Maymun Çiçeği Virüsü, Poxviridae ailesindeki Orthopoxvirus cinsine aittir. Orthopoxvirus cinsi ayrıca variola virüsünü (çiçek hastalığına neden olur), vaccinia virüsünü (çiçek hastalığı aşısında kullanılır) ve sığır çiçeği virüsünü içerir. Maymun Çiçeği Virüsü ilk olarak 1958’de araştırma için tutulan maymun kolonilerinde çiçek benzeri bir hastalığın iki salgınının ortaya çıkmasıyla keşfedildi, bu nedenle ‘maymun çiçeği’ adı verildi.
Maymun Çiçeği Virüsü, çiçek hastalığı ile aynı virüs ailesinden olan nadir görülen bir hastalıktır.
Maymun Çiçeği Virüsü enfeksiyonları öncelikle Orta ve Batı Afrika ülkelerinde görülür ve Afrika dışında nadiren görülmüştür. Maymun çiçeğinin doğal rezervuarı bilinmemektedir. Bununla birlikte, Afrika kemirgenleri ve insan olmayan primatlar (maymunlar gibi) virüsü barındırabilir ve insanları enfekte edebilir.
Maymun çiçeği nedir?
Yüzü ve vücudu kaplayan bir kızarıklığa ilerlemeden önce grip benzeri semptomlar ve lenf düğümlerinin şişmesi ile başlayabilen nadir bir hastalıktır. “Tipik olarak” çiçek hastalığından daha hafif bir enfeksiyona yol açsa da, virüsün insanlar arasında maymun çiçeği lezyonları, vücut sıvıları ve hatta giysi veya çarşaf gibi kontamine olmuş malzemelerle doğrudan temas yoluyla yayılabilir.
Çoğu maymun çiçeği enfeksiyonunun 2 ila 4 hafta sürebileceğini doğrulanmaktadır. Muhtemelen virüse maruz kalan kişiler, maruz kaldıktan sonra yaklaşık 3 hafta boyunca enfeksiyon belirtileri açısından izlenmelidir.
Bütün suşlar enfeksiyona neden olabilirken, Batı Afrika’da dolaşan suşlar genellikle daha az şiddetli hastalığa neden olur. Başka bir bölgede bulaşan virüsle ilgili ilk rapor 2003 yılında egzotik evcil hayvanların ithal edilmesinin ardından tutulmuştur. Virüs, insanları etkilemeden önce, çayır köpekleri de dahil olmak üzere Afrikalı olmayan tutsak türlerde enfeksiyonlara neden oldu. Bu rapor Afrika dışında belirtilen ilk rapordur.
İnsandan insana enfeksiyon, COVID-19’a benzer şekilde aerosoller yoluyla gerçekleşir. Genellikle 1 ila 3 fitten fazla seyahat edemeyen büyük solunum damlacıkları yoluyla da yayılabilirken, bulaşmanın gerçekleşmesi için tipik olarak uzun süreli yüz yüze temas gerekmektedir.
Maymun Çiçeği Virüsü ilk olarak 1958’de tanımlandı
Maymun Çiçeği Virüsü virüsü ilk keşfi, 1958’de Danimarka’nın Kopenhag kentindeki bir hayvan tesisinde tutulan maymunlarda bir hastalık salgını sırasında yapıldı. 1970 yılına kadar, Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde hiç insan maymun çiçeği vakası tespit edilmedi. Virüsü barındıran birkaç tür olabilir, ancak vahşi bir hayvandan izole edilen bildirilen tek maymun çiçeği vakası, hastalıklı bir sincaptı.
Maymun çiçeğinin doğal rezervuarı şu anda bilinmiyor. Fakat bir dizi Afrika kemirgen türünün bulaşmada rol oynadığına inanılıyor. Maymun Çiçeği Virüsü, ‘nadir ama ciddi’ bir hastalıktır.
2017’den bu yana Nijerya’da 218 vaka doğrulandı ve Temmuz 2021’deki Teksas’taki bir vaka ve mevcut vaka da dahil olmak üzere Nijerya’dan gelen uluslararası yolcularda 8 vaka bildirildi.
Ayrıca, tek bir maymun çiçeği vakası ile ilişkili sağlık riskleri nedeniyle, şüpheli vakaları “başka potansiyel teşhisleri araştırıp araştırmadıklarına bakılmaksızın” derhal bölgedeki halk sağlığı yetkililerine bildirmelidirler.
Maymun çiçeğinin iki farklı türü tanımlanmıştır: Kongo Havzası ve Batı Afrika türleri. Kongo Havzası virüsü daha öldürücü ve bulaşıcıdır.
Maymun çiçeği enfeksiyonunun tedavisi
Şu anda standart bir tedavi yoktur. Maymun çiçeği için hastalar zatürree, sepsis ve körlüğe yol açan kornea enfeksiyonunu içerebilen komplikasyonlar ile riski altındadır. Ölüm sayısı veya enfeksiyon sonrası etki oranları da dahil olmak üzere bu hastalığın en yaygın ve en önemli komplikasyonları hakkında bir anlayış eksikliği ortaya atılmaktadır.
Araştırmacılar, vakayı tespit etmede, büyük ölçüde vaka serilerine ve bireysel vaka raporlarına dayanarak hareket ediyorlar.
Maymun çiçeği virüsünün çiçek hastalığından sorumlu virüsle yakından ilişkili olduğu için çiçek aşısının insanları enfeksiyondan etkili bir şekilde korumak için kullanılabileceğini belirtiliyor.
Semptomlar neler?
İlk belirtiler arasında ateş, baş ağrısı, şişlikler, sırt ağrısı, ağrıyan kaslar ve genel bir halsizlik bulunur.
Ateş düştüğünde, genellikle yüzde başlayan ve daha sonra vücudun diğer bölgelerine, çoğunlukla ellerin avuç içlerine ve ayak tabanlarına yayılan bir döküntü gelişebilir.
Aşırı derecede kaşıntılı olabilen döküntü, sonunda bir kabuk oluşturmadan önce değişir ve farklı aşamalardan geçer ve daha sonra düşer. Lezyonlar skarlaşmaya neden olabilir.
Enfeksiyon genellikle kendi kendine geçer ve 14 ila 21 gün arasında sürer.
Nasıl fark edilir?
Maymun Çiçeği Virüsü, birisi enfekte bir kişiyle yakın temas halinde olduğunda yayılabilir. Virüs vücuda kırık deri, solunum yolu veya gözler, burun veya ağız yoluyla girebilir.
Daha önce cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon olarak tanımlanmamıştı, ancak cinsel ilişki sırasında doğrudan temas yoluyla bulaşabilir.
Ayrıca maymunlar, sıçanlar ve sincaplar gibi enfekte hayvanlarla veya yatak takımları ve giysiler gibi virüs bulaşmış nesnelerle temas yoluyla da yayılabilir.
Kaynakça:
BBC
Yazar: Tuncay Bayraktar