Adıyaman, Türkiye’nin en eski yerleşim yerlerinden biridir. Eski bir tarihe sahip olması bu şehrin birçok medeniyete ev sahipliği yaptığının da bir göstergesidir.
Adıyaman tarihi hakkında kısa bir bilgi verecek olursak şehrin tarihi MÖ 40 bin tarihine kadar iner. MÖ 40 bin tarihinde mağarada yaşayan insanlar olduğu tespit edilmiştir. MÖ 3 binlerde Hititler Adıyaman’da hüküm sürmüşken daha sonraları Asurlular, Frigler, Persler, Makedonyalılar, Kommagene Krallığı, Romalılar, Bizanslılar yaşamıştır. 1500’li yıllarda da Osmanlı İmparatorluğu sınırlarına girmiştir.
Bir şehir bu kadar medeniyeti bünyesinde barındırınca bu medeniyetlerin izlerine de rastlamak mümkün olur.
Adıyaman’da birçok gezilip görülesi yerler mevcuttur. Bunlar içinde mutlaka görülmesi gereken antik yerleri sıralarsak;
1- Nemrut Dağı Milli Parkı: Bu park dünyaca ünlü olup UNESCO’nun Dünya Kültür Mirası listesindedir. Nemrut Dağı Milli Parkında Kommagene Uygarlığı’na ait birçok eser bulunmaktadır. Bunlar arasında en ünlü olanları elbette ki boyları 10 metre civarında olan ve dünyanın 8. Harikası olarak kabul edilen heykellerdir. Bu ünlü heykellerin dışında kral mezarları ve Tümülüsler de mevcuttur. Nemrut Dağı, Adıyaman’ın Kahta ilçesinde bulunmaktadır. Ayrıca Nemrut Dağı’ndaki gün doğumu ve gün batımı dünyanın en güzel manzaralarından bir tanesidir.
2- Arsemia Antik Kenti: Bu antik kent Adıyaman’ın Kahta ilçesinde olup Nemrut Dağı Milli Parkı gibi Kommegene Uygarlığı’ndan kalmıştır. Bu antik kentin Arsemia adını almasının sebebi bu kentin Kommegenne’lerin atası Arsemia tarafından kurulmuş olmasından dolayıdır. Bu kent Kommegenne Krallığı’nın başkenti olarak kullanılıyordu. Ayrıca Arsemia Antik kentinde Grekçe yazıt, Mitras, Antiochos ve Herakles’in kabartmaları mevcuttur.
3- Perre Antik Kenti: Bu antik kent şehir merkezine yakın olup içinde 200 kadar kaya mezarı bulunuyor. Perre Antik Kentinde kaya mezarları, heykeller, kabartmalar, lahit mezarlar, duvarlar vardır. Bu antik kent de Kommegenne Krallığından kalmıştır. Bu krallığın en kalabalık şehri olan Perre Antik kentinden çıkarılan çeşitli eserler Adıyaman Müzesinde ziyaretçilerinin beğenisine sunulmuştur. Bu antik kentle ilgili suyunun güzel olduğu, orduların, kervanların uğrak yeri olduğu bilgilerine ulaşılmıştır. Bizanslılar tarafından önemi korunmuş ve Roma çeşmesi de kullanılmaya devam etmektedir.
4- Karakuş Tümülüsü: Bu Tümülüs Nemrut Dağı Milli Parkının içinde olup yine bir Kommegenne Kralığına aittir. Bu Tümülüs Nemrut Dağı Milli Parkının içinde olduğu için Adıyaman’ın Kahta ilçesinde yer alır. Ve ilçenin girişinde 21 metre yüksekliğinde bir anıt bulunmaktadır. Burasının Kommegenne Krallığının din merkezi olarak kullanılmıştır. 15 metre yüksekliğinde mezarlar mevcuttur.
5- Turuş Kaya Mezarları: Adıyaman- Şanlıurfa karayounda yer alır. Roma dönemine ait kaya mezarları vardır. Her mezarda olmasa da bazı mezarlarda duvarlarında kabartmalar vardır. Mezarlıklar ana kaya oyularak yapılmıştır. Mezarlıklara ulaşmak için 13 kadar basamaktan inilerek ulaşılır.
6- Dolmenler: Taş devrine uzanan bir tarihe sahip olduğu düşünülmektedir. Dolmen tipi mezarlar mevcuttur.
Yazar: Serpil Altunyay