COVID-19 salgını nedeniyle el sabunu, el dezenfektanı, bulaşık sabunu ve temizlik mendilleri de dahil olmak üzere tonlarca temizlik ve sanitasyon ürünü satılmaktadır. Bu ürünlerden hangisinin yeni koronavirüsten daha iyi koruduğu merak edilen bir konudur. Öncelikle virüsün nasıl yayıldığını anlamak önemlidir. Bilindiği gibi koronavirüs, solunum yollarından çıkan 
damlacıklarla yayılmaktadır. Bunlar virüs, proteinler, karbonhidratlar ve diğer materyalleri içeren mikroskobik küçük parçacıklardır. Genellikle bir metreden daha kısa mesafelerde hava yoluyla seyahat edebilirler. Hasta ya da hasta olduğunun farkında olmayan bir kişi öksürür veya hapşırırsa, virüs içeren parçacıklar havada dolaşır. Bu küçük parçacıklar solunabilir, virüs vücuda bu şekilde girmiş olur. Bulaşıcı hastalıklar uzmanları burun veya ağız salgılarının da (örneğin kullanılmış bir mendille temas etmenin veya enfekte bir kişiyle bir içeceği ya da bardağı paylaşmanın) virüsün yayılmasına neden olabileceğini söylemektedir. Virüs ayrıca ellerden diğer insanlara veya yüzeyler gibi cansız nesnelere de yayılabilir. Ellerin gün içinde çok sayıda insanla ve yüzeyle temas etmesi nedeniyle bu mikropları almamak inanılmaz derecede zordur. Elleri yıkamak ve sterilize etmek, hastalığa yakalanmamak için en iyi yollardan biridir.
Antiseptik İçeren El Temizleme Ürünleri
Genel tüketicinin kullanmak üzere satın alabildiği antiseptikli reçetesiz ürünler el yıkama losyonları ya da mendiller şeklindedir. Antiseptik mendiller bir su kaynağı olmadığında el yıkamaya uygun bir alternatiftir, su ile durulanmayı gerektirmez. Tıpkı reçetesiz satılan tüm ilaçlarda olduğu gibi, el dezenfektanları veya antiseptik mendiller kullanılmadan önce etiketleri okunmalı, yalnızca etikette belirtildiği şekilde kullanılmalıdır. Bu ürünler çocukların erişemeyeceği yerlerde saklanmalıdır ve yetişkinlerin gözetiminde kullanılmalıdır. Yutulmamalı, yutulursa derhal bir zehir danışma hattı veya merkezi aranmalıdır. Sağlık kuruluşlarında kullanılan antiseptikler de özellikle hastane ortamlarında, patojenik mikroorganizmaların yayılmasını önlemek ve daha uzun veya ek hastanede kalış, tedavi, negatif klinik sonuçlar ve artan maliyetlerle sonuçlanabilecek hastane kaynaklı enfeksiyonları azaltmak için kritik bileşenlerdir.
FDA (Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi), çeşitli tezgah üstü (reçetesiz) antiseptik losyonlar ve yıkama ürünlerinde kullanılan aktif bileşenlerin bir incelemesini yapmaktadır. Antibakteriyel el losyonları, el sabunları ve vücut losyonları gibi antimikrobiyal yıkama ürünlerinin kullanımı, hem etkinlik hem de güvenlik açısından FDA’nın kontrolü altındadır. Mevcut durum FDA web
sitesinde belirtilmiş ve aşağıda kısaca özetlenmiştir.
Tüketici antimikrobiyal yıkama ürünleri genellikle günlük olarak kullanılır ancak bugüne kadar, antibakteriyel olmayan sabunlardan daha etkili oldukları gösterilmemiştir ve hem FDA hem de CDC (ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri), evde ve kamuda el yıkama için sade bir sabun ve su kullanılmasını önermektedir. Etkililiği göstermek için üreticilerin, spesifik antimikrobiyal ajanlar içeren tüketici antiseptik yıkama ürünlerinin, hastalıkların önlenmesinde veya enfeksiyonun azaltılmasında antibakteriyel olmayan sabundan daha üstün olduğunu açıkça gösteren klinik araştırma etkinliği çalışmalarına ihtiyacı olacaktır.
Tüketici El Losyonlarının Güvenliği
Etkinlik endişelerine ek olarak, bu ürünlerin günlük kullanımının uzun vadedeki güvenliği ile ilgili endişeler de vardır. Triklosan gibi bazı aktif bileşenlere maruz kalma riskleri beklenenden daha büyük olabilir çünkü antimikrobiyal bileşenler artık çok çeşitli tüketici ürünlerinde yaygın olarak bulunmaktadır. Ayrıca, triklosanın bakterilerin antibiyotiklere dirençli olmasını teşvik edebileceğini ve bu bakterilerle enfekte olan hastaları başarılı bir şekilde tedavi etmeyi zorlaştırabileceğini gösteren çalışmalar da vardır. FDA, bu endişelerin şu anda tüketici el yıkama ürünlerinin varsayılan faydalarından daha ağır bastığını düşünmektedir.
FDA Kararı
Eylül 2016’da FDA, reçetesiz alınabilen tüketici antiseptik yıkama ürünlerini sıvılar, köpükler, jel el sabunları, kalıp sabunlar ve vücut losyonları ile ilgili,1994’teki geçici nihai tek konu incelemesini değiştiren son bir kural yayınlamıştır. Karar, üreticilerin triklosan ve triklokarban gibi 19 yaygın aktif bileşenin etkinliğini doğrulamak için gerekli verileri sağlamadığı sonucuna varmaktadır, bu nedenle FDA, bu bileşenlerin tüketici antibakteriyel sabunlardan ve vücut losyonlarından, genel olarak güvenli ve etkili olarak tanınmadıkları gerekçesiyle çıkarılmasını talep etmektedir. Üç aktif bileşen (benzalkonyum klorür, benzetonyum klorür ve kloroksilenol) hala incelenmektedir, bu nedenle bu kural şu anda onlar için geçerli değildir.
Alkolsüz El Dezenfektanları
Alkolsüz dezenfekte edici ürünler şu anda büyük miktarlarda satılmaktadır fakat Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri tarafından tavsiye edilmemektedir. CDC sabun ve su önermektedir çünkü işlem, norovirüs de dahil olmak üzere belirli mikrop türlerini öldürmede el dezenfektanından daha iyidir. Ayrıca, eller kirli veya yağlı ise dezenfektan daha az etkilidir. El dezenfektanı kullanılacaksa şişenin üzerindeki etiket kontrol edilmeli ve önerilen miktar kadar elin avuç içine dökülmelidir. Ürünün her iki elin avuçlarına, ellerin arkasına ve parmakların arasına sürüldüğünden emin olunmalıdır, böylece her iki elin tüm yüzey alanı kaplanır.
Elleri Temizlemenin En İyi Yolu
Uzmanlar bazı el temizleme biçimlerinin diğerlerinden daha iyi olduğunu söylemektedir. Çoğunlukla, el dezenfektanlarıyla ellerin yıkanması ikinci planda kalır. CDC gibi FDA (Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi) da ellerin yıkanması için sade sabun ve su kullanma önerisini destekler. Su bulunmadığında, el dezenfektanı uygun bir alternatif olabilir. El dezenfektanı yerine evlerde yeterince sabun bulundurulmalıdır. Sabunun türü önemli değildir. COVID-19 bir virüs 
olduğundan, antibakteriyel el sabunları diğer çeşitlere göre bir avantaj sağlamayacaktır. Antibakteriyel sabunun diğer sabunlardan daha iyi koruduğuna dair açık bir kanıt yoktur. En önemli şey, en az 20 saniye boyunca ellerin yıkanmasıdır. Tabii ki, her zaman su, sabun ve lavaboya erişilemeyebilir. Bu noktada el dezenfektanları devreye girmektedir. Kişiler yanında küçük bir şişe el dezenfektanı taşıyabilir ve insanlarla, yüzeylerle temas ettikten sonra kullanabilir. Böylece, hiçbir şey kullanmayan birinden daha iyi durumda olunabilir. Yaklaşık % 60 alkol veya daha fazlasını içeren her şey muhtemelen iyi bir üründür.
Sonuç olarak eller olabildiğince sık, varsa sabun ve suyla, yoksa alkol bazlı dezenfektanla temizlenmelidir. Zor olsa da yüze, gözlere, buruna dokunmamaya çalışılmalıdır.
Kaynakça:
https://vivotesting.com
https://www.huffpost.com
https://www.fda.gov
Yazar: Müşerref Özdaş