Vombat, oldukça sevimli ve son zamanlarda de özellikle sosyal medyanın en popüler canlılarından biridir. Bu yazımızda sosyal medyada ve belgesellerdeki sevimli fotoğraflarıyla sıkça karşımıza çıkan vombat hakkında bilgi vereceğiz. Vombat, ana vatanı Avustralya olan ot obur bir canlıdır. Boyları en fazla 1 metreye kadar uzayan vombatlar ortalama 20 ile 35 kilo arasında bir ağırlığa sahiptir. Literatürdeki bilimsel ismi vombatidae olan bu korkak ve sevimli hayvan koyunla koala ve köstebek arası dış fiziksel özelliklere sahiptir. Vombatlar, endemik bir tür olarak Avustralya’nın güneydoğusu ile yine Avustralya’ya bağlı bir ada olan Tazmanya’da yaşarlar. Her biri birbirine çokça benzese de bu türün de kendi içinde üç ayrı çeşidi vardır: Bayağı vombat, kuzey kıllı burunlu vombat ve güney kıllı burunlu vombat. Bu sınırlı coğrafyada yaşayan ve nesilleri tükenme tehlikesi ile karşı karşıya kalan vombatlar biyologlara göre 25-40 milyon yıldır dünyamızda varlık göstermekteler. Vombatların ilk atalarının oldukça iri ve çok daha geniş bir alanda etkinlik gösterdiği tahmin edilmektedir. Bugün 
Avustralya’nın Victorya Eyaletinde vombatların tükenme tehlikesine karşı koruma altına alınmışlardır. Vombatların bir hayli güçlü dişleri ve bir ot obur için oldukça sert ve sağlam pençeleri vardır. Bu pençe ve dişleri sayesinde sert ve toprak altındaki bitki kökleriyle rahatlıkla uzun süre beslenebilirler. Kuyrukları o kadar kısadır ki birçok insan vombatların kuyruksuz olduğunu sanabilir. Vombatlar tombul yapıları ve komik yüz ifadeleriyle gören tüm insanların sempatisini kazanan bir canlıdır.
Vombatlar ot oburlar içerisinde güçlü pençelere sahip olmaları bakımından ilkler içerisinde yer alır. Vombatlar güçlü pençeleriyle toprağın içerisinde kazdığı 30 metreye ulaşan tünellerde yaşarlar. Son derece savunmasız olan bu hayvanın çokça avcının olduğu alanlarda hayatta kalabilmek için kazdığı bu tüneller şaşırtıcı değildir. Avustralya’da yaşayan ve orayla özdeşleşmiş kangurular gibi keselere sahiptir vombatlar. Tüneller kazarak kendine yaşam alanı oluşturan vombatların keseleri muhteşem yaratılış uyumunun neticesi olarak arka tarafa doğru açılır böylelikle hayvan tünel kazarken kazdığı toprak keseye girmemiş olur. Bu kese aynı zamanda vombatların yavruları için de hayati bir organ işlevi görür. Vombat yavruları doğduktan hemen sonar annelerinin kesesine girer ve beş aylık oluncaya kadar da nadiren bu keseden çıkarlar. Yedinci aydan sonra yavru vombatlar anneden bağımsız yaşayabilir hale gelir.
Vombatların en şaşırtıcı ve onları popüler kılan özelliklerinden biri de dışkılarıdır. Vombatlar gerek günün büyük bir kısmını toprak içindeki tünellerde geçirmeleri gerekse de uzun süren sindirim işlemleri nedeniyle 13-14 gün boyunca dışkılamadan durabilirler. Bunca zaman boyunca idrar keselerinde biriken dışkılarını dışarı attıklarında ise ortaya küp veya kare şeklinde ilginç bir dışkı çıkar. Bu dışkı sadece vombatlara özgüdür. Bu bakımdan turistlerin yoğun ilgisine de konu olmaktadır. Vombatların bir diğer dikkat çeken özelliği aşırı korkak olmalarıdır. Hayvan o kadar korkaktır ki en ufak gürültüde korku refleksi olarak bayılmaktadır.
Büyük oranda geceleri dışarı çıkıp beslenen vombatlar bitmek bilmeyen iştahları ve zirai mahsullere büyük zararlar vermeleri nedeniyle yaşadıkları bölgedeki çiftçiler tarafından pek sevilmeyen hayvanlardır. Bu anlamda, bizdeki domuzlar kadar olmasa da tıpkı onlar gibi küçük gruplar halinde tarım alanlarına verdikleri zararı da belirtmekte fayda var. Yine iştahlarından ötürü Avustralya’da halk arasında obur sebze tutkunlarını anlatmak için alaycı bir halk tabiri olarak da kullanılır. Vombatlar Avustralya’da pet olarak ve eti için yetiştirilmekte olmalarına rağmen sayılarının gün geçtikçe azaldığı belirtilmektedir. Yine hayvanın kürküne olan ilgi ve halı, kilim yapımında yünlerinin kullanılması da sayılarının azalmasında etkidir.
Kaynakça:
http://ukalahayvan.com/sevimli-keseli-vombat/
https://tr.wikipedia.org/wiki/Vombatgiller
Yazar: Erdal Uğur