Periferik nöropati, sinirlerle ilgili bir problem demektir. Bu sinir sistemi, beyin ve omurilikten vücudun geri kalanına mesajlar gönderir. Periferik sinirler, örneğin eller soğukken bunu mesaj olarak vücuda iletir. Vücudun çeşitli bölgelerinde karıncalanma, uyuşukluk ve kas güçsüzlüğüne yol açabilir. Periferik nöropati bir dizi farklı sinirleri etkileyebilir, bu yüzden çeşitli yerlere farklı şekillerde etki edebilir. Tek bir siniri veya aynı anda birden fazla sinirleri etkileyebilir. Aynı zamanda, altta yatan farklı tıbbi durumlarla da ilişkilidir.
Türkiye’de yaklaşık 5 milyon insanı etkilemektedir. Nöropati, bir dizi farklı tıbbi durumun ortak bir komplikasyonudur. Otonom sinirler, motor sinirler ve duyusal sinirler içerebilir. Fiziksel travma, tekrarlayan yaralanma, enfeksiyon, metabolik problemler, toksinlere ve bazı ilaçlara maruz kalma olası nedenlerdir. Tedavi, altta yatan nedenleri araştırır ya da ağrı rahatlaması sağlamayı ve daha fazla hasarı önlemeyi amaçlar. Diyabetik nöropati durumunda, yüksek kan şekerine müdahale etmek, daha fazla sinir hasarını önleyebilir. İlaçlar ağrıyı hafifletebilir. Yanmayı, uyuşukluğu ve karıncalanmayı azaltabilir.
Nöropatik ağrı için ilaç tedavisi mümkündür. Normalde epilepside kullanılan ilaçlar, antidepresanlar, ağrı kesiciler kullanılmaktadır. Nöropati, tek bir sinirin sıkışmasıyla meydana geldiğinde, tedavi hangi sinirde olursa olsun benzerdir. Tedavi yöntemi, sıkıştırmanın sabit mi yoksa geçici mi olduğuna bağlıdır. Tek sinir nöropatisi bu önlemlere cevap vermezse, ameliyat bir seçenek olabilir. Sinir sıkışması sabit ise, örneğin bir tümörün neden olduğu durumlarda cerrahi müdahale gerekli olabilir.
Aşağıdaki durumların yaşanması halinde doktora başvurulmalıdır:
*şiddetli acı yaşanıyorsa
*ağrı günlük aktiviteleri ve yaşam kalitesini önemli ölçüde sınırlıyorsa
*temel sağlık durumu kötüleşiyorsa
Belirtiler nöropati tiplerine göre değişiklik göstermektedir.
1)Duyusal nöropati
Kişinin sahip olabileceği belirtiler;
*karıncalanma ve uyuşma
*aşırı duyarlılık
*artan ağrı veya ağrı hissetmeme
*ısı ve soğukta değişiklik tespit edememe
*koordinasyon kaybı
*gece daha kötü olabilecek yanma ya da ateşli ağrılar
*ayrıca ayak ve bacak ülserlerine, enfeksiyonlara ve kangrene yol açabilir.
2)Motor nöropati
Kasları etkiler. Belirtileri şunlardır;
*kas güçsüzlüğü, dengesizliğe yol açan ve gömlek ilikleme hareketleri gibi küçük hareketleri gerçekleştirmede zorluk.
*kas erimesi
*kas seğirmesi ve krampları
*kas felci
Nedenleri
Birçok nöropati tipi bilinmeyen bir nedenden kaynaklanmaktadır, ancak bazı durumlar bunu tetikleyebilir. Diyabet, nöropatinin en yaygın nedenidir. Yüksek kan şekeri seviyelerinin sinirlere zarar verdiği bilinmektedir.
Diğer tıbbi durumlar ve yaralanmalar şunlardır:
*Kronik böbrek hastalığı: Böbrekler normal çalışmıyorsa, tuz ve kimyasalların dengesizliği nöropatiye neden olabilir.
*Yaralanmalar: Kırık kemikler doğrudan sinirlere baskı yapabilir.
*Enfeksiyonlar: Zona hastalığı , HIV enfeksiyonu, Lyme hastalığı sinir hasarına yol açabilir.
*Bağışıklık sistemi bozuklukları: Vücut direncinin düşmesi.
*aşırı alkol alımı.
*bazı ilaçlar, örneğin kemoterapi ve HIV tedavisi.
*B12 veya folat vitamini eksiklikleri.
*böcek öldürücüler ve çözücüler gibi zehirler.
*lenf gibi kasları direk etkileyen kanser türleri.
*kronik karaciğer hastalığı.
3)Diyabetik nöropati
Yüksek kan şekeri seviyeleri, ellerin ve ayakların uçlarındaki sinirlere, oksijen ve besin sağlayan minik kan damarlarının duvarlarına, gözlere, böbreklere ve kalp gibi vücuttaki temel organlara zarar verir.
Sonuç olarak, bu durumdan sadece cilt zarar görmez, aynı zamanda duyum kaybı da hasar riskini artırır.
Sinir sistemi, farklı sinir türlerinin etkileşime girdiği karmaşık bir iletişim ağıdır. Her biri kendi nedenleri ve semptomları olan 100’den fazla nöropati türü tanımlanmıştır.
Nöropati şunları etkiler;
*Duyusal sinirler : Bu sinirler, duyuları kontrol eder. Ayaklarda ve ellerde karıncalanma, ağrı, uyuşukluk veya zayıflığa neden olabilir.
*Motor sinirler : Bu sinirler güç ve harekete izin verir. Ayaklarda ve ellerde zayıflığa neden olabilir.
*Otonom sinirler : Bu sinirler sindirim sistemi gibi vücut sistemlerini kontrol eder. Kalp atış hızını, tansiyonu ve diğer işlevleri etkileyebilir.
Doğal tedaviler
İlaç dışı önlemler şunları içerir:
*Bölgeye sıcak veya soğuk pres uygulanması rahatsızlığı hafifletebilir.
*Pamuk gibi vücudu tahriş etmeyen kumaşlar giymek.
*Hassas alanları sargılamak.
*Stres giderici hobiler, meditasyon, gevşeme teknikleri, masaj ve akupunktur.
*Elektriksel sinir uyarımı makinesinin kullanılmasının faydalı olduğu söylenmektedir. Bu cihaz küçük bir elektrik akımı sağlayarak sinir mesajlarını keser. Faydası araştırma ile doğrulanmamıştır.
Tedavi öncesinde doktora danışılması gereklidir.
Yazar: Osman Uçar