Her yaş grubunda olduğu gibi çocuklarda da beslenme oldukça önemlidir. Bu nedenle çocukların tüketmesi gereken ve çocuklsın uzak durması gereke gıdalar vardır. Hem fizyolojik hem de zihinsel süreci etkileyen beslenme alışkanlıkları çocuk yaşta kazanılmalıdır.
Çocuklara Faydalı
Olan Besinler
Çocukların beslenme alışkanlıkları, zihinsel ve bedensel gelişimi de desteklemektedir.
Özellikle derslerde başarılı olabilmek için kahvaltı yapmak gerekmektedir. Kahvaltılarda doyurucu ve enerji veren besinler tüketilmelidir. Yumurta, peynir ve süt başta olmak üzere bal, reçel ve pekmez de tüketilmesi gereken yararlı gıdalar arasındadır. Kuruyemiş tüketilmesi de yine ocukların zihinsel açıdan daha iyi olacak, zihnin açılmasını sağlayacaktır. Sadece kahvaltı değil gün içerisinde tüketilmesi gereken pek çok besin vardır. Bunun için çocukların hangi besinleri tüketmesi gerektiği ve gelişime nasıl katkıda bulunduklarını bilmeliyiz.
Proteinler ve karbonhidratlarda düzenli olarak ve yeterli miktarda tüketilmelidir. Yeterli ve dengeli beslenme sayesinde gelişim daha sağlıklı tamamlanacaktır. Vücuda yararlı besinleri tüketerek, büyümesini tamamlar. Çocukların gelişim ve büyümesi, yetişkin bireylere göre daha hızlıdır. Bunun için çocukların beslenmesi son derece önemlidir
Öğün düzeni, Etkili bir beslenme programı için öğün düzeni ve öğün sayısı önemlidir. İdeal kilo düzeyine ulaşmak için az yemek yemek önemli değildir. Düzenli yemek daha önemlidir. Günlük ortalama 5-6 öğün olarak ayarlanmalıdır. Öğünler arasındaki süreler de eşit olmalıdır. Öğünlerin fazla olması kişilerin fazla yemek yemesine engel olacaktır. Böylece kişiler az yiyecek kendilerini tok hissedeceklerdir. Düzenli yeme kişilerin metabolizmasının düzenli çalışmasını sağlayarak ödem oluşmasını engeller ve atıkların atılmasını sağlar. öğün atlama ile vücut yağ kütlesi, leptin konsantrasyonu ve solunum kapasitesinde artış olduğu saptanmıştır. Çocukların beslenme ve öğünlerinin düzenli olması için ise ailenin ve okulun da dikkatli olması gerekmektedir. Vitaminler çocukların hastalıklara karşı bağışıklık sisteminin güçlenmesine olanak sağlar. Böylece çocukların daha sağlıklı bir şekilde hayatını sürdürmesi desteklenmiş olur. Vitaminler meyvelerde oldukça fazladır. Portakal, elma, muz, çilek gibi meyveler bunlardan bazılarıdır. Vitaminler enerji vermez fakat çocuklar için çok yararlıdır
1.3. Çocuklara Zararlı Olan Besinler
Çocukların yemesi gereken yiyeceklerin yanında yememesi ya da az tüketmesi gereken besinlerde vardır. Özellikle bebeklik ve çocukluk dönemindeki beslenme hataları ilerde ciddi sorunlara sebep olabilir. Son yıllarda en büyük sağlık sorunlarından biri olan ola obezite yanlış beslenme ve hazır gıdalara yönelimle beraber gittikçe artmıştır. Obezitenin görülme sıklıklarından biri de yaş dağılımları ve beslenme alışkanlıklarına dayanmaktadır. Yaş faktörüne göre adölesan dönem olarak nitelendirilen 10-19 yaş arası grupun yaklaşık 2/3′ ünün obez olduğu belirtilmektedir. Bunun temeline baktığımızda ise kadınların iş hayatına atılmasıyla beraber çocukların yemeklerini hazır gıdalardan sağlaması ve düzensiz bir beslenme tarzının olmasından kaynaklanmaktadır. Bunun yanı sıra kısıtlı hareket etme ve zamanı pc ya da tablet başında harcama da enerjinin fazla alınıp az harcanmasıyla ilgilidir. Ayrıca, adölesan dönemde gelişimin hızlı olması ve bu yaşlarda yaşanan obezitenin gelecek yıllarda da devam etmesi yine obezitenin giderek yaygınlaşmasının başka bir faktörüdür .
Örneğin obezitenin patolojik nedenlerinden biri beslenme regülasyon bozukluğudur. Yani beslenme hızı kişi doyuma ulaştığında ya da normal kilonun üzerine çıktığında durdurulması gerekirken, depolamayı sağlayan bu düzenleyicinin kendisindeki normal olmayan durum nedeniyle bunun sağlanamaması obezitenin sıklıkla görülme sebeplerinden birisidir. Psikolenik sebeplerden kaynaklanan obeziteye baktığımızda ise; bireylerin olası stres ya da agresiflik durumlarında, depresyon hallerinde ya da tam tersi aşırı mutluluk hallerinden yemek yeme sıklıklarını artırmasıdır. Normal şartlarda bir bireyin günde üç öğün az ama yeterli beslenmesi gerekirken bireyler büyük porsiyonlarla bu öğünleri dolduruğ ara öğünlerde kilo yapıcı besinlerle kendilerini ödüllendirdiklerini düşünmektedirler. Oysa bireylerin az ve dengeli beslenmesi en sağlıklı olanıdır. Şişmanlık olarak nitelendirdiğimiz obezitenin neden olduğu faktörlerden biri de nörolojik bozukluklardır. Bunu kısaca ifade edecek olursak hayvanlarda sürekli yeme arzusunu ortaya çıkaran hipotalamusun ventro-medial çekirdeklerinde görülen lezyonların insanların aşırı insülin yapımına ve buda yağ depolanmasını sağlar. Beyinde iştahı sağlayan hipokampusla beraber ise mekanik olarak sürekli iştahın açık olması da bireylerin sürekli yemek yiyerek aşırı enerji depolama sebeplerinden biridir.
Gelişim çağındaki çocukların ve gençlerin besinler hakkında yeterli bilgiye sahip olmaları, obezite ile beraber yaşayabilecekleri sağlık sorunları yanında sosyo-kültürel faaliyetlerde de meydana gelebilecek kısıtlamalardan haberdar edilmeleri gerekmektedir. Ayrıca bu konuda sadece öğrencilerin bilinçlendirmesiyle kalınmamalıdır. Aile ve öğretmenlerin hatta okul kantini işletmecilerinin de bu konuda dikkatli ve hassas olmaları gerekmektedir. Öğretmenler öğrenciler tarafından rol model alınan bireyler olduğundan, öğrencilerde kalıcı izler bıraktıklarını bilmeleri ve bu konuda dikkatli olmaları gerekmektedir. Aileler çocukların beslenmelerini takip etmeli gün içerisinde neler yediklerini öğrenerek onlara tüketilmemesi gereken gıdalar hakkında bilgi vermeler, gerekmektedir.
Besinler çocukların fiziksel gelişimleri kadar bilişsel gelişimlerine de etki eder. Sağlıksız besinler sağlıksız bir beden ve sağlıksız bir beyne sebep olurlar. Bu nedenle zihni açık tutacak ve gerekli besinlerin karşılanması da son derece önemlidir.
Çocukların bebeklik dönemlerinde kazandıkları beslenme alışkanlıkları ilerleyen dönemde de devam etmektedir. Bu nedenle aşırı ve hızlı yemek yeme alışkanlığı ve kötü beslenme kültürüne sahip olma yine obezitenin görülme sıklığını artıran nedenlerden birisidir.İster çocukluk döneminde olsun isterse ilerleyen dönemlerde egzersiz faaliyetlerinin kısıtlı olması obeziteye davetiye çıkaran durumlardan birisidir. Aşırı enerji alımının vücutta depoladığı yağ ile birlikte hareketsiz bir yaşam tarzına sahip olma kişilerin obez olmasına neden olur.
Yazar:Soner Bahşi