Kolorektal kanser, kolon ya da rektumda başlayan kanser türüdür. Bu kanser türü, çok erken evreden 4’üncü evreye kadar olan metastaz yapmış kanserdir ve çoğunlukla metastatik kolorektal kanser olarak da anılır. Kanserin metastaz yapması; kanserin diğer organlar veya lenf düğümleri gibi bölgesel veya uzak bölgelere yayıldığı anlamına gelir. Ulusal Kanser Enstitüsü’ne göre kanser, vücudun herhangi bir yerine yayılabilir ancak kolorektal kanser daha çok karaciğere, akciğere ya da peritona yayılır. Yeni kolorektal kanser tanısı alan kişilerin yaklaşık yüzde 21’inde tanı anında uzak metastatik hastalık zaten vardır.
Uzak bölgelerdeki metastatik kolorektal kanser nadiren tedavi edilebilir ve kanser yayıldıktan sonra kontrol edilmesi zor olabilir. Bununla birlikte kanserin büyümesini durdurmaya ya da yavaşlatmaya ve semptomları yönetmeye yardımcı olabilecek tedaviler vardır. Kolorektal kanser, tedavilerindeki gelişmeler, metastatik kolorektal kanserli kişilerde hayatta kalma oranlarını artırmaktadır.
Metastatik Kolorektal Kanserin Belirtileri Nelerdir?
Kolorektal kanserin, kanser büyüdükçe veya yayıldıktan sonraki aşamalarda semptomlara neden olması daha olasıdır. Kolorektal kanser belirtileri şunlardır:
• Birkaç günden fazla süren kabızlık, ishal veya dar dışkı gibi bağırsak alışkanlıklarında bir değişiklik
• Dışkıda kan olması, dışkının bordo veya siyah görünmesi
• Parlak kırmızı kanlı rektal kanaması
• Bir bağırsak hareketinden sonra bağırsakların boş değilmiş gibi hissedilmesi
• Karın krampları veya ağrı
• Yorgunluk
• Açıklanamayan kilo kaybı
• Anemi
Metastatik Kolorektal Kanserin Belirti ve Semptomları
Metastatik kolorektal kanser belirtileri, kanserin yayıldığı yere ve metastatik tümör yükünün boyutuna bağlıdır. Belirtiler şu şekildedir:
• Kanser karaciğere yayıldığında sarılık veya karın şişliği,
• Kanser akciğere yayıldığında nefes darlığı
• Kanser kemiğe yayıldığı zaman kemik ağrısı ve kırıkları
• Kanser beyine yayıldığında baş dönmesi, baş ağrısı veya nöbetler
Metastatik Kolorektal Kanser Nasıl Gelişir?
Kolorektal kanser genellikle rektum veya kolonun iç astarında gelişen ve birkaç yıl içinde yavaş yavaş büyüyen ve dönüşen bir polip olarak başlamaktadır. Kanser geliştikten sonra, kolon veya rektumun duvarında daha da büyüyebilir ve kan veya lenf damarlarını yayılarak devam edebilir. Kanser hücreleri yakındaki lenf düğümlerine yayılabilir ve ayrıca kan 
damarlarından diğer organlara veya dokulara da taşınabilir. Kolorektal kanserin yayıldığı en yaygın yerler karaciğer, akciğer ve peritondur. Ancak kanser, kemikler ve beyin gibi vücudun diğer bölümlerine de yayılabilir.
Metastatik Kolorektal Kanser Nasıl Teşhis Edilir?
Bazı insanlar ilk tanı konduğunda metastatik kolorektal kansere yakalandığında tanı koyulurken, bazıları da kanser yayıldıktan aylar hatta yıllar sonra tanı konulabilir. Kolorektal kanseri teşhis etmek için kullanılan ana test, biyopsi, diğer hücre ve doku çalışmaları ile birlikte kolonoskopidir. Metastatik kolorektal kanser, kanserin yayılıp yayılmadığını görmek için görüntüleme testleri kullanılarak teşhis edilir. Metastatik bir tümör veya farklı bir primer kanser olup olmadığını kontrol etmek için uzak bir tümör üzerinde bir biyopsi yapılabilir. Metastatik kolorektal kanseri teşhis etmek için kullanılan görüntüleme testleri şunları içerir:
• CT tarama: Bir CT taraması kolorektal kanser göğüs, karın ya da pelvis içinde lenf düğümlerine veya diğer organlara yayılıp yayılmadığını görmek için kullanılır. Karaciğer gibi organlardaki metastazları doğrulamak için bir biyopsiyi yönlendirmek için bir CT taraması da kullanılabilir.
• Ultrason: Kolorektal kanserin karaciğere yayılıp yayılmadığını görmek için bir karın 
ultrasonu kullanılabilir. Gerekirse, ultrason rehberliği ile biyopsi de yapılabilir.
• MR: Bir pelvik veya abdominal MRI taraması kanser pelvis içinde yayıldığında ve herhangi lenf düğümüne bulaştığında nerede olduğunu görmek için kullanılabilir.
• Röntgen: Bir göğüs röntgeni genellikle kolorektal kanser akciğerlere metastaz olup olmadığını görmek için kullanılır. X-ışınları ayrıca kemik metastazlarını kontrol etmek için kullanılabilir.
• PET taraması: Bir PET genellikle beyinde dâhil olmak üzere vücut boyunca metastazı kontrol etmek için kullanılır. Metastatik tümörler için evreleme ve cerrahi tedavi gibi tedavileri planlamak için de kullanılabilir. Kombine PET / CT taraması da kullanılabilir.
Metastatik Kolorektal Kanser Nasıl Tedavi Edilir?
Kolorektal kanser tedavisi, tümörlerin yayılım ve büyüklüğü ve yeri gibi bir dizi faktöre bağlıdır. Hastanın yaşı, genel sağlığı ve kanser tedavisinden kaynaklanan olası yan etkiler de göz önünde bulundurulur. Özel durum için en iyi tedaviyi belirlemek üzere doktorlar kişiyle birlikte tedaviyi yönlendirirler. Metastatik kolorektal kanser nadiren tedavi edilebilir. Tedavinin amacı genellikle hastanın ömrünü uzatmak ve semptomları hafifletmek veya önlemektir. Bazı nadir durumlarda, metastatik kanser cerrahi tüm tümörlerin ortadan kaldırarak vulkanize edilebilir.
Metastatik kolorektal kanser tedavisi, çoğu zaman kanseri mümkün olduğunca uzun süre kontrol etme umuduyla devam etmektedir. Herkes tedaviye farklı tepki verir, bu yüzden tedaviler bazı kişilerde diğerlerinden daha başarılı sonuçlar verebilir. Kolonun tıkanması gibi komplikasyonların giderilmesi veya önlenmesi için cerrahi uygulanabilir. Akciğerler veya karaciğer ile sınırlı sadece birkaç metastaz varsa, hayatta kalma oranını arttırmaya çalışmak için primer tümörü olduğu gibi bunları çıkarmak için ameliyat da kullanılabilir. Kemoterapi , radyasyon tedavisi ve hedefe yönelik tedaviler, tümörleri küçültmek, semptomları hafifletmek ve hayatta kalma süresini uzatmak için tek başlarına veya kombinasyon halinde kullanılabilir. Metastatik kolorektal kanser için son yıllarda onaylanan bazı hedefli tedaviler olmuştur. Doktorlar ayrıca ağrı, mide bulantısı ve kanser veya tedavinin diğer yan etkilerini yönetmek için ilaç yazabilir.
Metastatik Kolorektal Kanserde Hastalığın Görünümü Nasıldır?
Metastatik kanser, tedavi edilemese bile bazen aylarca veya yıllarca kontrol edilebilir. Kolorektal kanser tedavilerinin son yıllarda gelişimi, insanların metastatik kolorektal kanserle daha uzun yaşamalarına yardımcı olmaktadır. Uzak metastatik kolorektal kanser için en son nispi beş yıllık sağkalım oranı yüzde 13,8’dir. Bu, metastatik kolorektal kanserli kişilerin yüzde 13,8’inin tanıdan beş yıl sonra hala hayatta olduğu anlamına gelir.
Hayatta kalma oranları sadece tahmindir ve bireysel sonuçlar kişiye göre değişir ve tahmin 
edilemez. Bir kişinin yaşı veya sağlık problemleri, bazı tümör belirteçleri, proteinleri, hangi tedavilerin kullanıldığı ve bir kişinin tedaviye nasıl yanıt verdiği gibi birçok önemli faktör hastalığın seyrini değiştirebilir. Doktorlar bu durumu kişisel duruma göre perspektif olarak bakmalarına yardımcı olabilir.
Metastatik Kolorektal Kanser Varsa Nasıl Destek Alınır?
Metastatik kanser teşhisi konduğunda destek bulmak önemlidir. Hastanın doktoruyla ve sevdikleriyle kendini nasıl hissettiği hakkında konuşması ve bu hastalıkla başa çıkmak için yardımcı istemesi gerekir. Bazı hastalar arkadaşlarına ve ailesinden destek almanın yanı sıra, ruhsal bir danışmanla veya din adamıyla konuşarak psikolojik olarak huzur bulurlar. Metastatik kolon kanser hastalığına sahip olunduğunu öğrenmek hastayı korku, kızgın, hatta umutsuz hissettirebilir, ancak metastatik hastalık yardımın veya umudun ötesinde olduğu anlamına gelmez.
Bu hastalığa yakalanmış kişilerin sevdikleriyle daha fazla zaman geçirmesine yardımcı olabilecek tedaviler mevcuttur ve araştırmacılar, metastatik kanser hücrelerinin büyümesini önlemenin yeni yollarını incelemeye devam etmektedir.
Kaynakça:
cancer.org
annals.org
ar.iiarjournals.org
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu