde bahsi geçen Cemşid ve Keyhüsrev’e aynı zamanda Süleyman Peygamber ve Büyük İskender’e ait olduğu düşünülen sihirli kadeh Cam-ı Cem İran mitolojisinde de geçmektedir. İçine bakıldığında dünyadaki her şeyin görüldüğüne inanılan bir kadehtir bu. İran mitolojisinde dünyanın etrafını çevreleyen bir dağın olduğuna inanılmıştır ve bu dağa Elburz denmiştir. Ayrıca yedi rakamına tanrısal içerikler yüklenmiş genel olarak iyi anlamlarda kullanılmıştır.
Mazdeizm’in en büyük meleği İmşaspendan isimli melektir ve aslında Ahura Mazda’yı temsil eder. İran mitolojisinde Anka kuşunun üzerine yuva kurduğuna inanılan efsanevi dağ ise Kaf Dağı’dır. Keyümers İran kültüründe ilk insan ve yeryüzünün ilk hükümdarı olarak bilinir. Tahtı ve tacı ilk icat eden ilk taç giyen ve tahta çıkan kişi odur.
İran kültürünün mitolojik şahıslarının en önemlisi Cemşid’dir. Tahta oturduğu gün Nevruz Bayramı ilan edilmiştir. Cemşid’i öldürüp tahta çıkan mitolojik kahramanın adı Dahhak’tır. Feridun tarafından yok edilmiştir. Feridun adalet, iyilik ve uzun ömrün sembolüdür. Dünyayı üç oğluna paylaştırdığı rivayet edilir. Diğer önemli şahsiyet ise Zal’dır. Olağanüstü özellikleri olan bu kahramanın doğduğunda saçları bembeyazdır. Onu efsanevi kuş Simıurg yani Anka kuşu büyütmüştür. Rüstem ise Zal’ın oğludur. Kahramanlık ve yiğitlik sembolüdür. Küçükken bile kimsenin baş edemediği devlerle savaştığı rivayet edilen biridir. Bijen İran kültürünün önemli kahramanlarından biridir. Rüstem’in torunudur.
Kaynakça:
Dünya Mitleri
Yazar:Mustafa Bostan