Bütirat, mikrobiyom tarafından üretilen kısa zincirli bir yağ asididir. Yağ asitleri, hücrelerin çalışması gereken yağların yapı taşlarıdır. Bağırsaklar da yaşayan bakteriler, tahıllardan, fasulyelerden, soğanlardan, muzlardan ve diğer karbonhidratlar bakımından zengin diğer gıdalardan sindirilemeyen lifleri fermente ederken bütirat oluştururlar. Bütirat, kolon duvarında ki hücreler için tercih edilen enerji kaynağıdır. Kolon ve kan akımı arasında sağlıklı bariyer sağlamak için esastır ve bağırsakta iltihabı önlemektedir.
Bütirat üretimi büyük ölçüde kalın bağırsağın pH’sına bağlıdır. Bütirat üreten bakteriler daha asidik bir ortamda (düşük pH) gelişirken, asetat ve propiyonat gibi diğer SCFA’lar üreten bakteriler daha fazla alkali bir ortamı (daha yüksek pH) tercih etmektedirler. Araştırma grupları tarafından Bütiratın avantaj ve dezavantajları listelenmektedir.
Avantajları
• Kolon hücreleri için ana enerji kaynağıdır
• Kanser önleyici etkileri vardır
• Mitokondriyal aktiviteyi arttırır
• Toksinlerin bağırsak bariyerini geçmesini önler
• İnsülin duyarlılığını arttırır
• Kilo kaybını arttırır
• İnflamasyon mücadeleye yardımcı olur
• Antibakteriyeldir
• Beyni korur
Dezavantajları
• Güçlü koku bulunmaktadıt
• Yüksek kaliteli insan araştırma eksikliği vardır ve araştırmalar devam etmektedir
• Bazı durumlarda bütiratın diğer kısa zincirli yağ asitlerinden ayrılması zordur.
Bütirat Nasıl Çalışır?
Bütirat, DNA’yı sıkı, kompakt yapılara toplayan ve ekspresyonunu önleyen bir enzim olan histon deasetilazı (HDAC) inhibe eder; Başka bir deyişle, bütirat DNA yapısını gevşetir ve gen ekspresyonunu arttırır. HDAC’yi inhibe eden ilaçlar şu anda bipolar bozukluğu yönetmek ve epileptik nöbetleri önlemek için kullanılmaktadır. Erken araştırma, onların da etkili antidepresanlar olabileceğini göstermektedir. Bütirat ve HDAC arasındaki ilişki, bağırsak florası zihinsel sağlık üzerinde neden bu kadar büyük bir etkisi olduğunu açıklamaya yardımcı olmaktadır. Yeterince kesin, majör depresif bozukluğu olan kişilerin bağırsaklarında daha az sayıda bütirat üreten bakteri vardır.
Bütirat Yan Etkileri ve Güvenliği
Bütirat normalde sağlıklı bir bağırsak florası tarafından üretilen miktarlarda güvenli ve faydalı olarak kabul edilir. Bütiratı artırmak için takviyeler yerine diyet lifi yemek, olası herhangi bir aşırı doz riskini önlemektedir. Bir sıçan çalışmasında, hamilelik ve emzirme döneminde bütirat takviyesi yavrularda insülin direnci ve yağ birikimine neden olmuştur. Hamile olanlar ve emzirenler, daha fazla bilimesel kanıt desteklemediği sürece bütirat takviyesinden kaçınmaları en iyisidir. Bütirat üretimini destekleyen yüksek lifli diyetler çoğu insan için güvenlidir.
Bütirat Takviyeler
Bütirat takviyeleri birkaç farklı formda bulunmaktadır bunlardan en yaygın olanı sodyum bütirat ve cal mag bütirattır. Bu takviyeler, adlarından da anlaşılacağı gibi, sodyum veya kalsiyum ve magnezyum’a bağlı bütirat içerirler. Ayrıca, bütirat bir yağ asitleri tabakası tarafından korunduğu, kaplanmış bütirat tabletleri de bulmak mümkündür. Teoride, yağlı kaplama, bütiratın bağırsağa ulaşmadan önce salınmasını önlemelidir. Ne yazık ki, farklı bütirat takviyeleri biçimlerini karşılaştıran hiçbir çalışma henüz bulunmamaktadır. Bununla birlikte, sodyum bütirat üzerinden cal mag bütirat seçmek için basit bir neden bulunabilir. Bu neden: çoğu kişinin, diyetlerinde zaten çok fazla sodyum ve yeterli magnezyum elde edilemediği gerçeğidir.
Gıda Kaynakları
Örneğin, bütirik asit süt ürünlerini, özellikle tereyağını içerir. Asıl adında bütirat adı verilen tereyağ, tribütirin formunda% 3 ila 4 oranında butirrat içerir. Bitki yağları ayrıca bir dereceye kadar bütirat içermektedir ve daha fazla lif yemek, bütirat üretimini arttırır. Genel olarak, daha yüksek bitkisel gıda alımı ile dışkılarda bütirat da dahil olmak üzere artan kısa zincirli yağ asitleri (SCFA’lar) arasında bir ilişki vardır. Bununla birlikte, bitki bazlı yiyeceklerin tümü bütirat vermez; örneğin, meyve veya nişasta bakımından zengin diyetler, bütirat içeriğini arttırır, ancak bu nişasta içermeyen buğday kepeği değildir. Aşağıdaki lifler, bağırsak florasını bütirat da dahil olmak üzere SFCA’lar üretmeye teşvik etmektedir.
• İnülin: Enginar, sarımsak, pırasa, soğan ve kuşkonmaz
• Fruktooligosakaritler (FOS): Muz, soğan, sarımsak ve kuşkonmaz dahil olmak üzere meyve ve sebzeler
• Dayanıklı nişasta: Pişmiş ve soğutulmuş pirinç, patates ve yeşil muzlar
• Pektin: Elma, kayısı, havuç, portakal ve diğerleri
• Yulaf kepeği
• Arabinoksilan
• Guar sakızı
• Arabinogalaktan
• Mısır, patates veya muz nişastası unları
Bütirat ile doğrudan takviye mümkün olsa da, bağırsak florasının bütirat üretimini artırmak için diyet lifi kullanmak daha güvenli ve daha verimlidir. Bu amaç için en iyi lifler, inulin (enginar ve sarımsakta olduğu gibi), dirençli nişastaları (pirinç, patates ve yeşil muz), pektini (birçok meyve) ve yulaf kepeğini içerir.
Kaynakça:
paleoleap.com
nature.com
ncbi.nlm.nih.gov
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu