Bu bitki, dünyanın en popüler yasal olmayan uyuşturucusudur. Diğer bitkilerle (amfetamin, kokain, extacy, opioid) karşılaştırıldığında daha yaygın olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Esrar günümüzde, yapışkan ve psiko-aktif bir reçinesi olan oldukça düzgün bakılmış bir bitki halini aldı. Ele geçirilen esrar, ilgili hükümetlerin denetlemelere başlamasıyla beraber, 90’ların ortasında olduğundan daha etkili olduğu tespit edilmiştir.
Kenevir aynı zamanda daha hızlı ve daha küçük yetişir. Farklı aromalara ve etkilere sahip yüzlerce türü vardır. Ama hızla değişen ve denetlenmeyen bir ürün, birçok kişinin aslında ne aldığını bilmediği ve henüz yeni anlamaya başladığımız sağlık sonuçlarının olduğu anlamına gelir. 
Bin yıldır, esrar gizemli ve kutsal, hatta şeytani olarak bile görülmüş bir bitki. Ama şimdi insanlar onu düzeltmeyi öğrendi. Peki insanlar bu bitkiye tam olarak ne yaptı? Ve bu onu kullanan insanlar için ne anlama geliyor?
İlk keşfi Çin’de yapılan, Kenevir evcilleştirilmiş bir türdür. Uzun süre birlikte evrimleştiğimiz türlerden bir tanesi. İnsanlar kıtalara yayıldıkça kenevirde yayıldı. Ama daha soğuk iklimlerde kenevirin farklı bir türü gelişti: Kendir. Kendir, giysi, helken, halat, kağıt, yiyecek, yakıt ve inşaat malzemesi yapımında da kullanılmıştır.
Kenevir reçinesinden yapılan haşhaşın popüler bir yenebilir madde olduğu Orta Doğu’ya yayıldı. Oradan kutsal bir içecek sayılacağı Hindistan’a yayılmıştır. Sonrasında da ilaç olarak ve savaştan önce cesaret arttırıcı olarak Afrika’da kullanılıyordu. Ardından, kıtalararası köle tüccarlığı yapanlar onu Amerika’ya taşıdı. Ve aynı bitkinin bir kolu, uzunluğu ve liflerinin gücü için kullanılırken, diğeri ise psiko-aktif etkililiği için kullanıldı.
Kenevirin uzun boylu ve ince yapraklı olan cinsine Sativa denmektedir. Daha sonra bu bitkinin daha koyu ve daha kalın yapraklı olan türü Hindistan’da bulununca ona Cannabis Indica dendi. Rusya da bulunun bu kenevir cinsinin adı da Ruderalis’tir.
Kenevirde sıradışı bir şey vardır. Bitkilerin çoğunda hem dişi, hem erkek tarafında çiçek olurken, kenevirin bazılarında sadece tohum ve diğerlerinde de sadece polen vardır. Başka bir deyişle bitkilerden biri dişi diğeri de erkektir.
Dişi kenevir bitkileri daha çok psiko-aktif çiçekler ürettiği için sizi uçurma konusunda çok etkilidirler. En fazla reçine ve yağ çiçeğinde bulunmaktadır. Yapraklar ve köklerde biraz psiko-aktif madde bulundurur ama o kadar etkili değildir. Esas psiko-aktif kimyasala THC yada tetrahidrokanabinol denir. İkinci en büyük aktif kimyasal, kanabidiol ya da CBD’dir ve kaygıyı azaltır. Ama kenevirde insan bedenini etkileyen 100’den fazla bileşen vardır ve bunlara kanabinoidler denir.
Onlarca yıl önce araştırmacılar, benzer kimyasalları doğal olarak ürettiğimizi ve bedenimizin her yerine yayıldıklarından onlara uygun reseptörlerimiz olduğunu keşfettiler. Bu yiyecek düzenlemesiyle, bilişsellikle, motor hareketlerimizle ilgilidir. Her yerdedir.
Endokanabinoid sistemler, böcekler dışında her hayvanda bulunur. Neden tam olarak orada olduklarına hala anlam getirilebilmiş değil. Ama iştahı düzenleme, unutmaya yardımcı olma ve stresi azaltmada evrimsel olarak çok önemli bir rol oynadıklarına dair deliller var. Ve egzersizden sonra hissettiğiniz coşkunun ardındaki kimyasal olabilirler. Ama Kenevir sadece kanabinoidlerden oluşmaz. Her bitkiye özel bir kimyasal profil veren 400’den fazla aktif bileşen var. Bunu bir müzik setindeki düzenleyici gibi düşünebilirsiniz. Üzerinde 400 tuş bulunan bir düzenleyici hayal edin. THC, Kanabidiol, CBG, CBN. Bu şeylerin çoğu psiko-aktiftir. Terpenler temel olarak aroma molekülleridir. Ve bunların hepsi bir aradayken, kanabinoid profili oluştururlar. Çok popüler olan Sour Diesel, karabiber, karanfil ve tarçında da bulunan karyofilin adlı kimyasaldan dolayı, karabiberimsi bir aromaya sahiptir.
Birçok bitki neslinde doğru kanabinoid kombinasyonlarını seçerek, yetiştiriciler ikon isimli bir marka ürünü oluşturabiliyorlar. Melezleme tekniği sayesinde günümüze kadar pek çok kenevir çeşidi türetilmiştir. THC içeriği %25’e kadar olanlar tanıtıldı. Bu da Ülkelerin uyuşturucu ile mücadele birimleri oluşturmasına sebep olmuştur.
Esrar bir ot türüdür ve denize ulaştığında yabani ot gibi yayılıyor. Bu düşmanla savaşmak ve onu yenmek için tam saldırı haline geçmek gereklidir.
Çalışmalar şizofreni ve psikoz riskini arttırabildiğini göstermektedir. Ve uzun süreli sağlık etkileri konusunda bilmediğimiz çok şey var. Ama her gün esrarın bir ilaç olarak yapabilecekleri konusunda yeni hikayeler ortaya çıkıyor. Başka bir çalışma sonucunda kronik ağrısı olan kişilerin kullandıkları opioidleri azalttıkları ortaya çıktı. Glokom tedavisindeki ve kemoterapinin yan etkilerini azaltmada etkilidir. Birçok hasta diğer ilaçlar işe yaramazken esrarın yardımcı olduğunu iddia ediyor. Önümüzdeki yıllarda bu bitkiye yapılan mühendislikle, mümkün olan tedaviler üzerinde çalışabileceğiz ve bu da tıpta yeni bir alan açacak.
Daha önce bitkileri ciddi biçimde değiştirdik. Mısır, şeftali, karpuz bir zamanlar yenemeyen, küçük meyvelerdi. Binlerce yıl içinde onları isteklerimize uygun hale getirdik. Kenevir konusunda da yeraltı yetiştiricileri birkaç yıl içinde buna benzer bir dönüşüm yaptılar. Ve modern tarım mühendisliği bunu yeniden dönüştürmek üzere.
Kaynakça:
National Geoghraphic
Yazar: Tuncay Bayraktar