Osteoartrit (OA), romatoid artrit (RA), psoriatik artrit (PsA), lupus, ankilozan spondilit, gut veya fibromiyalji dahil olmak üzere herhangi bir artrit türüne sahip olmak, zihinsel sağlık üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olabilir. Bu genellikle depresyon veya anksiyete olarak kendini gösterir ve ayrıca tersi de geçerlidir. Akıl sağlığı sorunları artrit semptomlarını kötüleştirebilir. Amerikan Psikoloji Derneğine Göre anksiyete ve depresyonun tanımlanması aşağıdaki gibidir:
• Anksiyete, artan kan basıncı gibi fiziksel değişikliklerle birlikte gerginlik, endişe ve sinirlilik duygularıyla karakterizedir.
• Depresyon, üzüntü, günlük aktivitelere ilgi duymama, kilo verme veya alma, uykusuzluk veya aşırı uyku, enerji eksikliği, konsantre olamama, değersizlik veya aşırı suçluluk duyguları ve tekrarlayan ölüm veya intihar düşünceleriyle karakterizedir.
Akıl Sağlığı Artriti Nasıl Etkiler?
Akıl sağlığı ile ilişkili hastalıkları olan kişilerde depresyon ve anksiyete oranları, popülasyona, çalışmanın büyüklüğüne ve kullanılan ölçüm araçlarına bağlı olarak değişir. Ancak veriler, artrit tipine bağlı olarak oranların genel popülasyon oranlarından iki ila on kat daha fazla 
olabileceğini göstermektedir. Araştırmalar ayrıca anksiyete ve depresyonun ağrı eşiğini düşürebileceğini göstermektedir. Ve sonra kronik ağrı, endişeleri depresyonu şiddetlendirir. Bununla birlikte artrit ve depresyonu olan kişiler daha fazla işlevsel sınırlamalara sahip olma eğilimindedir, tedavi rejimlerine daha az bağlı kalır ve başka sağlık sorunları geliştirme olasılıkları artar. Ağrı, sağlıksızlık ve olumsuz ruh halinin kısır döngüsü, artritin seyrini ve yönetimini önemli ölçüde değiştirebilir.
Ağrı ve Depresyon
Yapılan birçok çalışma, en yüksek ağrı düzeyine sahip artritli kişilerin en çok endişeli veya depresyonda olduklarını açıkça göstermiştir. Tam olarak neden daha yüksek ağrı şiddetinin depresyon ile ilişkili olduğu açık değildir ve bu iki yönlü bir durum gibi görünmektedir. Bu iki yönlü durum şu şekilde açıklanabilir:
• Ağrı depresyonu tetikler ve günlük ağrı ile yaşamak fiziksel ve duygusal olarak streslidir. Kronik stresin beyin ve sinir sistemi kimyasalları seviyeleri değiştirdiği bilinmektedir. Bu stres hormonları ve nörokimyasallar olan kortizol, serotonin ve norepinefrin gibi kimyasallar ruh halini, düşünceleri ve davranışları etkiler. Vücudun bu kimyasallar üzerindeki dengesini bozmak, bazı insanlarda depresyona neden olabilir.
• Depresyon ağrıyı daha da kötüleştirir. Depresyon, bir kişinin acıyla baş etme yeteneğini zayıflatır. Bir kişinin durumları hakkındaki algısı, örneğin sırt ağrısı, depresyonda olmayan bireylere kıyasla daha olumsuz hale gelebilir.
Columbia Üniversitesi’nde tıp profesörü yardımcı doçenti ve New York City’deki New York Presbiteryen Hastanesinde romatolog olan Dr. Jon T. Giles, ağrı hissinin beyinden çok karmaşık bir şekilde aktarıldığını ve şiddetlenip azaltabileceğini, stresin zayıf uyku, anksiyete ve depresyonun hepsinin ağrı düzeylerini etkileyeceğini belirtmektedir.
Enflamasyon, Depresyon ve Artrit
Ağrı ve sakatlık durumunun depresyonla bağlantılı olduğunu bilinmektedir, ancak gelişen bir teori, inflamasyonun da bir rol oynadığı yönündedir. The Journal of Clinical Psychiatry’de yayınlanan bir 2016 araştırması, Ulusal Sağlık ve Beslenme İnceleme Anketi’ne yanıt veren 10.036 kişide bir iltihap belirteci olan C-reaktif protein seviyelerini gözden geçirmiştir. Depresyon semptomları olanlar, depresif semptomları olmayanlara göre % 31 daha yüksek CRP seviyelerine sahiptir.
Depresyonu inflamatuar bir durum olarak tanıyan birçok çalışma vardır. California San Francisco Üniversitesi Tıp Profesörü Patricia Katz, sitokin kaynaklı depresyon denen, sitokinlerin arttığı ve depresyonun meydana geldiği, iyi belgelenmiş bir olay vardır şeklinde açıklamaktadır. İnterlökin-1, interlökin-6 ve tümör nekroz faktörü gibi spesifik sitokinler, artritte ağrı ve iltihaplanma sürecinde rol oynamaktadır.
Yaşam Tarzı, Depresyon ve Artrit
Artrite sahip olmak ağrılı ve yorucudur. İltihaplanma ve buna eşlik eden yorgunluk kişinin ruh halini daha da aşağılara çeker. Diyabet veya kalp rahatsızlığı gibi birlikte ortaya çıkan bir durumu eklendiğinde kişinin her zaman yürüttüğü aktif yaşam kaybolabilir. Bu sağlık sorunları kişinin egzersiz yapamamasına, daha az sosyal olarak daha izole olmasına ve daha kötü uyku kalitesine sahip olmasına neden olabilir. Yaşam tarzındaki bu olumsuz değişiklikler ağrıyı artırabilir ve genel ruh halinizi olumsuz etkileyebilir, hüzün ve depresyona neden olabilir. Artritli kişilerde depresyona neden olan şey farklılık gösterse de, bağlantı gerçektir ve potansiyel olarak yaşamı değiştirir. Yalnızca artritin tedavi edilmesi ile kalmamalı aynı zamanda özellikle anksiyete veya depresyonunun tedavi edilmesi gerekir ki, dolu dolu bir yaşam sürülebilsin.
Birçok Kişi Akıl Hastalıkları ve RA ile Yaşamaktadır
Anksiyete ile depresyon, artrit şikayeti olan kişilerin yaşadıkları en bilinen iki hastalıktır. İngiltere’de yapılan bir 2017 araştırması, RA teşhisinin 5 yıl içinde, insanların yaklaşık yüzde 30’unun depresyon geliştirdiğini tespit edilmiştir. RA’lı kişiler de farklı bir bilgiye göre yaklaşık yüzde 20 oranında anksiyete yaşayabilir. 2017 tarihli çalışmada depresyon oranının yüzde 39 ile önemli ölçüde daha yüksek olduğunu tespit edilmiştir. Depresyon ve anksiyete RA ile aynı fiziksel semptomları göstermese de, kendi zorluklarıyla bulunmaktadır. Birden fazla uzun vadeli sağlık durumuyla yaşamak kendi başına zor olabilir. Bazı insanlar aynı anda depresyon, anksiyete ve RA yaşarlar.
Akıl Hastalığı Tedavi Edilmediğinde RA ile Yaşamak Zorlaşır
Mayo Clinic’e göre, tedavi edilmediğinde, depresyon RA tedavisinde zorlaşabilir. Medicine dergisinde yayınlanan 2017 tarihli bir çalışmada depresyon ve RA arasındaki bağlantının her iki yönde olduğunu tespit edilmiştir. RA’dan kaynaklanan ağrı, depresyonu daha da kötüleştirebilir ve bu da RA semptomlarını yönetmeyi zorlaştırmaktadır. Bunun nedeni kısmen ağrının strese neden olması ve stresin ruh halini değiştiren kimyasalların salınmasına neden olmasıdır. Ruh hali değiştiğinde, bir domino etkisi vardır. Uyumak daha zordur ve stres seviyeleri yükselebilir. Basitçe söylemek gerekirse, anksiyete ve depresyon ağrıyı kötüleştiriyor veya ağrıyı yönetmeyi zorlaştırıyor gibi görünmektedir.
Anksiyete veya depresyon gibi zihinsel sağlık koşullarını ele almadan yalnızca RA’ya odaklanmak, yaşam kalitesinin düşmesine neden olabilir, daha yüksek ağrı seviyelerine ve daha yüksek kalp hastalığı riskine sahip olabilirler. İş yerindeki kişisel ilişkiler ve üretkenlik de etkilenebilir.
Depresyon ile Artrit Arasındaki Biyolojik Bağlantı
Depresyon ile RA arasında doğrudan, biyolojik bir bağlantı olabileceği ortaya çıkmıştır. RA’nın ağrı ve eklem hasarı kısmen iltihaptan kaynaklanır ve iltihaplanma ile depresyon arasında bir bağlantı olduğuna dair kanıtlar vardır. Araştırmacıların iltihabı ölçme yollarından biri olan C-reaktif protein (CRP) seviyeleri, depresyonlu kişilerde genellikle daha yüksektir. Bir2018 çalışması CRP’nin depresyonu tedavi etmesi zor olanlarda önemli ölçüde daha yüksek olabileceğini bulmuşlardır. Enflamasyonun birçok insanın her iki durumu da deneyimlemesinin bir nedeni olduğunu söylemek için henüz çok erkendir ancak, potansiyel bağlantı, önemli bir yeni araştırma odağıdır.
Depresyon Tanısı Yeterli Olmayabilir
Akıl hastalığının artrit türleri ile bir arada bulunması iyi bilinmektedir, ancak RA ile yaşayan insanlar her zaman taranmaz. Bu, tedavi edilmeyen akıl sağlığı koşullarına yol açabilir. Yapılan bir çalışmada insanların depresyon veya kaygılarını normal olarak düşünmeye başlayabileceklerini tespit edilmiştir. Ayrıca doktorların, potansiyel olarak ilgili zihinsel sağlık koşullarından ziyade RA’nın fiziksel semptomlarının tedavisine daha fazla önem verdiğini düşünebilirler. Bazı kişiler zihinsel sağlıklarını tartışmaktan gergin olabilir veya doktorlarının zihinsel semptomlarını görmezden gelebileceğinden endişe edebilir. Ancak zihinsel sağlığı etkili bir şekilde yönetmek için kaynakları bulmak, genel refah için hayati önem taşımaktadır.
Artrit ile yaşanıyorsa, zihinsel sağlığın yanı sıra fiziksel sağlığı da dikkate almak önemlidir. RA ile bazı zihinsel sağlık durumları, özellikle depresyon arasında bir bağlantı olabilir. Bir akıl sağlığı sorunu için tedavi aramak da RA’yı daha etkili bir şekilde yönetmeye yardımcı olabilir. Akıl sağlığıyla ilgili endişeleri varsa, yardımcı olabilecek tedaviler ve kaynaklar hakkında faktör ile görüşülmelidir.
Romatoid artritin (RA) birçok fiziksel semptomu vardır. Ancak RA ile yaşayanlar, durumla ilgili olabilecek zihinsel sağlık sorunları da yaşayabilir. Ruh sağlığı, duygusal ve psikolojik sağlığı ifade etmektedir. Bilim adamları, RA ile zihinsel sağlık arasındaki tüm bağlantılardan emin değiller, ancak yeni araştırmalar fikir vermektedir. RA’ya neden olan aynı iltihaplanma süreçlerinden bazıları depresyonla da bağlantılıdır.
Duygusal ve zihinsel duruma dikkat etmek, genel refahın önemli bir yönüdür ve hatta RA’yı yönetme şeklini etkileyebilir. Anksiyete, depresyon veya ruh halinizdeki değişiklikler hakkında endişeler varsa, doktora belirtmek gerekir. Doktor belirtiler hakkında bilgi edinebilir, ek sorular sorabilir ve yaşam tarzı değişiklikleri, terapi ve tedavi için seçenekler önerebilir.
Kaynakça:
https://www.healthline.com/health/rheumatoid-arthritis/mental-health-connection
https://www.hindawi.com/journals/bmri/2019/1473925/
https://www.arthritis.org/health-wellness/healthy-living/emotional-well-being/anxiety-depression/arthritis-and-mental-health
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu