Uykunun kalitesi, en az süresi ve miktarı kadar önemlidir. Bedenimiz uykusuzluğa uyum sağlayamaz. İyi bir uyku beden sağlığıyla doğrudan etkilidir.
Kısa sürede olsa yeteri miktarda uyumak gereklidir. Bu durumun aksi bir durum söz konusu ise metabolizmada önemli değişikliklere, çeşitli fiziksel ve zihinsel yakınmalara sebebiyet verebilmektedir. Uykusuz kaldığımız günlerin sayısı arttıkça yakınmaların şiddeti artar ve zihinsel işlevler ve dikkat olumsuz şekilde etkilenir.
Uykusuzluk sağlığa zarar verir mi?
Uykusuzluğu bize ne kadar zarar verdiği ve vücudumuzda hangi sorunlara yol açtığı şiddeti ve süresine bağlıdır. Uyanık geçirdiğimiz saatler 16 saati aştığında, yorgunluk hissi artar ve bu süre uzadıkça belirtiler şiddetlenir. Bunun sonucunda en basit günlük işleri bile yapmak çok zor hale gelir. Uykusuzluğun yol açtığı diğer bir sorunda, ruhsal durumdur. Depresyon belirtileri, gerginlik ve kişinin gerçeği değerlendirmesi bozulabilir, algılama bozuklukları görülebilir. Bellek, dikkat ve öğrenme açısından iyi bir uyku çok önemlidir.
Sürekli olarak az uyuyan insanların sağlık ve günlük işlevsellik açısından, mesleki açıdan performanslarının daha düşük olduğu bildirilmektedir. Kısa süreli uyku baş ağrısı, mide hazımsızlıkları gibi sorunlara yol açarken, kalp damar hastalıkları ve diyabet riskini de arttırmaktadır.
Uykusuzluk şikayeti olan kişiler genellikle hiç uyuyamadıklarını söylerler ancak sorun genellikle yeterli ve dinlendirici bir uyku uyunamamasıdır. Uykusuzluk, tek başına bir hastalık değildir. Pek çok nedene bağlı gelişebilen bir belirtidir.
Herkes çeşitli stres nedenlerine bağlı olarak birkaç gece uykusuzluk çekebilir. Örneğin önemli bir sınav öncesi, iş yeri sıkıntıları ya da çocuğunuz ertesi gün önemli bir sınava girecekse, uykunuz doğal olarak etkilenecektir.
Aşırı fiziksel ve zihinsel yorgunluk da uykusuzluk sebebidir. Etken ortadan kalktığında şikayetinizde düzelecektir. Burada en önemli nokta uykusuzluk nedenidir. Etken ortadan kalktığında şikayetinizde düzelecektir.
Ne zaman doktora başvurmalı?
– Uygun koşullar ve ortam olduğu halde uykuya dalmakta ve gece boyunca uykunuzu sürdürmekte zorlanıyor ya da sabah dinlenmemiş uyanıyorsanız.
– Uykusuzluk sizin gün boyu uykulu halde, yorgun, sinirli, gergin , dikkatsiz, enerjisiz, hissetmenize neden oluyor ve gece uyuyabilme konusunda endişe duyuyorsanız uyku bozukluğu olduğunu düşünebiliriz ve bu durumda doktora başvurmak gerekir.
Birincil Uykusuzluk
Burada hiçbir nedene bağlı olmayan uykusuzluk söz konusudur. Çoğu zaman uykuyu kontrol eden mekanizmalarla ilgili bir sorun vardır. Ancak uykusuzluk çeken kişiler, bir sonraki gece uyuyup uyuyamayacaklarına dair sıkıntılar duymaya başlarlar. Oysa bu durum kişinin tetikte olma halini arttırarak uykusunu giderek daha olumsuz etkilemeye başlar. Erken saatte yatağa girip uyumayı beklemek ve sürekli geçen zamanı takip etmek kaygıyı daha da arttırır.
İkincil Uykusuzluk
Diğer hastalıklarla beraber bu hastalıklara yada tedavi için kullanılan ilaçlara bağlı uykusuzluk gelişebilir. Uykusuzluk uyku apnesi ya da depresyon, kaygı bozuklukları başta olmak üzere çoğu ruhsal sıkıntı uykusuzluğa neden olabilir. Burada en önemli olan kişinin hem fiziksel ve ruhsal rahatsızlığının hem de uyku sorunlarının ayrı ayrı ele alınmasıdır. Tedavi amaçlı alınan ilaçlar yanı sıra alkol ve keyif verici maddeler uykuyu olumsuz etkiler.
Nasıl Daha İyi Uyuyabilirim?
İyi uyumak için uyulması gereken kurallar ” Uyku Hijyeni” olarak adlandırılır. Bu kuralları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
1- Uyuma ve uyanma saatleriniz, yanı sıra öğünleriniz ve egzersiz zamanlarınız düzenli olmalıdır. Bu düzen biyolojik ritminizin ayarlanması için önemlidir. Günlük uyku ihtiyacınızı, yaşam biçiminizi, iş saatlerinizi dikkate alarak hesaplayın ve buna göre bir program yapın ve bu programa tüm hafta boyunca uyun.
2– Yatmadan önce mutlaka günün gerginliği ve yorgunluğun etkisini üzerinizden atmalısınız. Sizi uykuya hazırlayacak bir düzen oluşturmalısınız. Gece yattığınızda, eksik kalan ve zihninizi meşgul edecek şeylere öncesinde zaman ayırın. Ilık bir duş, ılık sür, yada bitki çayları çoğu kişiyi gevşetir.
3- Yatak odanız televizyon izlemek yada kitap okumak için uygun değildir. Yatağınızın ve odanızın görüntüsü beyninde uykuyu hatırlatmalıdır.
4- Gündüz şekerlemesinden kaçının.
Uyuyamıyorsanız uyumak için boğuşmayın. Yataktan çıkın, sakinleştirici aktiviteler yapın ve uykunuz geldiğinde yatağa dönün.
5– Uyku ortamı gereklidir. Ortamın sessizliği ve karanlığı sağlamak için kuak tıkacı ve uyku maskesi kullanın.
6- yatmadan önce ağır yiyeceklerden kaçının. Hazımsızlık, reflü gece yattığınızda artar ve uyumanıza engel olur. Ne aç ne de çok tok yatmalısınız. Fazla sıvı alırsanız tuvalete gitmek için uykunuz bölünür.
Yazar:Duygu Zafar