Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Uygun Antidepresanı Belirleyen Genetik Test

0 456

Uygun Antidepresanı Belirleyen Genetik TestDepresyon tedavisi konusunda uygun antidepresanı bulmak her hasta için mümkün değildir ve hastaların yaklaşık %40’ı uygun antidepresanı bulamamaktan muzdariptir.

Bu süreç neden bu kadar uzun sürer? Çünkü doktorların uygun ilacı ve dozu bulmaları için zamana ihtiyaçları vardır. Psikiyatristler genellikle hastaların üzerinde ilaç kombinasyonları denerler. Bunun sonucunda titrek baş, baş ağrısı, mide bulantısı, kilo alma ve ereksiyon bozuklukları ortaya çıkabilen yan etkilerdir. Bazen bu etkiler başladıktan kısa bir süre sonra kaybolur ve bu durum da doktor aynı doza devam etmeyi teşvik eder.

Uygun Antidepresanı Belirleyen Genetik TestDepresyon için yazılan ilaçlar genellikle, kişinin belirtilerine ve tıbbi geçmişine göre yazılır. Bazı insanlar için ilk antidepresanlar belirtileri hafifletir ve tolere edilebilir yan etkileri vardır. Fakat diğerleri için uygun tedaviyi bulmak deneme yanılmayı gerektirir.

Çoğu kişi aylarca ya da yıllarca farklı ilaçlar denerler. Bazı hastalar da tedaviyi bu nedenle yarıda bırakırlar. Bazı genetik testlerin yapılması, vücut tarafından daha iyi metabolize edilecek uygun antidepresanı bulma sürecini hızlandırır. İlacın daha iyi metabolize edilmesi ilacın etkinliğini arttırır ve yan etkileri azaltır.

Mayo Clinic’te psikiyatrist olan John Logan Black bazı gruplara genetik testi öneriyor. Örneğin; ciddi şekilde depresyonda olan ve intihara eğilimli kişilerin uygun ilacı hızlı şekilde bulmaya ihtiyacı vardır. Ayrıca yan etkileri kaldıramayan çok genç ya da yaşlı kişilerin de çok fazla ilaç denemesi yapmaması gerekiyor.

DUygun Antidepresanı Belirleyen Genetik Testepresyon için kullanılan ilaçların neredeyse hepsi, karaciğerde bulan iki enzim tarafından metabolize edilirler. Bu enzimler; sitokrom P450 geni tarafından kodlanan CYP2D6 ve CYP2C19’dur. Genlerin aktivitesi, ne kadar enzimin üretildiği konusunda en önemli faktördür. Çok fazla enzim, ilacın daha hızlı işlenmesini sağlar ve bu da yan etki görülme oranını azaltır.

Sitokrom P450 Testi

Doktor, sitokrom P450 testini vücudun ilacı nasıl metabolize edeceğini tanımlamak üzere kullanabilir. İnsan vücudu P450 enzimlerini ilaçları metabolize etmek için içerir. Bu enzimlerde kalıtsal özelliklerin neden olduğu varyasyonlar (gen dizisi değişiklikleri) nedeniyle, ilaçlar her bir bireyde farklı şekilde etki edebilir.

Uygun Antidepresanı Belirleyen Genetik Testİlaç-gen testi, genlerin vücudun ilaca karşı verdiği cevabı nasıl etkilediği ile ilgili bir çalışmadır. Test, bu genlerdeki varyasyonları tanımlar. Varyasyonlar, ilgili ilacın uygun bir tedavi olup olmadığını ya da ilaçtan kaynaklı yan etkilerin görülüp görülmeyeceğini belirler.

P450 enziminde en yaygın görülen varyasyonlardan biri CYP2D6 adını alır ve antidepresan ve antipsikotik ilaçları metabolize eder. DNA’da belirli gen varyasyonlarını arayarak, P450 testi vücudun belli bir antidepresana karşı nasıl cevap vereceği hakkında ipucu verir. Ayrıca diğer enzimler için de testler mevcuttur.

P450 geni ile ilgili genetik testler tıbbın diğer alanlarında da kullanılır. Örneğin; CYP2D6 varyasyon testi, bazı kanser ilaçlarının da etkili olup olmayacağını belirlemede kullanılır. CYP2C6 testi ise, yan etki riskini azaltmak için kan sulandırıcı warfarinin uygun dozunu belirlemede kullanılır.

Test Sonuçları Neyi Gösterir?
1) Düşük düzeyde metabolize etme: Eğer bir ilacı normalden daha yavaş metabolize ediyorsanız, bu durum eksik bir enzimden kaynaklıdır. Bunun sonucunda yan etki görülme olasılığı artar. Bu kişiye o ilaç düşük dozlarda yarar sağlayabilir.
2) Orta düzeyde metabolize etme: Enzimin işlev hızı düşük olduğu için ilaç yavaş metabolize edilir. İlaç etkileşimi ve yan etki riski vardır.
3) Normal düzeyde metabolize etme: Eğer test belirli bir antidepresanın normal düzeyde metabolize edilebileceğini gösteriyorsa, tedavi kişi için yararlı olacaktır ve daha az yan etkiyle karşılaşacaktır.
4) Çok hızlı düzeyde metabolize etme: Bu durumda ilaçlar vücudu çok hızlı şekilde terk eder. Vücudu terk etmeden önce etki etme şansları vardır. Bu durumda kişi ilacın normalden daha yüksek dozuna ihtiyaç duyar.

P450 testi bütün antidepresanlar için etkili değildir ama bazılarının nasıl metabolize edileceği hakkında bilgi sağlayabilir. Örneğin;
1) CYP2D6 enzimi: Fluoxetine (Prozac), paroxetine (Paxil) ve venlafaxine (Effexor XR) antidepresanlarının nasıl metabolize edileceği ile ilişkilidir.
2) CYP2C19 enzimi: Citalopram (Celexa) ve escilatopram (Lexapro)’nın metabolizmasıyla ilgilidir.

P450 ve diğer genetik testlerin gittikçe yaygınlaşsa da, bu testlerin bazı kısıtlamaları vardır. P450 testi, doğrudan hangi antidepresanın hasta için en uygun olduğunu göstermez ama bu konuda bir ipucu verir. Bu test, belirli bir ilaç için yapılır ve o ilacın hasta için doğru olup olmadığı belirlenebilir. Yakın zamanda geliştirilen bu test, Amerika Birleşik Devletleri’nde uygulanmaya başlamıştır ve doktorların uygun antidepresan ve dozunu daha hızlı şekilde bulmalarını kolaylaştırmaktadır.

Kaynakça:
https://www.psychologytoday.com/us/blog/open-gently/201703/when-gene-test-could-help-you-pick-anti-depressant
https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/cyp450-test/about/pac-20393711

Yazar: Ayça Olcay

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku