Havacılık sektörü her geçen gün daha da ilerlemekte ve de insanoğlunun vazgeçilmez parçası haline gelmektedir. Bu da arz talep dengesi misali, havacılık sektörünün çok hızlı bir şekilde ivmelenmesine yardımcı olur. 1900’lü yılların başlarında insanın hayatına dahil olan havacılık fikri, ilerleyen her on yılda çok farklı bir şekilde yol alınmasına vesile olmuştur. Uçmak insan için hayatta olduğu süre boyunca ulaşılması fiziksel anlamda en imkansız ayrıcalıklardan idi. Ancak bunu aklı ve de zekası ile bertaraf eden insan, kedine bir uçak yaparak uçmayı olağan bir hale getirmeyi başarmıştır. Havacılık özellikle de sivil havacılık artık hiç olmadığı kadar yaygın olup, dünyanın her noktasında var olan bir imtiyazdır. Havayolu şirketleri, son model uçakları uçurmaları için her yıl binlerce yeni pilotu istihdam etmektedir. Bu istihdam sonucu çok sayıda yeni pilot sektöre kazandırılır. Günümüz modern ticari yolcu uçakları hiç olmadığı kadar teknolojik anlamda gelişmiştir. Bu da ister kısa, isterse de uzun mesafeli uçuşlar olsun, ticari yolcu uçaklarının havada kaldıkları çok uzun bir süre boyunca otomatik pilot kontrolü altında seyahat etmesi anlamına gelir. Ancak yine de bir insan aklına gerek vardır. Çünkü her ne kadar otomatik pilot seyir halindeyken birçok işlemi kendisi yapabilse de iniş ve de kalkış bizzat pilot kontrolündedir.Özellikle Boeing, Airbus gibi devasa ticari yolcu uçağı tedarikçileri, birçok uçağı neredeyse pilotsuz uçurulabilecek kadar donanımlı tasarlayabilmektedir. Öyle ki, çok kısa bir süre içinde pilotların tamamen tarih olması ya da sadece uçağa refakatçilik yapacağı günler kapıdadır. Bu durum araçlarda zaten görülmeye başlanmıştır. Uçaklar ise, bu teknolojinin de zaten çok ama çok önündedir.
Günümüze gelecek olursa, uçakta kabin personeli olmazsa olmazdır. Bu son derece önemlidir. Ticari yolcu jetleri, 2 pilot ve de bir uçuş mühendisi ile tarifeli seferlerini gerçekleştirirler. Bu pilotlar arasında biri kaptan diğeri ise yardımcı pilot statüsü altında görev alır. Uçuş mühendisi de bir 3’üncü göz olarak seyir haline her iki pilota da gerekli tavsiye ve de uyarıları yapar. Bu işin havada olan kısmıdır, ancak iş sadece havada bitmez. Her havayolu kendi bünyesi altında bir ”uçuş harekat uzmanı” barındırır. Uluslararası tabiri ile ”Dispatcher”. Dispatcher uçağın karadaki pilotu olarak kabul edilir. Yani, havada kaptan ve de mürettebatı ne görev görüyorsa, yerde de bir pilot olarak uçuş harekat uzmanı görev alır. Bu kişinin esas görevi söz konusu uçuşlarda uçağın havacılık kurallarına uygun bir şekilde seyrini ve nihai olarak varacağı noktaya varmasını sağlamaktır.
Başka bir ifadeyle uçuşu planlamakla görevli olan uçuş harekat uzmanı, uçağın birçok sorunu ile doğrudan ilgilenmekle yükümlüdür. Bunlar arasında bakımından tutun da yakıt ikmaline kadar. Hava durumu da dahil olmak üzere çok sayıda parametre ile doğrudan muhatap olan uçuş harekat uzmanı, aslında pilottan daha fazla çaba harcar. Üstelik de sorumluluğu oldukça büyüktür.
Yazar:Emir Karasu