Ne kadar çok tuz yerseniz, o kadar susarsınız. Doğru mu? Hayır, yanlış. Alman Havacılık Merkezi, Max Delbrück Moleküler Tıp Merkezi ve Vanderbilt Üniversitesi araştırmacılarından oluşan bir ekibin, Avrupa Uzay Ajansı, Rusya ve Çin’in, Mars görevinin psikolojik ve tıbbi risklerini incelemek üzere tasarladıkları “Mars500” projesinin bir bölümü olarak, 10 erkek denek üzerinde yaptıkları çalışmalar, tuz tüketimi arttıkça, insanların daha az su içtiklerini, ama açlıklarının arttığını göstermektedir.
105 günlük bir “uzay yolculuğu” deneyinde, araştırmacılar denekleri günlük 12 gramlık tuz alımını önce 9 grama, daha sonra 6 grama düşürdüler. Her bir aşamayı 29’ar gün sürdürdüler. Mars500’ün 205 günlük diğer adımı boyunca da, araştırmacılar aynı deneyi tekrarladılar, ancak bu kez deneyin sonuna bir aşama daha ekleyerek sondan başa doğru gittiler, yani deneklerin tuz tüketimini 6 gramdan 12 grama yükselttiler. Deneyler süresince, deneklerin ne kadar sıvı tükettikleri ve toplanan günlük idrar örnekleri ölçüldü.
Kayıtlar, tuz alımları arttıkça, deneklerin daha az su içtiklerini gösterdi. Aynı zamanda, daha fazla idrar çıkardılar ve idrarlarında daha fazla tuz vardı. İdrarları da daha konsantre olmuştu. Bu da vücutlarının normalden daha fazla su tuttuğunu gösteriyordu. Tuzu yüksek bir diyet, tipik olarak sıvı alımındaki artışla ilişkilidir. Bu nedenle, sağlık otoriteleri, tuzdan zengin diyetlerin, aslında bizi daha fazla şekerli ve yüksek kalorili içeceği tüketmeye yönlendirerek obeziteye katkıda bulunabileceğini öne sürmektedir. Ancak bu bakış açısı, gözlemlere değil, ciddi araştırma sonuçlarına dayanmaktadır.
Mars500 çalışmasının şaşırtıcı sonuçlarının ayrıntılarını anlamak için, araştırmacılar testlerini farelerle sürdürdü. Fareler üç gruba ayrıldı. Birinci grup musluk suyuyla ve düşük sodyumlu bir diyetle beslendi. İkinci grup musluk suyuyla ve yüksek sodyumlu bir diyetle beslendi. Üçüncü üçüncü grup dört hafta boyunca salin solüsyonuyla ve yüksek sodyumlu bir diyetle beslendi. Farelerde yapılan incelemeler, vücudun azottan kurtulmak için ürettiği üre, böbreklerde birikerek, tuzun susatma gücünü ortadan kaldırıyordu. Ancak üre yapımı yoğun enerji harcaması gerektirdiğinden, tuzlu diyetle beslenen fareler su içmek yerine daha fazla yiyecek tüketiyorlardı. Kısacası, farelerin vücutları üre üretimi için daha fazla yakıt arıyordu.
Fareler üzerinde yapılan bir araştırmanın, insanlarla ilgili tüm soruları cevaplayamayacağı açıktır. Ayrıca, yalnızca on insan denek üzerinde yapılan araştırmanın hiç kuşkusuz daha fazla denekle yinelenmesi gerekmektedir. Ancak bu çalışma, uzun zamandır sadece bir atık yan ürün olduğu düşünülen ürenin, vücudumuzun su ve tuzla ilgili dengelerinde önemli işlevleri olduğunu göstermektedir.
Kaynakça:
– Natalia Rakova, Kento Kitada, Kathrin Lerchl, Anke Dahlmann, et al., “Increased salt consumption induces body water conservation and decreases fluid intake”, The Journal of Clinical Investigation, V.127, I.5, (2017).
Yazar: Oben Güney Saraçoğlu