Soğuk Algınlığı mı, Alerji mi?

     Eğer burun akıntınız ve tıkanıklığınız varsa ya da hapşırıyor ve öksürüyorsanız ilk aklınıza gelen şey soğuk algınlığı olabilir. Ancak bunlar, aynı zamanda alerji belirtileridir. Soğuk algınlığı ile alerji arasındaki farkları öğrenerek doğru tedavi yöntemlerini hızlıca uygulayabilirsiniz.

Soğuk Algınlığı Nedir?

Soğuk algınlığına birçok farklı türde virüs sebep olabilir. Hastalığın belirtileri ve ciddiyeti herkeste aynı olmayabilir.
Soğuk algınlığının bazı temel özellikleri aşağıda belirtilmiştir:
*Soğuk algınlığı, hastaların öksürüp hapşırmasıyla çevreye yayılan virüs damlacıkları yoluyla bulaşır.
*Boğaz ağrısı, burun akıntısı ya da burun tıkanıklığı öksürme ve hapşırma dışındaki diğer soğuk algınlığı semptomlarıdır.
*Soğuk algınlığı daha şiddetliyse ateş, baş ağrısı ve vücut ağrısı görülebilir.
*Soğuk algınlığı genellikle hızlı iyileşir. Hastalık genellikle 7 ile 10 gün devam eder.
*Hastalığa neden olan virüs zatürre, bronşit ya da sinüzit gibi daha ciddiye alınacak enfeksiyonlara neden olmuşsa belirtiler bir ya da iki haftadan daha uzun sürebilir.

*Alerjisi olanlar soğuk algınlığına yakalanmaya daha yatkındır.
*Adı soğuk algınlığı olsa da bir kişi yaz aylarında bile üşütebilir ve hasta olabilir. Araştırmalar, sağlıklı yetişkinlerin yılda ortalama iki ya da üç kez soğuk algınlığına yakalanabildiğini göstermektedir.
*Küçük bebekler ve çocuklar immün (bağışıklık) sistemlerinin henüz tam gelişmemesi nedeniyle daha sık soğuk algınlığına yakalanabilir.

Alerji Nedir?

Alerji, bağışıklık sisteminin belirli bir maddeye karşı reaksiyon göstermesidir. Alerjileri tetikleyen faktörlere “alerjen” denir. Alerjenlerle karşılaşıldığından bağışıklık sisteminden “histamin” denilen kimyasallar salgılanır. Histamin salgılanması mukozanın şişmesi, sıcaklık artışı, kızarıklık gibi alerjik belirtilerin görülmesine neden olur.

Soğuk Algınlığı ve Alerjilerin Genel Semptomları

*Boğaz ağrısı
*Hapşırık
*Öksürük
*Burun tıkanıklığı
*Burun akıntısı
*Göz yanması ve sulanması
Alerjiler döküntü ve göz kaşıntısına neden olsa da soğuk algınlığında bu belirtiler görülmez.
Her yıl milyonlarca kişi alerjiye maruz kalmaktadır. Mevsimsel alerjenler genel olarak ağaçlar, çiçek ve yabani ot polenleridir. Ancak yıl boyun başka maddeler de alerjiye neden olabilir

Diğer alerji tetikleyicileri şunlar olabilir:

*Ev tozu akarları
*Kedi, köpek ve benzeri evcil hayvanların tüyleri, deri atıkları, tükürük, idrar gibi salgıları
*Küf mantarları
*Ceviz, badem, yer fıstığı, kaju, fındık gibi kuruyemişler
* Süt, yumurta, peynir, muz, çikolata gibi bazı yiyecekler
*Mayalı ve alkollü bira, şarap gibi içecekler
*Turşu, mayonez, sirke, yoğurt, ayran, kefir gibi mayalı besinler
*Istakoz gibi bazı kabuklu deniz ürünleri
*Kurutulmuş incir, erik, kayısı gibi meyveler
*Sucuk, sosis, salam gibi işlem görmüş bazı besinler

Soğuk Algınlığı Alerjiden Nasıl Ayırt Edilir?

Ortak semptomlara sahip olduğu için soğuk algınlığı ile alerjiyi birbirinden ayırmak zordur. Belirtilerin hangi hastalığa ait olduğunu anlamanın en iyi yolu, ortak olmayan belirtilerini aramaktır. Soğuk algınlığının yorgunluğa, ağrı ve sızıya, boğaz ağrısına, ateş yükselmesine neden olma olasılığı daha yüksektir. Alerjiler ise daha çok göz kaşınması, renksiz burun akıntısı, hırıltılı solunum, kurdeşen ve egzama gibi rahatsızlıklara neden olur.

Çocuklarda Alerjik Selam

Çocuklardaki tipik alerji belirtisi alerjik selamdır. Alerjili çocuklar, akıntı ve kaşıntı olduğu için burnunu ( burun ucunu) genellikle avuç içleri ile yukarı doğru sıvazlar. İşte buna tıpta “alerjik selam “ denir.

Alerji ve Yılın Zamanları

Alerjinin ortaya çıkma zamanı, belirtilerin nedeniyle ilgili ipuçları verebilir. İlkbahar ve yaz aylarında alerji, sonbahar ve kış aylarında ise soğuk algınlığı olasılığı, diğer zamanlara göre daha yükselir. Alerjiler herhangi bir ayda oluşabilse de en fazla oluştuğu zamanlar polenlerin yoğun olduğu bahar aylarıdır. Çimen, yabani ot alerjileri ilkbahar sonu ve yaz mevsiminde en fazladır. Yağmurlu, nemli günlerde havadaki polenlerin miktarı daha az olur. Sabahın erken saatleri ve rüzgârın çok olduğu günlerde ise polen miktarı artar. Bu nedenle alerjisi olanlar nemli havalarda daha rahat eder, rüzgârlı ve sıcak günlerde ise şikâyetler artış gösterir.

Semptomların Süresi

Belirtilerin alerjiye ya da soğuk algınlığına ait olup olmadığını anlamanın bir başka yolu süresine bakmaktır. Soğuk algınlığı genellikle bir hafta içinde geçer. Alerjiler, alerjeni ortadan kaldırmadığınız ya da tedavi olmadığınız sürece kaybolmaz. Mevsimsel alerjenler her defasında 1 ile 3 hafta arasında devam edebilen belirtilere neden olabilir. Mevsimsel olmayan alerjik rinit (saman nezlesi) bütün yıl sürebilir.

Mukus Rengi Yanıltabilir

Hastalığın soğuk algınlığı mı yoksa alerji mi olduğunu söylemenin bir yolu da mukus (sümük) rengine bakmaktır. Ancak mukus rengi bazen insanları yanıltır. Yeşil burun akıntısının enfeksiyon belirtisi olduğu konusunda yaygın bir yanılgı mevcuttur. Buna rağmen farklı renklerde alerjik akıntılar da olabilir.

Soğuk Algınlığı ve Alerji Teşhisi

Hasta kişilerin doktora gittiklerinde anlattıkları ya da doktorun gördüğü belirtiler teşhis koyulmasını sağlar. Bakteriyel bir enfeksiyondan şüphe duyuluyorsa boğaz kültürü alınır ya da başka testler yapılır. Alerji sorunu yaşayanlar ya birinci basamak doktoruna (aile hekimlerine) ya bir hastanenin Kulak Burun Boğaz (KBB) bölümüne ya da alerji doktoruna başvurmalıdır. Doktorlar önce belirtileri sorar. Şiddetli reaksiyonların varlığı durumunda mutlaka bir alerji uzmanına gidilmelidir. Alerjiler çeşitli tanı testleriyle (deri testleri, burun içi alerjen testleri) teşhis edilir. Yaş, sağlık koşulu gibi nedenler kan testleri (serolojik testler) yapılmasını da gerektirebilir.

Soğuk Algınlığı Tedavisi

Vücut, zamanla ilaç kullanılmasa da soğuk algınlığına yol açan virüslerden kurtulur. Antibiyotikler sadece bakterileri öldürür. Bu nedenle virüs kaynaklı soğuk algınlığı durumunda doktorlar hastaya antibiyotik vermez. Hastalara genellikle soğuk algınlığı semptomlarını gideren ya da hafifleten yardımcı ilaçlar verilir.
Soğuk algınlığında verilen ilaçlar arasında öksürük şurupları, dekonjestan burun spreyleri ve ağrı kesiciler yer alabilir. Reçetesiz satılan ilaçlar ve öksürük şurupları 4 yaş altı çocuklara, burun spreyleri de 6 yaş altı çocuklara önerilmez. Reçeteli herhangi bir ilaç kullanmakta olanlar ve hamileler; reçetesiz bir ilaç almamalı, öncelikle doktora danışmalıdır. Soğuk algınlığı ilaçlarının uzun süre kullanımı sakıncalıdır. Evde bol sıvı tüketmek, bitkisel çay içmek, tuzlu sudan oluşan burun spreyleri kullanmak, tuzlu suyla gargara yapmak, kaynar suyun içine uygun preparatlar ekleyerek buğu yapmak gibi alternatif tedavi yolları denenebilir.

Alerji Tedavisi

Alerji belirtilerini önlemenin ve tedavi etmenin en etkili yolu tetikleyicileri ortadan kaldırmaktır. Ancak bunun yapılabilmesi için önce teşhis koyulmuş olmalı ya da alerjenin çeşidi bilinmelidir. Tetikleyicilerden (alerjenlerden) uzak kalınamıyor ya da temas kesilemiyorsa ilaç tedavisi gündeme gelir. En sık kullanılan ilaçlardan biri antihistaminiklerdir. Alerjilerde sinüsler dolabilir. Dolu sinüsler dekonjestanlar ile açılır. Burun spreyi şeklinde bir dekonjestan verilmişse üst üste 3 günden daha uzun süre kullanılmamalıdır. Nazal kortikosteroidler, alerji tedavisinde kullanılan diğer ilaçlardan biridir. Bu ilaçlar iltihabı ve burun şişliğini giderir, alerji nedeniyle aktive olan çok sayıda bağışıklık hücresini de azaltır; mevsimsel olan ve olmayan alerjilerde kullanılır. Gözlerdeki kaşıntı ve sulanma da göz damlalarıyla tedavi edilir. Bir başka alternatif ilaca gerek duyulan kişilere alerji aşılarının yapılması gerekir. Aşılar (immunoterapi) vücudu alerjene yavaş yavaş maruz bırakarak duyarsızlaştırmayı amaçlar. Aşılar etkili, ama uzun vadeli çözümlerdir. Tedavi edilmeyen alerjiler hastalığı kronik hale getirebildiği gibi astıma da çevirebilir.

Alerjiyle İlgili Diğer Tedavi Çeşitleri

Buğu ve tuzlu su içeren burun spreyleri sadece soğuk algınlığının değil, alerjilerin semptomlarını da hafifletir. Hem soğuk algınlığında hem de alerjide virüsler ve bakteriler sinüslerde birikir ve solunum yollarında ciddi enfeksiyonlar yaratabilir. Belirtiler 10 günden daha uzun süre devam ederse ya da kötüleşirse daha fazla zaman kaybetmeden doktora gidilmelidir.

Kaynakça:

http://izmir.baskenthastaneleri.com
https://www.healthline.com
https://www.acibadem.com.tr

Yazar: Müşerref Özdaş