Klor, suda bakteri üremesini engelleyen kimyasal bir maddedir. Yüzme havuzlarının ve içme suyunun dezenfekte edilmesi, kanalizasyon ve endüstriyel atıkları sanitize etmek için kullanılmaktadır. Aynı zamanda birçok temizlik ürününde aktif bir bileşen olarak yer almaktadır.
Klor zehirlenmesi, klora dokunulduğunda, yutulduğunda veya solunulduğu zaman oluşabilmektedir. Klor, vücudun dışındaki ve vücudun içindeki mukozal yüzeylerde su ile reaksiyona girmektedir. Sindirim sistemindeki su dahil hidroklorik asit ve hipokloröz asit oluşumuna neden olur. Bu maddelerin her ikisi de insanlar için son derece zehirli olabilmektedir.
Havuzlarda kullanılan klor vücut olarak en çok temas edilendir. Bununla birlikte, klor zehirlenmesinin pek çok olayı havuz suyundan değil ev temizlik maddelerinden meydana geldiğini belirtmek gerekir. Klor içeren birkaç evsel ürünler şunlardır: yüzme havuzlarında kullanılan klor tabletleri, yüzme havuzu suyu, hafif ev temizleyicileri, ağartıcı ürünler, deterjanlar, mutfak temizlik maddeleri. Klor zehirlenmesi vücudun her yerinde belirtilere neden olabilmektedir. Solunum belirtileri öksürük, nefes darlığı ve akciğerlerde biriken sıvıları içermektedir.
Sindirim sistemi belirtileri şunlardır: ağızda yanma, boğaz şişmesi, boğaz ağrısı, karın ağrısı, kusma, dışkıda kan.
Klor alımı dolaşım sistemine zarar verebilmektedir. Bu sorunun belirtileri de şunlardır: Kanın Ph dengesindeki değişiklikler, düşük kan basıncı, bulanık görme, yanma, tahriş ve aşırı durumlarda görme kaybı da dahil olmak üzere gözlerde ciddi yaralanmalar, yanıklar ve tahriş ile doku hasarından kaynaklanan cilt hasarları.
Klor zehirlenmesinin teşhisi
Klor zehirlenmesinin yıllar içinde bireylerde meydana geldiği bilinmektedir. Bu nedenle genelde teşhis koymak zor değildir. Bazı durumlarda, çocuklar klor içeren temizlik ürünlerini bilmeyerek kullanabilirler. Bazen çocuklar ne hissettiklerini söyleyemediğinden bu durumu teşhis etmek daha zor olabilmektedir. Hemen bir hastaneye veya acil servise klor zehirlenmesi işaret eden çocukları götürmek gerekmektedir.
Klor zehirlenmesinin tedavisi
Kişinin kendisi veya çocuğu klor ile temas etmesi durumunda hemen tıbbi yardım istemelidir. Zehir kontrolü veya tıbbi bir meslek mensubu tarafından sağlanmadıkça kusturma yapılmaya çalışılmamalıdır. Cildin klor ile temas etmesi halinde derhal sabun ve su ile yıkanması gerekmektedir. Göze bulaşması durumunda su ile en az 15 dakika boyunca yıkanmalıdır. Klora maruz kalan vücudun üstündeki tüm giysilerin çıkartılması ve en az 70°C sıcaklıkta yıkanılması gerekmektedir.
Yanlışlıkla klorun yutulması sonucunda, kusma veya kasılmalara maruz kalınmaması şartıyla hemen süt veya su içilmesi gerekmektedir. Klorun yoğun teneffüs edilmesi durumunda mümkün olan en kısa sürede temiz hava alınmalıdır. Temiz hava almak için mümkün olan en yüksek yere çıkılması gerekmektedir. Çünkü klor, havadan daha ağırdır. Tıbbi uzmanlar, klor zehirlenmesini daha etkili biçimde tedavi etmek için bazı bilgileri bilmeleri gereklidir. Yaş, kilo, klinik durum, tüketilen ürün, tüketilen miktar, maruz kalma süresi gibi.
Acil servise başvurduktan sonra, bir sağlık uzmanı yaşamsal bulguları ölçüp izlemektedir. Buna nabız, sıcaklık, kan basıncı, oksijenizasyon ve solunum hızı dahildir. Doktorlar belirtileri hafifletmeye yardımcı olmak ve vücudun klor ile baş etmesine yardımcı olmak için bazı ek tedavi yollarını tavsiye olarak verebilir: aktifleştirilmiş odun kömürü, destekleyici ilaçlar, intravenöz sıvı, ek oksijen. Tıbbi personel etkilenen deriyi saatlik aralıklarla yıkar ve temizler. Etkilenen cildin cerrahi olarak çıkarılması ciddi hasar görmesi durumunda gerekebilir.
Klor zehirlenmesinde tedavi
Klor zehirlenmesi vücut üzerinde ciddi etkilere neden olmaktadır. İyileşmenin bakış açısı, dokunulan klor, yutulan veya inhalasyon miktarına ve tedavinin ne kadar çabuk elde edildiğine bağlıdır. Derhal tıbbi yardım alınması tam iyileşme şansını daha yüksek tutmaktadır.
Klor zehirlenmesini önleme
Klor kullanımı için uygun yöntemleri izlemek çok önemlidir. Klor içeren ürünleri kilitli dolaplara veya kolay ulaşılamayacak yerlere koymak gerekmektedir. Böylece aileler çocuklarında ulaşıp içme riskini ortadan kaldırmış olacaklardır.
Zehir kontrolü
Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı’na bağlı UZEM (Ulusal zehir danışma merkezi) 114 nolu servis numarası ile zehirlenme vakaları konusunda vatandaşlara hizmet vermektedir. Olası vaka karşısında yetkili kişilerden bilgi almak için herkes arayabilmektedir.
Yazar: Osman Uçar