Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Oral Mikrobiyom Nedir, Nasıl Dengelenir, Genel Sağlıkla Bağlantısı Nasıldır?

0 637

Oral Mikrobiyom Nedir, Nasıl Dengelenir, Genel Sağlıkla Bağlantısı Nasıldır?Oral mikrobiyom, insan ve hayvanların ağzında bulunan, ağırlıklı olarak bakterilerden oluşan bir mikroorganizma topluluğudur. Ağız boşluğunun özel ortamı, belirli mikroorganizmaların büyümesi için idealdir, bunun sonucu olarak oral mikrobiyom, bağırsak ve cilt mikrobiyomlarından farklıdır. Ağız mikrobiyomun oluşumunda rol oynayan önemli faktörler arasında yüksek su, besin maddelerine kolay erişim ve orta derecede sıcaklık bulunur. Bazı mikroplar yumuşak ağız dokularına, bazıları da diş minesi gibi daha sert dokulara daha uygundur.
Oral mikrobiyom, insanlarda bağırsaklardan sonraki en büyük ikinci mikrobiyal topluluktur. Ortalama bir insanın ağzında 300 ila 700 farklı mikrobiyal türün yaşadığına inanılmaktadır. Diş hekimliği alanındaki araştırmacılar özellikle çürük, ağız kanseri ve periodontal hastalık gibi durumlarda mikrobiyomun rolü ile ilgilenmektedir fakat oral mikroorganizmaların gerçek önemi daha yeni keşfedilmiştir. Oral mikrobiyom, insan vücudundaki çok çeşitli sistemleri etkileyebilir, örneğin sindirim, metabolizma, kan basıncının düzenlenmesi ve diş yapısının korunması gibi işlevlerde önemli rol oynarlar.

Ağız Boşluğunda Bakteriler, Mayalar, Virüsler ve Mantarlar Bulunur

Ağız (diğer adıyla oral boşluk), vücudun geri kalanına açılan önemli bir kapı olarak kabul edilir. Ağız boşluğunda yaşayan yüz milyarlarca mikroorganizmanın çoğu (bazıları iyi bazıları ise kötü) bakterilerdir, diğerleri ise maya, virüs ve mantarlardır. Ağız boşluğunda yaşayan mikropların örnekleri arasında Streptococcus ve Corynebacterium türleri bulunur. Mikroplar hem dişlerin hem dilin hem de diş etlerinin yüzeylerini kaplar ve her yerin kendine özgü bir mikrop bileşimi vardır. Örneğin dil, yüzeylerinde çeşitli mikropların yaşamını sürdürmesi nedeniyle diş etlerinde veya dişlerde olandan farklı bir topluluk içerir. Diş plağında ve dilin yüzeyinde özellikle mikroplar yoğundur. Dünyadaki en yoğun mikrobiyal habitatlardan biri olarak kabul edilirler.

Mikrobiyota Dengesi Bozulursa Çeşitli Sorunlar Başlar

Dengeli bir oral mikrobiyota, ağzı enfeksiyonlardan korur ve ağız sağlığının korunmasına katkıda bulunur. Oral mikrobiyota kötü ağız hijyeni, beslenme alışkanlıkları, sigara kullanımı, immün yetmezlik ve yaşlanma gibi faktörlerle kolaylıkla bozulabilir. Bozulmalar diş plaklarına, ağız kokusuna, diş çürüklerine, ağız ülserlerine, oral pamukcuğa (oral kandidiyazis), gingivitis (diş eti iltihabı) ve periodontitis (diş eti hastalığı) gibi periodontal hastalıklara neden olabilir. Ağız için doğru temizlik türünü uygulamak, sağlıklı beslenmek ve probiyotik tüketmek ağızda yaşayan mikroorganizmalar topluluğuna iyi bakım yapmanın en iyi stratejilerden bazılarıdır.

Sağlıkla İlişkisi Nasıldır?Oral Mikrobiyom Nedir, Nasıl Dengelenir, Genel Sağlıkla Bağlantısı Nasıldır?

Mikrobiyomlar (küçük organizma toplulukları) aslında doğanın her yerinde bulunur ve insan sağlığını belirlemede ve çeşitli ekosistemleri sürdürmede önemli bir rol oynarlar. İnsan Oral Mikrobiyom veritabanı insanların ağız boşluğunda bulunan çok sayıda bakteri türünün genomlarını kataloglar. Ağız içinde, sindirimi kolaylaştırmak gibi genel sağlığa katkıda bulunan bazı bakteriler ve diş eti hastalığı, enfeksiyonlar ve hatta potansiyel olarak kanser gibi sorunlara katkıda bulunabilecek diğerleri vardır. Oral mikrobiyomda yaşayan mikroorganizmaların sahip olduğu olumlu rollerden bazıları şunlardır:
-Normal bir metabolizmayı destekleyen sindirim ve metabolik süreçleri yürütmek.
(Örneğin, bazı bakteriler nitrat metabolizmasına katılır ve bu da sağlıklı kan basıncını desteklemeye yardımcı olur).
-Tükürük yoluyla besinlerin parçalanması ve besinlerin enerjiye dönüştürülmesi sürecini kolaylaştırmak
-İyonik minerallerin tükürükten ağız çevresinde taşınması
-Dişlerin remineralizasyonunun desteklenmesi
-Diş etlerine ve yumuşak dokulara oksijen taşımak
-İnsanları zararlı çevresel organizmalardan koruyarak enfeksiyonlarla mücadele etmek
-Oksidatif stres ve iltihaplanmanın önlenmesi
-Atık ürünlerin ağız yüzeyinden uzaklaştırılması

Sorun Belirtileri ve Çözümleri

Ağız boşluğunu dolduran bazı bakteriler, virüsler ve mantarlar, kalp hastalığı ve üreme sorunları dahil olmak üzere vücudun çeşitli kısımlarını etkileyen beklenmeyen sağlık sorunlarıyla bağlantılıdır. Bunun nedeni, bazı bakterilerin ağızdan kan damarları ve bağırsak da dahil olmak üzere vücudun diğer bölümlerine geçebilmesidir. Ağız hastalıkları, tükürük ile birlikte bakteri ve toksinlerinin birikmesiyle oluşan bir biyofilm olan diş plağının büyümesi ile başlar. Ağız hastalıkları ve diş plaklarının mevcut tedavisi, gargaralar kullanmayı, dişlerin profesyonel temizliğini ve daha ileri vakalarda antibiyotik kullanımını veya ameliyatı içermektedir. Yine de giderek artan antibiyotik direnci ve antibiyotikle ilişkili ishal gibi istenmeyen yan etkileri nedeni ile geleneksel antimikrobiyal ajanları içermeyen yeni tedavilere artan bir ihtiyaç vardır. Bazı meta-analizler ağız sağlığı ve diş eti iltihabı tedavisinde probiyotiklerin kullanımının önemli ölçüde etkili olduğunu bulmuştur.

Diş Çürüklerinin Mikrobiyomla İlişkisi

Birçok insan diş çürümesine bazı zararlı bakterilerin neden olduğunu düşünür ancak artık dişlerde çürük ve diş etlerinde iltihaplanma gibi sorunların nedenlerinin aslında bakterilerin varlığından ziyade oral mikrobiyomdaki dengesizliklerle ilişkili olduğu anlaşılmıştır. Başka bir deyişle, bazı patojenik bakteriler, genel olarak sağlıklı bir mikrobiyoma sahip olan biri için sorunlara neden olmaz fakat patojenlerin etkilerine karşı koymak için yeterli sağlıklı bakteriye sahip olmayan diğer kişilerde hastalığı tetikleyebilirler.

Oral Mikrobiyom Nedir, Nasıl Dengelenir, Genel Sağlıkla Bağlantısı Nasıldır?Oral Mikrobiyom ve Kanser Arasındaki Bağlantının Sebebi Nedir?

Ağız kanserinin kısmen ağızdaki zararlı bakterilerin etkilerinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Bazı araştırmalar Fusobacterium nükleatum olarak bilinen yaygın bir ağız bakterisinin de kolon kanserinin gelişiminde rol oynayabileceğini düşündürmektedir. Bu tür bakteriler yanaklara nüfuz edebilir ve çoğu gastrointestinal sistemde bulunan bağışıklık sistemini istila edebilir. Fusobacterium nükleatum gibi bakteriler enflamasyona ve serbest radikal hasarına katkıda bulunarak kanserin gelişiminde rol oynayabilir.

Oral Mikrobiyom Nasıl Dengelenir?

Oral mikrobiyomda dengenin sürdürülmesi, bakterilerin bazılarının ve diğer mikropların “kötü davranmasını” ve hastalığa katkıda bulunmasını önlemeye yardımcı olabilir. Oral mikrobiyomum sağlığının iyileştirilmesine yardımcı olmak için atılabilecek adımlar şunlardır:

1-Akıllı Ağız Hijyeni Uygulaması

Ağzın içini çok fazla temizlemek aslında sorunlara katkıda bulunabilirken, diş ipi kullanmayı, doğal diş macunu ile fırçalamayı ve bazen de kürdan kullanmayı içeren diş araları temizliğinin ağız ortamı içindeki dengeyi desteklemeye yardımcı olduğu düşünülmektedir. Kullanılan bazı diş macunları ve gargaralar gibi bazı sert ürünler, ağızdaki yararlı bakterileri ortadan kaldırarak mikrobiyomun işlev bozukluğuna katkıda bulunur. Uzmanlar, sodyum lauril sülfat (SLS), sodyum florür, triklosan, propil glikol, yapay tatlandırıcılar (sodyum sakarin, aspartam, ksilitol ve eritritol gibi), yapay renklendiriciler, dietanolamin(DEA) gibi şüpheli bileşenlerle yapılanlar da dahil olmak üzere, deterjan bazlı diş macunları ve alkol içeren antiseptik gargaralar gibi ürünlerden kaçınılmasını önermektedir.

2- Probiyotik Tüketimi

Probiyotik takviyeler ve gıdalar, bağırsakların sağlığını destekledikleri gibi, ağzın dost bakterilerle dolmasına yardımcı olabilir. Kötü bakterilerin diş minesine veya hassas dokulara ulaşmasını engellerken, dişlerin ve diş etlerinin sağlığını destekleyen ve iltihabı azaltan koruyucu bir biyofilm oluşturarak çalışırlar. Ayrıca, diş minesinin remineralizasyonunu desteklemek için oyuk ya da çürüklerin büyümesini durdurmak ve tükürük kalitesini iyileştirmek için ağız pH’ını değiştirmeye yardımcı olabilirler. Diş hekimleri, oral mikrobiyom probiyotiklerinin pastil, süt veya çiğnenebilir formda doğrudan ağza verildiğinde en etkili olduğuna inanmaktadır. Ağız sağlığı için en yararlı olduğu düşünülen ve en az iki ila üç ay boyunca alınması önerilen oral mikrobiyom probiyotik türleri şunlardır:
-Lactobacillus salivarius
-L. reuteri
-Streptococcus salivarius K12 ve M18
-L. sakei
-L. brevis
-L. acidophilus
-L. rhamnosus
-L. reuteri
-L. casei
-Bifidobacillus
-S. thermophilus
Bağırsak probiyotikleri genellikle tablet / kapsül formunda alınırken, oral probiyotikler içecek, gargara, pastil ve çiğneme tableti olarak alınabilir. İdeal olarak, en az 3 milyar CFU’luk oral bir probiyotik takviyesi tercih edilmeli ve sabahları yemek yemeden önce alınmalıdır.

3-Besin Açısından Yoğun Bir Beslenme

Oral Mikrobiyom Nedir, Nasıl Dengelenir, Genel Sağlıkla Bağlantısı Nasıldır?Beslenme, mikroorganizmaları çevreden almanın en önemli yoludur. Örneğin sebzeler ve meyveler gibi bitkisel besinler yemek sadece besin değil, aynı zamanda biraz kir, su ve bakteri de sağlar. Bazı yiyecekler yararlı bakterilerin gelişmesine yardımcı olurken diğerleri patojenlerin ve zararlı bakterilerin büyümesini destekler. Beslenmede vurgulanması gereken yiyecekler, alkalileştirici, anti inflamatuar ve yüksek antioksidan gıdalardır. Ağız sağlığını desteklemek için aşağıdaki yiyecekler düzenli olarak tüketilmelidir:
-Yeşil yapraklı sebzeler
-Meyveler, turunçgiller ve diğer meyveler
-Brokoli, karalâhana, karnabahar gibi turpgillerden sebzeler ve ayrıca tüm taze sebzeler
-Organik olarak yetiştirilmiş et, kümes hayvanları ve yumurtalar
-Doğal olarak avlanmış balık
-Zeytinyağı, avokado, kabuklu yemişler ve tohumlar gibi sağlıklı yağlar
-Algler ve su yosunları
-Yoğurt, kefir, kombucha, lahana turşusu ve dereotu turşusu gibi probiyotik, fermente gıdalar
-Soğan, pırasa, karahindiba yeşillikleri, sarımsak, enginar, hindiba kökü, kuşkonmaz, elma ve keten tohumu gibi prebiyotik gıdalar
-Bol su, bitki çayları ve yeşil / siyah çay ve aşırıya kaçmadan kahve
Özellikle şekerli içeceklerden ve yüksek oranda işlenmiş gıdalardan çok fazla şeker ve rafine karbonhidrat tüketmekten kaçınılmalıdır. Bazı bakteri türleri, yüksek şekerli bir beslenmeyle gelişir ve daha sonra diş minesinin aşınması ve diş çürüğü gibi diş ve diş etiyle ilgili hastalıklara katkıda bulunur.

4-Ağız Sağlığına Bütünsel Yaklaşım

Egzersiz eksikliği, kronik stres ve kötü ağız sağlığı arasında bir ilişki olduğu açıkça görünmeyebilir ancak genel olarak sağlıksız bir yaşam tarzının ve çok fazla stresin tükürükte bir azalmaya yol açabileceği bilinmektedir. Tükürükteki değişiklikler, mikropların fosfor, kalsiyum gibi mineralleri tükürükten diş minesine ne kadar iyi taşıdığını etkiler ve ayrıca ağızda genel ekosistemi değiştiren daha asidik bir ortam yaratabilir. Stres ağız kuruluğu, iştahsızlık, TMJ sendromu (Çene eklemi bozuklu), diş gıcırdatma, ağzı ve çeneyi etkileyen diğer sorunları tetikleyebilir. Stresi yönetmek ve yeterli egzersiz yapmak, iltihabı kontrol altında tutmak için önemlidir. Yoga ve meditasyon gibi egzersizler ve diğer zihin-beden uygulamaları bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olan stres kaynaklı, iltihaplı savaş ya da kaç tepkisini azaltmaya yardımcı olabilir. Egzersiz ayrıca, ağızda bulunan dişlerin, diş etlerinin ve dokuların iyi durumda kalmasına yardımcı olan lenfatik sistem yoluyla dolaşımı ve detoksifikasyonu artırmak için de yararlıdır.Oral Mikrobiyom Nedir, Nasıl Dengelenir, Genel Sağlıkla Bağlantısı Nasıldır?
Özetle, insan oral mikrobiyomu dişler, dil, damak, yanaklar, plak, boğaz ve diş etlerini içeren insan ağzında yaşayan küçük mikroplar topluluğunu ifade eder. Uzmanlar, ağzın farklı bölümlerinin farklı bakteriyel topluluklara sahip olduğuna ve bu toplulukların birbirleriyle etkileşime girme şeklinin genel sağlık için çok önemli olduğuna inanmaktadır. Oral dengenin korunmasına yardımcı olmak için, ağızda yumuşak, doğal temizleyicilerin yanı sıra diş ipi kullanılmalı, sağlıklı beslenilmeli, çok fazla şekerden uzak durulmalı, probiyotik alımı artırılmalı, egzersiz yapılmalı ve stres iyi yönetilmelidir.

Kaynakça:
https://draxe.com/health/oral-microbiome/
https://biomcare.com/life-science/oral-microbiome/
https://invivohealthcare.com/education/articles/the-oral-microbiome-research/

Yazar: Müşerref Özdaş

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku