Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Otizm Spektrum Bozukluğunda Okumanın Öğrenilmesi

0 865

Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar, genellikle beklenen gelişim profili dâhilinde olmayan bilişsel stratejilerin işaretlerini sunarlar. Bu nedenle, bu bozukluğa sahip çocukların öğrenme sürecinin okullaşma ve okuryazarlık ile ilgili birçok araştırmanın odağı olması beklenmelidir. Maalesef yönetici işlev gerçek durum bu değildir.

Otizm spektrum bozukluğunda Okuma Etkinliği

Otizm Spektrum Bozukluğunda Okumanın ÖğrenilmesiTipik gelişimi olan çocuklar için, konuşmayı öğrenmek doğal olarak ebeveynleri ve toplulukları ile iletişim anları ve durumlarını gözlemleyerek ve bunlara katılarak ortaya çıkabilir. Tersine, okumayı ve yazmayı öğrenme eylemi, görsel sembollerin konuşulan dile nasıl karşılık geldiğini anlamak da dâhil olmak üzere, birbirine bağlı çoklu süreçlerden oluşan karmaşık bir görevdir. Yazma, dilin bir temsili olarak kabul edildiğinden, yazılı kod edinmenin başarısı için iyi sözlü dil gelişiminin önemini ve karşılıklı bağımlılığını tartışan bir dizi makale vardır. Klinik nöropsikoloji literatürü, herhangi bir gelişimsel veya öğrenme bozukluğu olan çocuklar için bilişsel güçlü ve zayıf yönlerin değerlendirilmesinin yararlı olduğunu bildirmektedir. OSB’li çocukların klinik ortamlarının heterojenliğini göz önünde bulundurarak, çocuğun bireysel güçlü ve zayıf yönlerini değerlendirmeye ve anlamaya yardımcı olur. Ayrıca okul planlarına ve tıbbi tedaviye daha iyi odaklanmaya ve olası zorluk alanlarını anlamayı sağlar.
Westerveld vd okumayı öğrenmenin OSB’li çocuklar için başka bir zorluk olduğunu iddia etmektedir. Çalışmalarında, bu çocukların yaklaşık % 30-60’ının okur-yazarlığı geliştirmek için bazı zorluklar yaşadıklarını bulmuşlardır. Daha yüksek işleyen çocukların bile istatistiklerin bir parçası olduğunun altını çizmek önemlidir. Jones vd, OSB’li çocukların bilişsel heterojenliğinin, bu popülasyonun akademik zorluklarını karakterize etmeyi zorlaştıran bir unsur olduğunu tanımlamışlardır. Ek olarak, bilişsel yeteneklerin yazma işlemleriyle uyumlu olmayabileceğini bildirmişlerdir. Fletcher ve Miciak makalelerinde, bazı çocukların bilişsel testlerde eksikliklere sahip olmasının, bir çocuğun öğrenme güçlüklerinde ille de nedensel yönü göstermeyebileceğini savunmaktadırlar. Bilişsel bir eksiklik, bir çocuğun neden bir öğrenme sorunu olduğunu göstermez.
Literatürde bulunan, OSB’li çocuklarda okuma ve yazma gelişimindeki bu farklılığın bir başka olası gerekçesi, fonoloji, anlambilim ve sözdizimi alanlarındaki dil becerilerindeki bireysel farklılıklardır. Davidson ve Weismer, okuma güçlüğünün kod çözme veya anlama yeteneklerinde ortaya çıkan problemlere göre sınıflandırılabileceğini açıklar. OSB’li bireylerde okuma becerileri hakkında bilinenleri göz önünde bulundurmak için istisnai eğitim ihtiyaçları olan çocuklar için okuma öğretiminin tarihçesini bilmek önemlidir. Gabig, kelime hazinesi gibi alanlarda performansı düşüren OSB’li çocuklarla yaptığı çalışmada, fonolojik işleme gibi beceriler üzerinde olumsuz etkilere sahip olabilir. Ek olarak, kod çözme yeteneği ile ilgili bazı yeteneklerin nispeten sağlam göründüğünü keşfetmiştir.
Richardson ve Heikki, otizmdeki fonolojik eksikliğin nedenlerinin hala net olmadığını, ancak zihinsel temsillerin kalitesine ve sözlüğün kalitesine kesinlikle müdahale ederek fonolojik farkındalık ve okuma becerileri arasında zayıf bir bağlantı oluşturduğunu bildirmektedir. Diğer yazarlar, okuma becerilerindeki yetersiz performansın belirli sözel materyal kusurlarından mı yoksa algısal, zamansal veya uzun süreli bellek yetersizliği sorunlarından mı kaynaklandığını sorgular. Genel olarak araştırmalar, yazılı kelimeleri tanıma becerisinin tipik olarak gelişmekte olan öğrenicilerinkine benzerdir. Fakat buna rağmen, OSB’li çocukların bilgiyi bütünleştirme konusunda eksiklikleri olma eğiliminde olduğunu gösterir. Yani, okuduğunu anlama için gerekli olan anlamlara erişmekte ve bunları bütünleştirmekte güçlük çekerler. Buna önceden bilgi ile okunan içerik arasında bağlantılar kurma becerisi ve çıkarım yapma yeteneği dâhildir.
Literatür, otizmli çocukların çoğunun okurken kelimeleri tanıma, yaş ve sınıf düzeyine göre kelimeleri doğru bir şekilde heceleme konusunda ortalama yetenek gösterdiğini açıklamaktadır. Tersine, literatürün henüz açıklayamadığı şey, fonolojik farkındalığın otizmli çocuklar tarafından sunulan iyi fonetik kod çözme performansına eşlik edip etmediğidir. OSB’si olan çocukların, kelimelerin görsel şeklinin ezberden ezberlenmesi nedeniyle sözde kelimelerin kodunu çözerken görme kelimelerini okurken daha kötü performans gösterip göstermeyeceğini tahmin eden birkaç çalışma vardır. Elde edilen sonuçların çoğu, otizmli çocukların sözde kelimelerin kodunu çözmek yerine görme kelimelerinin görsel olarak tanınmasını tercih etmediklerini gösterir. OSB çocuklarının yazılı kelimeleri tanımlamak için görsel ve fonolojik tanıma sürecini kullanabildiklerini öne sürmektedir. Bu nedenle araştırmalar, otizmli çocukların iyi bir okuma ve yazma performansı elde etmek için diğer erişim kanallarından yararlanabileceğine inanmaya neden olur.
Hiperleksi, sıklıkla OSB’li çocuklar tarafından sunulan bir durumdur. Çocuğun erken okuma yeteneği (yaşlarında beklenenin çok üzerinde) ile karakterizedir. Tüm bireylerde olduğu gibi, hiperleksili çocukların çok çeşitli beceri ve eksiklikleri vardır. Yüksek kod çözme yetenekleri, çocukların bilişsel, dil öğrenme veya sosyal bir bozukluğa sahip olma olasılığını dışlamaz. Uzmanların iddia ettiği şey, resmi olarak öğretilebilen içeriğin OSB’li çocuklar tarafından daha kolay öğrenilebileceğidir. Fonolojik farkındalık becerileri gibi zaten sezgisel içerik bu popülasyon tarafından daha az anlaşılır.
Corso vd, okuma görevleri ile farklı nöropsikolojik işlevler arasındaki ilişkiyi test etmişlerdir. En güçlü anlamlı ilişkilerin yönetici işlevler görevleri sırasında meydana geldiği sonucuna varmışlardır. Pellicano, otizmde yürütücü işlevlerin doğasını açık bir şekilde araştıran hiçbir çalışma olmadığına işaret ederek, yalnızca bu işlevlerin parçalanmasıyla ilgili araştırmalar olduğunu, yani bu bileşenlerden sadece birinin özellikle otizm olduğunu bildirmişlerdir. Zihin teorisi yetenekleri açısından OSB’li çocukların performansını karşılaştıran çalışmalar bulmak da çoğu zaman mümkündür. Bazı araştırmalar, yürütücü işlev eksiklikleri olan ancak zihin kuramı yeteneklerine dokunulmamış çocukların neredeyse hiç bulunmadığını bildirmektedir.
Otizm Spektrum Bozukluğunda Okumanın ÖğrenilmesiZihin kuramı becerilerinin kullanımı zihinsel ve davranışsal işleyiş için gerekli olduğundan, bu becerilerin doğasını anlama, okuma ve yazma becerilerinin değerlendirilmesi sırasında göz ardı edilemez. OSB’li bireylerin zihin teorisini içeren durumları temsil etmekte zorluk çekmelerinin nedenlerinden biri, bağlam ve öz temsil ile ilgili ipuçlarını bütünleştirmede güçlük çekmeleri ile açıklanabilir. Bu, bu popülasyonda çok sık karşılaşılan metni anlama zorluklarının, özellikle de dilin pragmatik ve edebi olmayan yönlerini anlamaya ilişkin zorluklar için bir gerekçe olur. Yönetici işlev ve okuryazarlığın işleyişindeki eksiklikler, rahatsızlıklar arasında farklılık gösterebilir. Bunları değerlendirmek ve eksikliklerini belirlemek, hangi sistemlerin bozulabileceği ve en önemlisi onları canlandırmak için neler yapılabileceği hakkında bilgi sağlayabilir.

SLP’de Klinik Müdahale İçin Önemli Hususlar

Müdahale yaklaşımı, çocukların eksikliklerinin olduğu tüm sözlü veya yazılı dil alanlarını dikkate alabilir. İşitsel, görsel veya motorlu olsun, öğrencinin kolaylaştırıcı rotaları hakkındaki bilgileri ilişkilendirmek önemlidir. Bu şekilde, terapist, çeşitli işleme yöntemlerinin etkisinin, çocuğun potansiyel algısal yeteneklerinin daha kapsamlı bir şekilde anlaşılıp anlaşılmadığını araştırılmalıdır. Bosseler ve Massaro, teknolojinin eğitim ortamlarında çocukları meşgul etmenin etkili bir yöntemi olarak da kullanıldığını açıklamaktadır. Bazı yazarlar, farklı yolları ele alan materyallerin kullanımını garanti edersek, öğrenmenin, terapistin zorunlu olarak geribildirim ve resmi müdahalesi olmaksızın birden fazla maruz kalma nedeniyle gerçekleşebileceğini iddia etmektedirler. Bosseler ve Massaro, çocukların görmek ve işitmekten kazanç sağladığını gözlemlemiş olsalar da, konuşma dili, dil öğrenimini tek başına modaliteden daha iyi yönlendirebilir.
Beklenilmesi gereken şey, işlevselliği uygulamak ve anlamlı bir şekilde kullanmak için uyarılmış içeriğin işlevsel olarak öğrenilmesi, işlenmesi, depolanması ve bir dizi deneyimle ilişkilendirilmesi gerektiğidir. Şu anda evde ebeveynler tarafından geliştirilebilecek bazı mevcut tedavi yöntemleri bulunmaktadır. Bununla birlikte, sonuçların daha doğru bir şekilde yorumlanmasına izin veren çok sayıda klinik makale henüz yoktur. Bu nedenle, özellikle uzun vadede otistik çocukların tedavisinde bu yaklaşımların etkinliğini ölçmede sınırlamalar vardır. Bu tür aile temelli terapötik yaklaşımları kilit müdahaleler olarak teşvik etmenin ne kadar önemli olduğunu vurgulayan yazarlar vardır. Ancak, bakıcı eğitiminin çok dikkatli yapılması gerektiğini anlayın, böylece bu tür müdahaleler yetersiz bir şekilde geliştirilmez, çocuk gelişimindeki zorlukları ve değişiklikleri pekiştirir.
Otizm Spektrum Bozukluğunda Okumanın ÖğrenilmesiGörüldüğü gibi, çevresel destek çocuğun öğrenme sürecinde önemli bir rol oynar. Bulgular, otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan çocukların, OSB özelliklerine içsel sosyal engelleri nedeniyle öğrenme sürecinde bazı dezavantajlara sahip olduklarını gösterir. Literatür, OSB’li çocuklarla müdahale süreçlerine ebeveyn desteğinin ve katılımının bu süreçlerin sonuçlarını olumlu yönde etkilediğini açıklamaktadır. Bu nedenle, müdahale süreci, bakıcılar tarafından sunulan bilgi ve işbirliği ile ilişkili sözlü ve yazılı dil uyarımının tüm olanaklarını ve kaynaklarını kapsamalıdır. Otizmli çocukların öğrenme güçlükleri mevcuttur ve bu çocuklar için nihai hedef yönetici işlev öğrenme ile işlevsellik arasında bir bağlantı oluşturur.

Kaynakça:
researchgate.net/publication/6890576_Patterns_of_Reading_Ability_in_Children
idc.indiana.edu/pages/recognizing-different-types-of-readers

Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku