1850 yılında İstanbul Fatih’te doğan asıl adı Ömer olan Muallim Naci, Tanzimat edebiyatının ikinci döneminin şair ve yazarlarından biridir. Annesinin adı Fatma Zehra, babasının adı Ali Bey’dir. Babasının vefatı üzerine Varna’ya giden Ömer Naci, medrese eğitiminden sonra Varna’da öğretmenlik yapmıştır. Medrese eğitimi esnasına Arapça ve Farsçayı iyi derecede öğrenmiştir. Okuduğu bir eserden dolayı kendisine Naci ismini vermiştir. Varna’da iken Tuna gazetesine şiir ve yazılarını yayınladı. Sait Paşa’nın yanında çalışan şair, Anadolu’da bulunmuştur. Memurluk ve öğretmenliğin ardından istifa eden Ömer Naci, kayınpederi Ahmet Mithat Efendi’nin yanında, Tercüman-ı Hakikat gazetesinin edebiyat editörlüğünü yapmıştır. Divan şiiri tarzında yazmayı sürdürünce ve divan şiirini sevenleri etrafına toplayınca eski tarzı savunduğu iftirasıyla karşılaşan şair gazeteden ayrılıp Galatasaray Lisesi ve Mekteb-i Hukuk’ta edebiyat öğretmenliği yapmıştır. Recaizade Mahmut Ekrem ile “abes-muktebes” kelimelerinin kafiye olup olmayacağına dair bir tartışması yapmış, kafiyenin kulak için değil göz için olacağını savunarak divan şiiri taraftarlarının cephesinde olmakla suçlanmıştır. Recaizade Mahmut Ekrem’in üç cilt halinde yazdığı Zemzeme isimli şiir kitabına yazdığı ön sözlerin üzerine Muallim Naci Demdeme isimli eserini yazmıştır. Gazi Ertuğrul Bey isimli manzum destanının üzerine Osmanlı tarihi yazmakla görevlendirilmiştir. Aruzu çok iyi bir şekilde kullanan şair, şiirlerini sade bir dille kaleme almıştır. Divan şiirinin temsilcisi gibi görünse de Batı edebiyatına ait şiir türlerinde de başarılı eserler vermiştir.1893 yılında vefat etmiştir. Halk edebiyatı nazım şekillerinde şiirler yazmış, hece ölçüsünü kullanmıştır (Köylü Kızların Şarkısı).
Gurbet, hasret, bedbinlik, tabiat gibi konuları işlemiştir. Ona göre şiir en sanatlı sözdür, vezin ve kafiye bulunmalıdır, aruz hatası en asgariye indirilmelidir, imge şiirde önemlidir, şiirin eğitimsel bir işlevi olmalıdır. Eleştiri alanındaki eserleri Demdeme I-II-III, Yazmış Bulundum; anıları Ömer’in Çocukluğu, Medrese Hatıraları; şiirlerini Ateşpare (1883), Şerâre (1884), Fürûzan (1885), Sümbüle (1889), Yadigâr-ı Naci (1896); sözlük çalışması Lügat-ı Naci; araştırmalarını Osmanlı Şairleri, İstilahât-ı Edebiyye; mektupları Muhaberat ve Muhaverat, Şöyle Böyle, Mektuplarım; tiyatroları Heder, Musa Bin Ebi’l-Gazan yahut Hamiyet adı ile neşredilmiştir
Kaynakça:
Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri, Kenan Akyüz, İnkılap Kitabevi
Yazar: Korhan Altunyay